Διάβαζα το περασμένο Σάββατο το άρθρο του συναδέλφου Κωνσταντίνου Ζούλα στην «Κ» («Για όσους μας διαβάζετε τζάμπα», 19.3) σχετικά με τον κίνδυνο που διατρέχουν οι εφημερίδες στην εποχή του Διαδικτύου, τη δραματική πτώση των κυκλοφοριών, καθώς και την αλόγιστη λογοκλοπή που παρατηρούμε όλοι, σχεδόν καθημερινά, από ειδησεογραφικές ιστοσελίδες. Οντως, σχεδόν κάθε συνάδελφος στην «Κ», μα και σε άλλες εφημερίδες, έχει μια ιστορία να διηγηθεί, πώς δηλαδή ανακάλυψε τυχαία ένα δικό του δημοσίευμα να έχει αναπαραχθεί σε διάφορα σάιτ όχι απλώς δίχως να έχει προηγουμένως ζητηθεί η άδεια της αναδημοσίευσης αλλά χωρίς καν να αναφέρεται η πηγή.
Οπως ορθά τονίζει ο Κωνσταντίνος, το γενικότερο πρόβλημα της πτώσης των κυκλοφοριών των εφημερίδων δεν είναι μόνον ελληνικό αλλά παγκόσμιο, αναφέροντας τις πρόσφατες επιλογές ξένων μεγαθηρίων όπως ο βρετανικός Independent και η ισπανική El Pais να εγκαταλείψουν την έντυπη έκδοση. Και όπως επίσης πολύ εύστοχα τονίζει ο καλός συνάδελφος, το πρόβλημα που δημιουργείται δεν αφορά μονάχα στο γεγονός ότι τουλάχιστον εκατοντάδες δημοσιογράφοι και άλλοι εργαζόμενοι του χώρου θα χάσουν τις δουλειές τους, αλλά ότι θα πληγεί πολύ σοβαρά η ενημέρωση, κάτι που προκαλεί μεγάλη ανησυχία σε κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο, σε μια εποχή κατά την οποία, τόσο στο εξωτερικό όσο και εδώ, παρατηρούμε υποχθόνιες προσπάθειες εκ μέρους των κυβερνώντων να χαλιναγωγήσουν τον Τύπο, ακόμα και να τον φιμώσουν.
Ειδικά ως προς το τελευταίο, φοβάμαι πως ο περισσότερος κόσμος έχει πάψει πια να νοιάζεται σοβαρά και δεν σκέφτεται καν πως αν περάσει κάτι τέτοιο θα το πληρώσει ο πολίτης και μάλιστα πολύ ακριβά. Θέλετε όμως εξαιτίας της εθνικής μελαγχολίας που έφερε μαζί της η κρίση, θέλετε επίσης εξαιτίας της τοξικότητας της ίδιας της δημοσιογραφίας στη χώρα μας, με τη διαπλοκή Τύπου και πολιτικής, ο απλός πολίτης δείχνει να έχει στρέψει σε μεγάλο βαθμό την πλάτη του στα λεγόμενα «παραδοσιακά Μέσα» και αρκείται για την ενημέρωσή του σε ηλεκτρονικούς τίτλους που παραπέμπουν σε φεϊσμπουκικά ποσταρίσματα, αγνοώντας επιδεικτικά τις πολύπλευρες, λεπτές πτυχές που μπορεί να έχει μια είδηση, τις οποίες μόνον μια ψύχραιμη ανάλυση σε ένα έντυπο και σε επιλεγμένες ιστοσελίδες μπορεί να δώσει. Η περίοδος που διανύουμε διακρίνεται διεθνώς από μια παρατεταμένη μεταβατικότητα, σε ό,τι αφορά τα καθ’ ημάς πάντως, οι δημοσιογράφοι έχουμε σοβαρές ευθύνες αλλά για να τα λέμε όλα, η σχέση του μέσου Ελληνα με τους δημοσιογράφους έχει και μιαν υποκρισία, καθώς θυμίζει εκείνη που διατηρεί με τους πολιτικούς: καχυποψία και εχθρότητα ώσπου όμως να νιώσει ότι για κάποιο, άκρως προσωπικό του λόγο, τους έχει ανάγκη.
Σε ό,τι αφορά το ρεπορτάζ πάντως, οφείλει ο καθένας μας να ξεψαχνίζει αυτό που διαβάζει και να μην το αναπαράγει άκριτα. Ενα ενδεικτικό παράδειγμα: διαβάζω σε ενημερωτικό σάιτ πως τρεις Πακιστανοί βίασαν έως θανάτου έναν 15χρονο ομοεθνή τους στη Βάρη· μάλιστα οι δράστες συνελήφθησαν από την αστυνομία. Η είδηση αναπαράχθηκε στα κοινωνικά δίκτυα συνοδευόμενη από τους ανάλογους χαρακτηρισμούς («ζώα που θέλουν σκότωμα κτλ.). Με τη συνδρομή συναδέλφων στην «Κ», έμαθα ότι το αγόρι βρέθηκε όντως νεκρό μα από… φυματίωση. Σημειωτέον, δεν υπήρξε καμία συνέχεια στο αρχικό «ρεπορτάζ», π.χ., τι απέγιναν οι δράστες κ.ο.κ. Αναρωτιέμαι: πώς ο θάνατος από φυματίωση μετατράπηκε σε ομαδικό βιασμό; Πώς έγινε αυτό το «χαλασμένο τηλέφωνο»; Ή κάποιος, για τους δικούς του λόγους, διαστρέβλωσε σκόπιμα την πραγματικότητα; Περισσότερο από ποτέ, λοιπόν, σήμερα οφείλουμε να διυλίζουμε τον κώνωπα.