Σε μια δημοκρατική κοινωνία ο δικηγόρος επιτελεί ύψιστο λειτούργημα, το οποίο συνδέεται με την ανακάλυψη της αλήθειας και με την ορθή εφαρμογή των κανόνων δικαίου.
Συλλειτουργός της Δικαιοσύνης, υπερασπιστής του δικαίου, των ατομικών ελευθεριών και κοινωνικών δικαιωμάτων των πολιτών, ασκεί ένα λειτούργημα συνείδησης. Και τούτο, διότι μέσα στην κοινωνία δεν υπάρχει αδύναμη και χωρίς προστασία ύπαρξη που να μην καλεί σε βοήθεια έναν δικηγόρο. Κι αντίστοιχα, ένας δικηγόρος που να μην είναι έτοιμος πάντοτε να αναλάβει με όλη του την καρδιά την υπεράσπιση του προσβαλλομένου.
Είναι όμως και ελεύθερος επαγγελματίας και ο βιοπορισμός αποτελεί μια βασική προτεραιότητα, κινούμενος στο πλαίσιο της ηθικής τάξης και δεοντολογίας κατά την υπεράσπιση του δικαίου του εντολέως του. Δυστυχώς, προς τα έξω υπάρχει μια λανθασμένη εικόνα και δύσκολα ο πολίτης μπορεί να εκτιμήσει το μέγεθος, το επίπονο της πνευματικής εργασίας που καταβάλλεται από τον νομικό συμπαραστάτη, προκειμένου να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα στην ανοιγείσα δίκη.
Βλέπει μόνο το αποτέλεσμα. Κι αν είναι ευνοϊκό γι’ αυτόν, συγχαίρει και αποθεώνει, αλλιώς φταίει ο δικηγόρος γιατί δεν πρόσεξε την υπόθεση ή «τα βρήκε με τον αντίδικο». Η προληπτική δικηγορία, που σε διασφαλίζει, είναι άγνωστη στο ευρύ κοινό, το οποίο ενημερώνεται και διαμορφώνει άποψη μέσω των ηλεκτρονικών μέσων για το ποιος είναι καλός δικηγόρος.
Ο ανταγωνισμός, λόγω υπερπληθυσμού, μεγάλος, και κάποτε εκτρέπεται των ορίων της ευγενούς άμιλλας. Οπως συμβαίνει τα τελευταία χρόνια, λόγω της κρίσης, η οποία έχει διαπεράσει σχεδόν το σύνολο του δικηγορικού σώματος, το οποίο με περισσή αξιοπρέπεια υφίσταται τις συνέπειες μιας πολύμηνης αποχής.
Με παντοειδείς στερήσεις που μόνο αυτοί γνωρίζουν, αφού αν γίνει δεκτό το νέο ασφαλιστικό από την πλειοψηφία της Βουλής θα επιφέρει ένα οριστικό τέλος σε κάθε επαγγελματική προσδοκία, σε κάθε ελπίδα ανάκαμψης.
Είναι όμως πολύ αβανταδόρικη για την κυβέρνηση η εμμονή της στην υλοποίηση των εξαγγελθέντων μέτρων, αφού θα μπορεί να ισχυρίζεται ότι δεν ενέδωσε στις θεωρούμενες προνομιούχες τάξεις των επιστημόνων. Τις κάποτε ή ουδέποτε προνομιούχες, αφού η διαστρωμάτωση είναι ανάλογη άλλων επαγγελματικών τάξεων. Με τα ίδια περίπου πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα.
Αλλά και μια ουσιαστικότατη διαφορά που έγκειται στο ότι ο δικηγόρος είναι αυτός που αγωνίζεται για την προστασία του πολίτη από κάθε κρατική αυθαιρεσία, είτε δικαστική είτε άλλου είδους. Χωρίς αυτόν, θα είχε ατονήσει η λειτουργία του κράτους δικαίου και κατ’ επέκταση της δημοκρατίας.
Και ποια είναι η συμπεριφορά της Πολιτείας έναντι των επιστημόνων, έναντι των δικηγόρων:
Οταν στριμώχνεται, επικαλείται τη φοροδιαφυγή, την οποία η ίδια, για λόγους πελατειακούς, αποφεύγει να ελέγξει με τον ασφαλέστατο τρόπο: τα τεκμήρια και τη διασταύρωσή τους, τις παραστάσεις στα δικαστήρια και σε κάθε διαδικαστική πράξη, το μαύρο χρήμα.
Σωρεία λοιπόν ανέργων επιστημόνων, διακεκριμένων, με θαυμάσιες σπουδές, προσπαθούν να επιβιώσουν. Μετά τόσα χρόνια σπουδών, βλέπουν τους κόπους τους να πηγαίνουν χαμένοι. Τόσα όνειρα και τόσες φιλοδοξίες, για να λάβουν το αντίδωρο του μόχθου τους. Αυτοί και οι γονείς τους. Να τους καμαρώσουν στα δικαστήρια, να τους δουν να προκόβουν, να δημιουργούν οικογένειες, να υπερηφανεύονται. Να μπορούν οι ίδιοι να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους και στις ευάλωτες κοινωνικά ομάδες. Αλίμονο όμως. Διαψεύσθηκαν οι προσδοκίες τους. Πώς να το πιστέψουν. Με ισοπεδωτικές πολιτικές και πρακτικές, με λαϊκισμό και φανφαρονισμό, απαξιώνουν επιστήμονες και μαζί το μέλλον της χώρας.
Ισως γι’ αυτούς και όσα έρχονται να είναι καλύτερα οι δικηγόροι να περιορισθούν στενά στα επαγγελματικά τους καθήκοντα για την επιβίωσή τους και να λησμονήσουν τον λειτουργηματικό τους χαρακτήρα. «Ομως, ο νομικός δεν μπορεί να είναι μόνο μύστης του δικαίου. Είναι μοιραίως και στρατιώτης αυτού. Το δίκαιο μάλιστα της Πολιτείας χάνει την αξία του εάν ο νομικός δεν το εγκολπωθεί με τη διάθεση να αγωνίζεται υπέρ αυτού» (Αλέξ. Σβώλος).
*O κ. Δημήτρης Χ. Παξινός είναι πρώην πρόεδρος ΔΣΑ.