Μεγάλη συζήτηση γίνεται τελευταία σχετικά με τη δυνατότητα των ιδιωτικών σχολείων να εφαρμόζουν συστήματα αξιολόγησης των εκπαιδευτικών. Το όλο ζήτημα προκλήθηκε από την καταλυτική επιρροή που ασκεί το συνδικάτο των ιδιωτικών εκπαιδευτικών (ΟΙΕΛΕ) στο υπουργείο Εργασίας. Ολα άρχισαν στα τέλη του 2015 από ένα πρόχειρο και νομικά αβάσιμο έγγραφο του υπ. Παιδείας, το οποίο, υποτασσόμενο στα κελεύσματα της ΟΙΕΛΕ, επιχείρησε να διακόψει τη διαδικασία αξιολόγησης που είχε θέσει σε εφαρμογή ιδιωτικό εκπαιδευτήριο. Στη συνέχεια, μέσα από συνδικαλιστικές πιέσεις, η παράνομη και παράλογη αξίωση για απαγόρευση της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών γενικεύτηκε, μέχρι σημείου που κάποιος διευθυντής εκπαίδευσης έφθασε να απαιτεί από τα ιδιωτικά δημοτικά σχολεία της περιφέρειάς του και από τους εργαζόμενους σ’ αυτά εκπαιδευτικούς να του αποστείλουν «δηλώσεις» αποκήρυξης της διαβολικής αξιολόγησης!!
Το ζήτημα της αξιολόγησης έχει δύο διαστάσεις. Η μία είναι η νομική, ενώ η άλλη αφορά τη διαφύλαξη της αξιοπρέπειας ενός επαγγελματικού και επιστημονικού κλάδου.
Στο νομικό επίπεδο, η σχετική με την ιδιωτική εκπαίδευση διάταξη του Συντάγματος δεν κάνει την παραμικρή άμεση ή έμμεση αναφορά ή υπαινιγμό στο ζήτημα της αξιολόγησης των ιδιωτικών εκπαιδευτικών και προφανώς δεν επιβάλλει να γίνεται η αξιολόγηση των ιδιωτικών εκπαιδευτικών με όρους και κριτήρια που ορίζει το κράτος. Εξάλλου, δεν αναιρεί τον χαρακτήρα των εργασιακών σχέσεων μεταξύ ιδιωτικών σχολείων και εκπαιδευτικών ως σχέσεων ιδιωτικού δικαίου, ούτε μεταφέρει το διευθυντικό δικαίωμα από τον σχολάρχη σε κρατικά διοικητικά όργανα εκτός σχολείου.
Πολύ περισσότερο, η παραπάνω συνταγματική διάταξη δεν στηρίζει επιχείρημα που θα αμφισβητούσε το εύλογο ενδιαφέρον των ιδιοκτητών των ιδιωτικών σχολείων να βελτιώνουν το παραγόμενο εκπαιδευτικό έργο, ούτε την ευχέρειά τους να προσφεύγουν σε διαδικασίες αξιολόγησης των εκπαιδευτικών τους. Αλλωστε, τα μη κρατικά σχολεία είναι ιδιωτικοί οργανισμοί και δραστηριοποιούνται δυνάμει της επίσης συνταγματικώς κατοχυρωμένης επιχειρηματικής και επαγγελματικής ελευθερίας και οι εργασιακές σχέσεις των ιδιωτικών εκπαιδευτικών είναι σχέσεις εξαρτημένης εργασίας και υπόκεινται κατ’ αρχήν στο διευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη.
Σε αντίθεση με όσα αντιλαμβάνεται ο κ. Φίλης, το Σύνταγμα δεν απαγορεύει την ιδιωτική εκπαίδευση. Απλώς, αναθέτει την εποπτεία της στο κράτος, όπως άλλωστε το κράτος έχει τη γενικότερη εποπτεία σε μία σειρά άλλων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, χωρίς τούτο να σημαίνει ότι επιτρέπονται αυθαίρετες παρεμβάσεις στη δυνατότητα των φορέων αυτών να επιδιώκουν μέσω της αξιολόγησης του προσωπικού τους να βελτιώνουν τις παρεχόμενες προς το κοινό υπηρεσίες τους.
Πέραν αυτών, ο κ. Φίλης και η ΟΙΕΛΕ δεν κατανοούν ότι άλλο πράγμα είναι η υποχρέωση του κράτους να εξασφαλίζει δημόσια εκπαίδευση και άλλο πράγμα είναι το ατομικό δικαίωμα του κάθε πολίτη στη μόρφωση και στην ελεύθερη επιλογή εκπαιδευτηρίου. Το Διεθνές Σύμφωνο για τα οικονομικά, κοινωνικά και μορφωτικά δικαιώματα ρητώς ορίζει ότι τα κράτη αναλαμβάνουν την υποχρέωση να σέβονται την ελευθερία των γονέων να επιλέγουν για τα παιδιά τους ιδρύματα που δεν ανήκουν ή δεν υπάγονται στο Δημόσιο, αρκεί να εξασφαλίζονται τα ελάχιστα εγκεκριμένα από το κράτος όρια εκπαίδευσης. Συνεπώς, η νομοθεσία πρέπει να εξασφαλίζει τα «ελάχιστα όρια» της μόρφωσης και όχι να θέτει εμπόδια στη δημιουργία συνθηκών για μια καλύτερη μόρφωση από αυτή που παρέχει το κράτος. Οποιος επιλέγει να φοιτήσει το παιδί του σε ιδιωτικό σχολείο ασκεί το δικαίωμα επιλογής εκπαιδευτικού φορέα με βάση τις τυχόν ιδιαίτερες δεξιότητες ή και αδυναμίες του παιδιού του, τις προσωπικές του πεποιθήσεις και αντιλήψεις.
Τέλος, ο κ. Φίλης και οι συνδικαλιστικές ηγεσίες δεν αντιλαμβάνονται ότι με το να αρνούνται κάθε ιδέα αξιολόγησης, υποτιμούν τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς και πλήττουν καίρια την επιστημονική και επαγγελματική τους αξιοπρέπεια. Ο κάθε άνθρωπος και πολύ περισσότερο κάθε επιστήμονας είναι φορέας αξιών. Η διαπίστωση του επιπέδου και της ποιότητας των αξιών αυτών μέσω διαδικασιών αξιολόγησης δημιουργεί τις συνθήκες για βελτίωση, πρόοδο και προσωπική ανέλιξη. Σε μια εκπαιδευτική οντότητα, όπως είναι το σχολείο, η αξιολόγηση εξυπηρετεί επιπλέον τη βελτίωση της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης προς όφελος των μαθητών. Συνεπώς, αυτό που δεν καταλαβαίνουν οι «Ηρακλείς του κρατισμού» συνδικαλιστές είναι ότι τα αποτελέσματα μιας αξιολόγησης δεν συνιστούν απειλή για τους εκπαιδευτικούς. Αντίθετα, αποτελούν ένα χρήσιμο εργαλείο για προσωπική βελτίωση και γενικότερα για ποιοτική ανέλιξη του εκπαιδευτικού αποτελέσματος.
*Ο κ. Ιωάννης Ληξουριώτης είναι ομότιμος καθηγητής εργατικού δικαίου του Παντείου Πανεπιστημίου.