Τι είναι το Αιγαίο και τα νησιά χωρίς το χρώμα τους, χωρίς όλους εκείνους τους τόνους του γαλάζιου και τις άλλες αποχρώσεις που o κυρίαρχος καλοκαιρινός ήλιος δίνει στα τοπία του; Ρητορικό το ερώτημα, κι όμως βρίσκει –με έναν τρόπο– την απάντησή του στα ασπρόμαυρα κάδρα του Ρόμπερτ Μακέιμπ, που εκτίθενται αυτές τις μέρες στην γκαλερί Citronne του Πόρου. Οι νεανικές φωτογραφίες του Αμερικανού καλλιτέχνη απεικονίζουν μια άλλη, παλιά Ελλάδα, κι ωστόσο τόσο γνώριμη και οικεία, όσο τα θαλασσινά και τα νησιώτικα τοπία της.
Στο επίκεντρο των έργων είναι τα αιγαιοπελαγίτικα καΐκια, τα οποία δίχως άλλο γοήτευσαν τον, φοιτητή στο Πρίνστον τότε, Μακέιμπ, που εφεξής δεν σταμάτησε να περιοδεύει και να φωτογραφίζει τη χώρα μας. Εδώ, πάντως, δεν μιλάμε για τοπιογραφία ούτε για φολκλορικό αφιέρωμα στα ξύλινα σκάφη του περασμένου αιώνα. Αντιθέτως, φύση, καΐκια και καθημερινοί άνθρωποι της εποχής ενώνονται δημιουργώντας εικόνες άμεσες, που διακρίνονται (οι περισσότερες) για την ποιητική τους ειλικρίνεια και την αίσθηση του ανεπιτήδευτου. Η διευθύντρια της γκαλερί και επιμελήτρια της έκθεσης κ. Τατιάνα Σπινάρη περιγράφει με ακρίβεια την ουσία των συγκεκριμένων έργων στον κατάλογο: «Τα θέματα αποτυπώνουν την ερειπωμένη Ελλάδα του ’50, τη φτώχεια, τις δυσκολίες, την προσπάθεια για παλινόρθωση. Ο φωτογράφος δεν αποδίδει τα θέματα αυτά συγκινησιακά ή με στερεότυπα. Αναζητεί την πνευματική ουσία, ό,τι βρίσκεται κάτω από το προφανές, χωρίς όμως να υποπίπτει σε μια ρομαντική θεώρηση της ανέχειας. Τα πρόσωπα έχουν αξιοπρέπεια, συχνά ποζάρουν μετωπικά στο κέντρο της φωτογραφίας, κοιτούν κατάματα τον φωτογράφο και, κατ’ επέκταση, τον θεατή. Ετσι ανάμεσα στο υποκείμενο και στον φωτογράφο/θεατή δημιουργείται μια σχέση ισότητας. Η προσεκτική, επιλεκτική ιδιαιτερότητα της φωτογραφικής οπτικής καθιστά τις φωτογραφίες αυτές διαχρονικές, πάντα επίκαιρες».
Ο ίδιος ο Αμερικανός φωτογράφος, ο οποίος παραβρέθηκε στα εγκαίνια του περασμένου Σαββάτου στον Πόρο, έδειξε συγκινημένος και θυμήθηκε λεπτομέρειες από τις λήψεις που παρουσιάζονται στους τοίχους της γκαλερί. Το πραγματικά ενδιαφέρον, άλλωστε, είναι ο τρόπος με τον οποίο εκείνος είδε και αποτύπωσε την ελληνική πραγματικότητα –έστω στο συγκεκριμένο θεματικό πλαίσιο– της εποχής. Οι φωτογραφίες που καλύπτουν τη δεκαετία 1954-1964 δείχνουν ψαράδες να ξεφορτώνουν τα δίχτυα τους, εμπόρους των νησιών, μηχανικούς, μικρούς και μεγαλύτερους ξωμάχους της θάλασσας. Τους ανθρώπους μιας χώρας που παλεύει να γιατρέψει τις πληγές του πολέμου και της φτώχειας. Δίπλα σε αυτά τα ανθρώπινα πορτρέτα βρίσκονται εκείνα των κάθε είδους καϊκιών. Είδος προς εξαφάνιση σήμερα, αλλά εμβληματικό μέσο επιβίωσης τις προηγούμενες δεκαετίες, δεν είναι τυχαίο πως το καΐκι πρωταγωνιστεί στην εικόνα που ειδικά οι ξένοι έχουν για την Ελλάδα.
Περιεργαζόμενος τις φωτογραφίες του Μακέιμπ, που κρέμονται στη μυρωδάτη εσωτερική αυλή της γκαλερί Citronne, με τη μεγάλη μουσμουλιά, σκέπτομαι πως δύσκολα θα βρισκόταν πιο ταιριαστό μέρος γι’ αυτές. Το λιμανάκι του Πόρου και η παραλία που βρίσκονται ακριβώς μπροστά γεμίζουν και στις μέρες μας από δεκάδες πλεούμενα –λιγότερο παραδοσιακά ίσως– που δημιουργούν όμορφα θαλασσινά ενσταντανέ προς χάριν τού οποιουδήποτε σημερινού καλλιτέχνη. Είναι από τις περιπτώσεις που η σύνδεση ανάμεσα στο χθες και στο σήμερα γίνεται αβίαστα, με όχημα μόνο τη λυτρωτική δύναμη της τέχνης.
H έκθεση του Ρόμπερτ Μακέιμπ «Αιγαιοπελαγίτικα καΐκια, 1954-64» θα φιλοξενείται στην γκαλερί Citronne, στην παραλία του Πόρου, έως τις 29 Μαΐου. Τα έσοδα θα διατεθούν στον Ελληνικό Σύνδεσμο Παραδοσιακών Σκαφών.