Γιατί δεν πετυχαίνουν τα νούμερα οι οικονομολόγοι; Για τον ίδιο λόγο που δεν πετυχαίνουν και άλλα πολλά από όσα προβλέπουν. Αλλά και γιατί όσα συμβαίνουν προκύπτουν από έναν γόρδιο δεσμό γεγονότων. Επιτυχία οικονομικών πολιτικών που ακολουθούνται. Αντιστάσεις που παρουσιάζονται. Λάθη που σίγουρα θα γίνουν. Διεθνείς εξελίξεις που δεν τις ελέγχουμε. Αλλά και από τυχαίους παράγοντες, άγνωστους τη στιγμή της πρόβλεψης.
Οι μακροοικονομικές προβλέψεις δεν υπήρξαν ποτέ απολύτως ακριβείς. Παρά την πρόοδο των στατιστικών μεθόδων και την αφομοίωση ανώτερων μαθηματικών στα οικονομετρικά μοντέλα. Μια πρόβλεψη παραμένει μια προσέγγιση μελλοντικών ροών υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Δεν είναι μια μοναδική φωτογραφία του μέλλοντος, αλλά μια από τις πάρα πολλές γωνίες υπό τις οποίες μπορεί κανείς να πάρει μια ιδέα όσων θα συμβούν, εφόσον μάλιστα στην πορεία θα έχουν επαληθευθεί όλες οι ενδιάμεσες προβλέψεις!
Τα δημοσιονομικά δεδομένα του 2018, έτος για το οποίο οι Ευρωπαίοι ζητούν να αφήσουν οι κυβερνητικοί λογαριασμοί πλεόνασμα 3,5 μονάδων του ΑΕΠ, εξαρτώνται κυρίως από όσα θα συμβούν από σήμερα και μέχρι τότε. Αυτός είναι και ο θετικός ρόλος της προέγκρισης «πυροσβεστικών» μέτρων. Αν είναι ήδη έτοιμα, θα βοηθήσουν να επιστρέψει η εμπιστοσύνη.
Οι προβλέψεις είναι πιθανότερο να μην επιβεβαιώνονται όταν οι συνθήκες στην οικονομία είναι ασταθείς ή, ακόμη χειρότερα, εντελώς απρόβλεπτες. Δείτε δύο παραδείγματα, για τα έτη 2007 και 2008, από παλαιότερες εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με την ευκαιρία των προχθεσινών εαρινών προβλέψεων των ίδιων υπηρεσιών. Προσοχή: και τα δύο αυτά έτη προηγούνται και του μνημονίου και οιωνδήποτε άλλων μέτρων.
Το 2007, στις φθινοπωρινές ανακοινώσεις της Επιτροπής, η πρόβλεψη για το ΑΕΠ του ιδίου έτους έδειχνε αύξηση κατά 3,7%. Τελικά όμως αυξήθηκε κατά 4,5%. Η κατάσταση στην οικονομία φαινόταν ομαλή και η πρόβλεψη που έγινε ήταν ότι το ΑΕΠ του 2008 θα αυξηθεί κατά 3,7%. Εναν χρόνο αργότερα (το 2009) η πρόβλεψη ήταν στο 3,1%. Δύο χρόνια μετά (το 2010) η εκτίμηση για το ΑΕΠ του 2008 κατέβηκε στο 2%. Και τρία χρόνια αργότερα, το ΑΕΠ του 2008 διαμορφώθηκε στο «μείον 0,2%»!
Είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς πόσο λανθασμένη ήταν η πληροφορία που έδιναν οι προβλέψεις της Επιτροπής για την κατάσταση της οικονομίας στη διάρκεια του 2008, έτος βάσης όσων ακολούθησαν.
Εχοντας αυτά κατά νουν, η πρόβλεψη ότι το 2017 θα έχουμε ανάπτυξη κατά 2,7%, η οποία μάλιστα παραμένει ίδια από το φθινόπωρο του 2015, δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. Γι’ αυτό άλλωστε και οι εμπειρογνώμονες σημειώνουν πως «η παρούσα πρόβλεψη τελεί υπό μεγάλη αβεβαιότητα». Η προβλεπόμενη ανάκαμψη εξαρτάται από την έγκαιρη ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης και τη θετική πορεία των διεθνών αγορών. Γενικότερα, άλλωστε, κακώς η κυβέρνηση εμπιστεύεται την Επιτροπή, τυφλά!