Μέχρι πολύ πρόσφατα όλοι οι άνθρωποι ήταν Αφρικανοί». Ο Ντάνιελ Λίμπερμαν, καθηγητής εξελικτικής βιολογίας . Χάρβαρντ, αναρωτιέται σε κάποιο σημείο του βιβλίου του «Η ιστορία του ανθρώπινου σώματος. Υγεία, ασθένεια και φυσική επιλογή: το νέο πεδίο της εξελικτικής ιατρικής» (μτφρ. και επιστ. επιμ.: Σπ. Σφενδουράκης, Αζ. Καραμανλίδης, Παν. Δεληβοριάς, εκδ. Κάτοπτρο, 2015, σελ. 620): «Ποιοι ήταν οι πρώτοι Homo sapiens;».
Για τους περισσότερους από εμάς, που γνωρίζουμε λίγα πράγματα περί βιολογίας και ανθρωπολογίας, το ερώτημα μοιάζει σαν ένα ταξίδι εξερεύνησης στη μυθική Εδέμ προς αναζήτηση του πρώτου ανθρώπου. Ο ίδιος ο Λίμπερμαν, έχει ως σημείο αφετηρίας τους κοσμολογικούς μύθους των διαφόρων θρησκειών: από τον Κήπο της Εδέμ ώς τις παραδόσεις που θέλουν τους πρώτους ανθρώπους να προέρχονται «από τον εμετό των θεών» ή από πελώριες χελώνες. Οσο σαγηνευτικές κι αν είναι αυτές οι ιστορίες, σήμερα, γράφει ο Λίμπερμαν, «μπορούμε να δηλώσουμε με εύλογο βαθμό βεβαιότητας ότι οι σύγχρονοι άνθρωποι εξελίχθηκαν από αρχαϊκούς ανθρώπους στην Αφρική πριν από τουλάχιστον 200.000 χρόνια».
Η δυνατότητα εντοπισμού του χρόνου και του τόπου προέλευσης του είδους μας προκύπτει σε μεγάλο βαθμό από τη μελέτη των γονιδίων του ανθρώπου. «Συγκρίνοντας τη γενετική ποικιλομορφία των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο, οι γενετιστές μπορούν να υπολογίσουν ένα οικογενειακό δέντρο των σχέσεων του καθενός μας με τους άλλους και, βαθμονομώντας το δέντρο αυτό, να εκτιμήσουν πότε μοιραζόμασταν όλοι τον πιο πρόσφατο κοινό μας πρόγονο. Εκατοντάδες τέτοιες μελέτες, οι οποίες χρησιμοποιούν δεδομένα από χιλιάδες άτομα, συμφωνούν ότι όλοι οι άνθρωποι σήμερα έλκουμε την καταγωγή μας από έναν κοινό προγονικό πληθυσμό που έζησε στην Αφρική πριν από 300.000 έως 200.000 χρόνια περίπου, και ότι ένα υποσύνολο των ανθρώπων μετανάστευσε από την Αφρική πριν από 100.000 έως 80.000 χρόνια περίπου.
(…) Σύμφωνα με έναν υπολογισμό, όλοι μας προερχόμαστε από έναν πληθυσμό μικρότερο των 14.000 διασταυρούμενων ατόμων από την υποσαχάρια Αφρική και ο αρχικός πληθυσμός που έδωσε όλους τους μη Αφρικανούς δεν θα πρέπει να ήταν μεγαλύτερος από 3.000 άτομα». Εδώ, θα έκλεινα την πρόταση αυτή με θαυμαστικό: δεν είναι εκπληκτικό όταν, σκύβοντας πάνω από επιστημονικά δεδομένα, πόσο γελοία, πόσο ανυπόστατα, πόσο σαθρά είναι όλα τα ιδεολογήματα περί φυλετισμού; Ο αποκρυφισμός και η συνωμοσιολογία ευδοκιμούν συχνά εκεί όπου η επιστήμη αδυνατεί να δώσει απαντήσεις. Η ανοησία, ωστόσο, όπως και το μίσος, ανθίζουν ακόμα και πάνω στις απαντημένες από την επιστήμη ερωτήσεις.