Το «Πέρα από τα βουνά», μια ξεχωριστή ταινία του Ζιά Ζανγκ Κε για την Κίνα των μεγάλων αλλαγών και των αντιθέσεων, είναι σαν ένας φανταστικός κύκλος, που ανοίγει την τελευταία άνοιξη του 20ού αιώνα και κλείνει τον χειμώνα του 2025. Ενα ποπ τραγούδι, το οποίο μιλάει για την επιθυμία των νεαρών Κινέζων να πάνε στη Δύση, σχολιάζει τις δύο εικόνες-εποχές. Εκπλήσσει ευχάριστα τον θεατή ο Ζανγκ Κε («Αίσθηση αμαρτίας», «Ακίνητες ζωές») και αυτήν τη φορά αποδεικνύεται περίτρανα σπουδαίος δημιουργός διεθνούς εμβέλειας. Η αισθητική του, στον αντίποδα του φολκλόρ ή της καλλιγραφίας, ακουμπάει σταθερά στην εικόνα της αληθινής ζωής ενώ διατηρεί την υφή μιας αυθεντικής ποίησης.
Το «Πέρα από τα βουνά» είναι μια ρεαλιστική αναπαράσταση της καθημερινής ζωής στην Κίνα, μέσα από τρεις παραλλαγές του μελοδράματος. Η πρώτη αφορά το πρόσφατο παρελθόν, φωτεινό σαν πυροτέχνημα.
Η δεύτερη ένα μουντό παρόν. Η τρίτη, ένα μέλλον όπου η μνήμη των ανθρώπων είναι υγρή από δάκρυα.
Το «Πέρα από τα βουνά» είναι η ιστορία μιας γυναίκας, της μοναχοκόρης Τάο, που ζει στην πόλη Φενγιάνγκ της επαρχίας Σανξί. Στη συμβολική διάσταση της ταινίας, το πρόσωπο της Τάο φαντάζει σαν μελαγχολική εικόνα μιας Κίνας χαμένης στο Διάστημα.
Η ιστορία ξεκινάει την άνοιξη του 1999 σαν νεανική περιπέτεια. Το κάδρο του είναι τετράγωνο, όπως στις παλιές ταινίες, ενώ οι ήρωες μας φέρνουν μιαν ανάμνηση από το «Ζιλ και Ζιμ» του Τριφό. Ο Ζανγκ Κε, όμως, αποστασιοποιείται διακριτικά από τη νοσταλγία, επιλέγοντας τη γραμμική αφήγηση και όχι το φλας μπακ. Η νεαρή Τάο δυσκολεύεται να διαλέξει ανάμεσα στον ρομαντικό ανθρακωρύχο Λιανγκζί και στον φίλο του, τον πραγματιστή Ζανγκ, ιδιοκτήτη βενζινάδικου. Το καινούργιο αμάξι του Ζανγκ, γερμανικής τεχνολογίας και κινεζικού σασί, θα τη διευκολύνει στην τελική κρίση της. Στη δεύτερη ιστορία, το 2014, η Τάο και ο Ζανγκ έχουν χωρίσει. Ο Ζανγκ, πλούσιος χάρη στα ανθρακωρυχεία που αγόρασε πριν από χρόνια σε εξευτελιστική τιμή, έχει μεταναστεύσει στην Αυστραλία παίρνοντας μαζί του τον γιο τους, τον Ντόλαρ. Η τρίτη ιστορία διαδραματίζεται το 2025. Ο 19χρονος Ντόλαρ, ο οποίος συλλαβίζει ελάχιστες κινέζικες λέξεις, έχει προβλήματα επικοινωνίας με τον μαφιόζο πατέρα του. Μια ώριμη καθηγήτριά του θα ξυπνήσει στο μυαλό του αχνές αναμνήσεις από το παρελθόν του με τη μητέρα του. Αυτό το επεισόδιο θυμίζει λιγάκι το «Παρίσι-Τέξας» του Βέντερς.
Ο Ζιά Ζανγκ Κε είναι ίσως ο σημαντικότερος εκπρόσωπος της λεγόμενης 6ης γενιάς Κινέζων σκηνοθετών, που εμφανίστηκε ως το νέο κύμα του κινεζικού σινεμά λίγο μετά την «κινέζικη άνοιξη» στην πλατεία Τιενανμέν. Απομακρύνθηκε εξαρχής από το επικό υπερθέαμα για να στραφεί σε μια Κίνα που εκμοντερνίζεται με ρυθμό ιλίγγου. Η εγκληματικότητα, η εσωτερική μετανάστευση, το «δυτικό όνειρο» που αλλοτριώνει τον σύγχρονο Κινέζο και, γενικότερα, ο επαναπροσδιορισμός των ανθρώπινων σχέσεων συνθέτουν τη θεματολογία του.
Nα δω επισης
«Ξιάο Γου, ο πορτοφολάς» (Xiao Wu, 1997). H ταινία που έκανε γνωστό τον Ζιά Ζανγκ Κε στη Δύση έχει ως ήρωα έναν νεαρό πορτοφολά, αρχηγό μιας συμμορίας ανηλίκων που λυμαίνεται τη Φενγιάνγκ. Η εγκληματικότητα και η πορνεία δεσπόζουν σε μια νεορεαλιστική τοιχογραφία της μίζερης επαρχιακής Κίνας, που μπαίνει στον ίλιγγο του δυτικού τρόπου ζωής. (Αναζητήστε την ταινία στο Διαδίκτυο, με αγγλικούς υποτίτλους)
«Ακίνητες ζωές» (Still Life, 2006). Η πρώτη σπουδαία ταινία του Ζανγκ Κε. Το σκηνικό της είναι πραγματικό: μια πόλη στην κοιλάδα του ποταμού Γιανγκτσέ, με ιστορία δύο χιλιάδων χρόνων, βυθίζεται αργά σε μια τεχνητή λίμνη. Τα κτίρια γκρεμίζονται για να γίνουν οικοδομικά υλικά. Εκεί φτάνουν ένας άντρας και μια γυναίκα, άγνωστοι μεταξύ τους. Ο άντρας, ανθρακωρύχος που επιστρέφει στον τόπο του, αναζητάει τη σύζυγό του και την κόρη του. Η γυναίκα βιώνει ένα εσωτερικό κενό. (Σε dvd στο Διαδίκτυο)
«Αίσθηση αμαρτίας» (A Touch of Sin, 2013). Τέσσερις ιστορίες, οι οποίες επικοινωνούν σαν συγκοινωνούντα δοχεία, για τη σύγχρονη Κίνα του οικονομικού θαύματος και των εκρηκτικών κοινωνικών αντιθέσεων. Του Ζανγκ Κε. (Σε dvd στο Διαδίκτυο)
«Τυφλά εγκλήματα» (Blind Shaft, 2003). Στα ανθρακωρυχεία της βόρειας Κίνας, δύο φτωχοδιάβολοι δολοφονούν συναδέλφους τους και παρουσιάζουν τους φόνους σαν εργατικά ατυχήματα. Του Γιανγκ Λι, της 6ης γενιάς σκηνοθετών και αυτός. (Σε dvd)