Tο σκεφτόμουν και χαμογελούσα καθώς βρισκόμουν σε έναν από τους σοφά μελετημένους εξώστες του, με πανεποπτική θέα στη Νέα Υόρκη. Ευτυχώς που ο Ρέντσο Πιάνο σχεδίασε στην Αθήνα το κτίριο της Λυρικής Σκηνής και την Εθνική Βιβλιοθήκη και όχι ένα κτίριο σαν το καινούργιο Whitney στο Μανχάταν. Είναι τόσο ξελογιαστικό με την αεροδυναμική του φόρμα και την απόλυτη διαφάνειά του, που οι επισκέπτες δεν δίνουν σχεδόν καμία σημασία στα εκθέματα. Αντιθέτως, η ενστικτώδης αντίδραση μόλις περάσουν το κατώφλι του είναι να ανεβούν επάνω και να βγουν έξω, για να ρεμβάσουν τον ποταμό Χάτσον, το πάρκο High Line από ψηλά, την περιοχή του Meatpacking που σφύζει από ζωή.
Εγκαινιάστηκε μόλις πριν από έναν χρόνο ως τρίτη μετεγκατάσταση ενός ιδρύματος με μεγάλη ιστορία. Και σίγουρα δεν είναι το πρώτο μουσείο στο Μεγάλο Μήλο που πόνταρε στην προνομιακή οπτική προς την ίδια την πόλη. Και το ΜΟΜΑ έχει κάνει το ίδιο μετά την ανακαίνισή του. Ομως εδώ ήταν εξαρχής η σαφής πρόθεση του αρχιτέκτονα να «γυρίσει την φόδρα» και να βλέπεις συνεχώς έξω, ενώ είσαι μέσα. Ο Πιάνο έκανε ένα οικοδόμημα που φιλοδοξεί να γίνει ένα με την γειτονιά, να έχει ένα ωραίο περίγραμμα, το οποίο να μην προσκολλάται στο «εγώ» του, αλλά να ανοίγει την πόρτα στο μεγαλείο της Νέας Υόρκης. Και το πέτυχε. Εδώ, όμως, είναι και η πρόκληση. Με τόσο εκθαμβωτικό αντίπαλο, το περιεχόμενο του κελύφους έρχεται σε δεύτερη μοίρα.
Κατάφερα με το ζόρι να δω μέρος της μόνιμης συλλογής, καθώς και δύο εξαιρετικά ενδιαφέρουσες περιοδικές εκθέσεις. Η πρώτη, με τίτλο «Human Interest: Portraits from the Whitney Collection», ήταν ένα πολυπρισματικό κάτοπτρο για το πώς οι Αμερικανοί καλλιτέχνες του 20ού και 21ου αιώνα κατάφεραν να απεικονίσουν το σώμα και το πρόσωπο. Η δεύτερη, που ονομαζόταν «Astro Noise», από τη βραβευμένη με Πούλιτζερ κινηματογραφίστρια, δημοσιογράφο και καλλιτέχνη Laura Poitras, ήταν μια συναρπαστική αφήγηση για την Αμερική μετά την 11η Σεπτεμβρίου. Μαζική παρακολούθηση, πόλεμος εναντίον της τρομοκρατίας, χειραγώγηση της πληροφορίας, μάχη των πολιτισμών. Ο τίτλος δεν είναι τυχαίος, μιας και αντιστοιχεί σε έναν όρο που χρησιμοποιούν οι επιστήμονες αλλά και στο κρυπτικό όνομα που έδωσε ο Σνόουντεν για τις διαρροές των κρατικών μυστικών.
Μπορεί το Whitney να κοπιάζει για να διεκδικήσει ένα μέρος επισκεπτών από το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης και το Μητροπολιτικό, αλλά αξίζει μια επίσκεψη, και ο λόγος δεν είναι το καινούργιο κτίριο. Δημιουργήθηκε στις αρχές του περασμένου αιώνα από τη Γερτρούδη Βάντερμπιλτ Γουίτνεϊ, που ήταν γλύπτρια, συλλέκτρια και βαθύπλουτη χορηγός των τεχνών. Οταν το Μητροπολιτικό αρνήθηκε μια δωρεά της με έργα Αμερικανών καλλιτεχνών –που θεωρούνταν τότε δεύτερης κατηγορίας σε σχέση με τους Ευρωπαίους–, εκείνη πείσμωσε και ίδρυσε το Whitney. Εκτοτε είναι η πολύτιμη κιβωτός της εικαστικής δημιουργίας made in USA…