Οι επιτυχημένοι έμποροι στο eBay γνωρίζουν ότι υπάρχουν κάποια πράγματα που παίζουν σημαντικό ρόλο: η περιγραφή του αντικειμένου, οι ελκυστικές φωτογραφίες, οι υψηλές αξιολογήσεις και, φυσικά, η τιμή.
Μια έρευνα όμως που δημοσιεύθηκε την προηγούμενη εβδομάδα στο επιστημονικό περιοδικό Science Advances προτείνει ότι πιθανώς να υπάρχει ένας ακόμα παράγοντας που κάνει μια μικρή διαφορά: εάν ο έμπορος είναι άνδρας ή γυναίκα. Χρησιμοποιώντας δεδομένα που παρείχε η ίδια η εταιρεία, οι ερευνητές ανέλυσαν 630.000 συναλλαγές δημοπρασίας στο eBay στις ΗΠΑ και ανέφεραν ότι, κατά μέσο όρο, όταν άνδρες και γυναίκες με ισάξιες αξιολογήσεις εμπορεύονταν τα ίδια προϊόντα, οι γυναίκες έπαιρναν χαμηλότερες τιμές από τους άνδρες.
Στην περίπτωση χρησιμοποιημένων ειδών η διαφορά ήταν λιγότερο εμφανής: Οι γυναίκες έμποροι εισέπρατταν περίπου 97 λεπτά για κάθε δολάριο που εισέπραττε ένας άνδρας. Στην περίπτωση καινούργιων προϊόντων, όπου, σύμφωνα με τους ερευνητές, η σύγκριση είναι ευκολότερη, οι γυναίκες εισέπρατταν κατά μέσο όρο 80 λεπτά για κάθε δολάριο που λάμβαναν οι άνδρες έμποροι.
«Η βασική ιδέα –ότι οι άνθρωποι έχουν διαφορετικές προσδοκίες από τις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες, και άρα αντιμετωπίζονται πολύ διαφορετικά στον κόσμο μας– είναι ενδιαφέρουσα αλλά και θλιβερή», λέει η Λίντα Μπάκοκ, καθηγήτρια οικονομικών στο πανεπιστήμιο Κάρνεγκι- Μέλλον των ΗΠΑ, η οποία δεν συμμετείχε στην έρευνα.
«Ισχύει ακόμα και στο eBay, είναι φοβερό!», λέει η ίδια, σημειώνοντας ότι το eBay έχει τη φήμη μιας αγοράς όπου ο καθένας μπορεί να πουλήσει οτιδήποτε. Επίσης, η πλατφόρμα δεν υποχρεώνει τους εμπόρους να αποκαλύπτουν το φύλο τους. «Το eBay θα μπορούσε να αποτελεί ένα από τα θετικότερα παραδείγματα, όπου πραγματοποιούνται οι ελάχιστες δυνατές διακρίσεις. Οπότε, σε διαφορετικά περιβάλλοντα, αυτά τα δεδομένα θα μπορούσε κανείς να θεωρήσει ότι βρίσκονται στο κατώτατο όριο».
Η μελέτη δεν σκιαγράφησε γενικότερα μια αρνητική εικόνα για τις γυναίκες. Στην περίπτωση κάποιων αντικειμένων, όπως τα παιχνίδια και τα προϊόντα κατοικίδιων ζώων, οι γυναίκες «έπιαναν» ελαφρώς υψηλότερες τιμές από τους άνδρες. Οι γυναίκες έτειναν να λαμβάνουν καλύτερες αξιολογήσεις ως έμποροι, παρότι φαινόταν να έχουν μικρότερη εμπορική εμπειρία.
Επίσης από τη μελέτη, στην οποία λήφθηκε υπόψη, μεταξύ άλλων, η φήμη του εμπόρου, η εμπειρία του, ο αριθμός των φωτογραφιών και η χρήση έντονης γραφής, δεν φάνηκε οι αγοραστές να έκαναν κάποια ενεργητική ή συνειδητή διάκριση. Ανδρες και γυναίκες αγοραστές φαίνονταν να αντιμετωπίζουν με τον ίδιο τρόπο τις γυναίκες εμπόρους, γράφουν οι ερευνητές.
«Βασικά πιστεύουμε ότι στον μεγαλύτερο βαθμό λειτουργεί ασυνείδητα», λέει η Ταμάρ Κριτσέλι-Κατζ, καθηγήτρια νομικής και κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, η οποία πραγματοποίησε την έρευνα μαζί με την Τάλι Ρέγκεβ, οικονομολόγο από το Διεπιστημονικό Κέντρο της Χερτζλίγια του Ισραήλ. «Η αλήθεια είναι ότι οι περισσότεροι από εμάς έχουμε προκαταλήψεις. Τις διατηρούμε ασυνείδητα, και έτσι είναι δύσκολο να τις αλλάξουμε».
Τα πειράματα
Εκτός από την ανάλυση των πραγματικών συναλλαγών του eBay, οι ερευνητές διεξήγαγαν ένα πείραμα για να δουν εάν οι άνθρωποι μπορούν να διακρίνουν το φύλο των εμπόρων από τα προφίλ των χρηστών. Στις 1.127 από τις 2.000 περιπτώσεις οι άνθρωποι μάντευαν σωστά, στις 170 μάντευαν λάθος και στις υπόλοιπες δεν γνώριζαν. Σε ένα άλλο πείραμα, οι ερευνητές ζήτησαν από τους συμμετέχοντες να τιμολογήσουν μια δωροκάρτα από το Amazon αξίας 100 δολαρίων που πωλούνταν από κάποιον ονόματι Αλισον ή Μπραντ. Κατά μέσο όρο, η δωροκάρτα της Αλισον αποτιμήθηκε στα 83,34 δολάρια, ενώ του Μπραντ στα 87,42 δολάρια.
Η Κλόντια Γκόλντιν, οικονομολόγος από το πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και ειδική στις διαφορές των αμοιβών των δύο φύλων, λέει ότι η μελέτη είναι ενδιαφέρουσα αλλά χρειάζεται περισσότερη ανάλυση. «Τι σημαίνει ακριβώς η συνειδητοποίηση ότι κάποιος άνθρωπος είναι γυναίκα;», αναρωτιέται η ίδια. «Πρέπει να συνδέεται με κάποιο τρόπο με την ποιότητα του αντικειμένου ή της υπηρεσίας ή με κάτι άλλο που δεν αποτυπώθηκε στα δεδομένα που διέθεταν οι ερευνητές». Χωρίς αυτή την επιπλέον πληροφορία, η δρ Γκόλντιν υποψιάζεται ότι «η πλειονότητα των ανθρώπων θα έκαναν χαμηλότερες προσφορές εάν πίστευαν ότι, για παράδειγμα, “αυτό δεν είναι πράγματι ένα Ρόλεξ του 1948”».
Το eBay αρνήθηκε να συζητήσει λεπτομέρειες της έρευνας. Σε μια δήλωσή της, η εταιρεία, δεν αμφισβήτησε τα αποτελέσματα. «Η μελέτη, η οποία χρησιμοποίησε δεδομένα παλαιότερα των τεσσάρων χρόνων, δεν πραγματοποιήθηκε ούτε παραγγέλθηκε από το eBay», αναφέρθηκε.«Είμαστε ενθουσιασμένοι που η πλατφόρμα μας προσφέρει τη δύναμη σε εκατομμύρια ανθρώπους να την εκμεταλλευθούν, στρώνοντάς τους το έδαφος. Δεν αποκαλύπτουμε το φύλο των εμπόρων μας, παρόλα αυτά μπορούν να επιλέξουν να το κάνουν οι ίδιοι», συνεχίζει η δήλωση.
Στις 631.516 δημοπρασίες που ανέλυσαν οι ερευνητές, το 23% των εμπόρων ήταν γυναίκες. Οι γυναίκες έλαβαν κατά μέσο όρο 0,88 λιγότερες προσφορές για τα ίδια αντικείμενα, λένε οι συγγραφείς. Οι περιπτώσεις πωλήσεων αχρησιμοποίητων αντικειμένων, όπου οι ερευνητές εντόπισαν και το μεγαλύτερο χάσμα μεταξύ των δύο φύλων, ήταν 78.350. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα που απολάμβαναν οι άνδρες έμποροι εμφανίζονταν σε κατηγορίες όπως τα καινούργια βιντεοπαιχνίδια (η διαφορά ήταν πραγματικά τεράστια στην περίπτωση του Nintendo Wii).