H περιήγηση στην ενδοχώρα του νησιού αποκαλύπτει ατμοσφαιρικά χωριά με ενετικές καταβολές, πλατείες με γάργαρα νερά και μια υπέροχη γυναικεία χορωδία.
Ακόμη κι αν δεν υπάρχει ψυχή στο δρόμο, σίγουρα κάποιος κάτοικος θα περάσει να ρίξει μια ματιά, να δει ότι είναι όλα καλά. Ετσι πάει… Η έλλειψη αφεντικού προϋποθέτει ότι αναλαμβάνουν όλοι, λίγο πολύ, το ρόλο του τοποτηρητή. Ο λόγος για το καφενείο του Κουμάρου, που εδώ και χρόνια λειτουργεί χωρίς καφετζή, με τους επισκέπτες να φτιάχνουν μόνοι τους τον καφέ τους και να πληρώνουν το αντίτιμο, πετώντας τα χρήματα μέσα από τη σχισμή του ξύλινου γραφείου, που, για την περίσταση, εκτελεί και χρέη κουμπαρά. Κάπως έτσι κι εμείς… Φτάνοντας ένα απόγευμα στο ορεινό αυτό χωριό της τηνιακής ενδοχώρας -κάπου ανάμεσα στον Βώλακα, το Σμαρδάκιτο, την Ξινάρα και τον Φαλατάδο-, ανοίξαμε τη μισόκλειστη πόρτα του καφενείου, ψηλαφήσαμε τους διακόπτες στον τοίχο, φτιάξαμε καφέ, πατήσαμε το «πλέι» στο μαγνητόφωνο και παίξαμε τάβλι, βλέποντας παράλληλα μία-δύο σκιές να περνούν απέξω και να μας παρατηρούν διακριτικά.
Η επίσκεψη στον Κουμάρο είναι μία από τις πιο ωραίες βόλτες που μπορεί να κάνει κανείς στο κυκλαδονήσι της Παναγίας, το οποίο, αν κάποιος αποφασίσει να το γνωρίσει σε βάθος, μπορεί και να ξεχάσει την ύπαρξή της… Για την ακρίβεια, να ξεχάσει τη διάσημη εκκλησία της, που βρίσκεται στη Χώρα και που επί δεκαετίες επισκίαζε κάθε άλλο αξιοθέατο. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον για την Τήνο, όχι μόνο από εκείνους που έχουν χτίσει εξοχικό στο νησί, λόγω της εγγύτητάς του με την Αθήνα, αλλά και από φιλοπερίεργους νεότερους που ανακαλύπτουν ότι η γειτόνισσα της Μυκόνου και της Σύρου δεν είναι μόνο μια συγκρατημένη θεοσεβούμενη…
ΣΤΑΣΗ ΣΤΟΝ ΚΡΟΚΟ
Η Τήνος κρύβει πολλή ομορφιά, κυρίως στο εσωτερικό της. Οι δικές μου αγαπημένες βόλτες είναι σε κάτι χωριουδάκια, τα οποία παλαιότερα προσπερνούσα κάπως αδιάφορα, επειδή είναι μικρά, χαμηλών τόνων και βρίσκονται κάποια χιλιόμετρα μακριά από τη Χώρα. Μέγα λάθος, καθώς αυτά τα χωριά μπορούν να προσφέρουν στιγμές βαθιάς ικανοποίησης, κάθε άλλο παρά εφήμερης, να σε κάνουν να τα αναπολείς μέσα στη μαυρίλα του χειμώνα και να αυτοτροφοδοτείσαι με θερινή ομορφιά.
Ενα από αυτά είναι και ο Κρόκος, κοντά στα Λουτρά και στον Σκαλάδο, πάνω στην επαρχιακή οδό Τριποτάμου-Καλλονής, που αρχικά ήθελα να τον επισκεφτώ μόνο και μόνο γιατί μου φαινόταν παράξενο το όνομά του. Το ένστικτό μου αποδείχτηκε σωστό και η παραδοξότητα του Κρόκου, μαζί με το ενδιαφέρον που παρουσιάζει ως τόπος, επιβεβαιώθηκαν πλήρως. Ενας οικισμός μια σταλιά, εμβρυακού μεγέθους, που, έτσι όπως είναι χτισμένος πάνω στο δρόμο, μου θύμισε ταινίες του Χίτσκοκ, όπου οι διερχόμενοι, κουρασμένοι από τις πολλές ώρες που βρίσκονται στο τιμόνι, σταματούν το αμάξι για να ξαποστάσουν. Ισως σε κάποιο μοτέλ που εμφανίζεται ξαφνικά μπροστά τους. Το ρόλο του μοτέλ παίζει το ατμοσφαιρικό εστιατόριο Italia, με τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες του Σινάτρα. Αρχικά η παρουσία του στο πιο κεντρικό σημείο του χωριού με παραξένεψε. Τι δουλειά έχει ένα ιταλικό μαγαζί να ελέγχει, σαν σταθμάρχης, την κίνηση του Κρόκου;
Και όμως, ένα τέτοιο στέκι είναι κάτι περισσότερο από ταιριαστό, αφού η Τήνος έχει μακραίωνη ιταλιάνικη παράδοση. Στις φλέβες της κυλάει ενετικό αίμα, που σχετίζεται με το παρελθόν της, τότε που λογοδοτούσε στη Γαληνοτάτη Δημοκρατία ή και πιο πριν ακόμη, όταν βρισκόταν υπό την εξουσία των Ενετών αδελφών Γκίζη. Παρότι φθαρμένη, η ενετική ταυτότητα του νησιού υπάρχει ακόμα, όπως μαρτυρείται από τους περιστεριώνες, που παραπέμπουν άμεσα στους Ενετούς, αφού θεωρείται ότι εκείνοι συστηματοποίησαν την εκτροφή περιστεριών κι έτσι η Τήνος απέκτησε αυτά τα απαράμιλλα κτίσματα – που βέβαια δεν θα ήταν τόσο περίτεχνα χωρίς τη συμβολή των λαϊκών Τηνιακών τεχνιτών.
ΜΟΥΣΕΙΑ ΓΙΑ ΟΛΑ ΤΑ ΓΟΥΣΤΑ
Τους περιστεριώνες θα τους συναντήσετε σε διάφορα σημεία του νησιού, ενώ, αν είστε γενικότερα λάτρεις της λαϊκής τέχνης, πρέπει οπωσδήποτε να επισκεφτείτε τον Πύργο, το μαρμαροχώρι του Γιαννούλη Χαλεπά, που φημίζεται για τα καλλιτεχνήματά του, όπως είναι τα υπέρθυρα που στολίζουν τις εισόδους των σπιτιών. Πέρα από τη βόλτα στον ωραίο Πύργο, αξίζει και μια επίσκεψη στο Μουσείο Μαρμαροτεχνίας, λίγο έξω από το χωριό, για να μάθετε για την ιστορία του μαρμάρου, πώς αυτό επηρέασε την Τήνο, ποιες είναι οι δυσκολίες του υλικού και τι μεγάλοι μάστορες ήταν ανέκαθεν οι Τηνιακοί.
Κι αν η καλλιτεχνική σας πείνα δεν έχει σιγάσει ακόμα, όταν κατεβείτε στη Χώρα, κάντε μια στάση στο Ιδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού, το οποίο φιλοξενεί μόνιμη έκθεση αφιερωμένη στον Χαλεπά. Εκεί θα δείτε έργα του διάσημου γλύπτη, γνωστού στους περισσότερους μέσα από φωτογραφίες όπου εμφανίζεται ασπρομάλλης, σκεπτικός και γέρος, ο οποίος μπορεί στη ζωή του να ταλαντευόταν σαν εκκρεμές ανάμεσα σε προσωπικά και οικογενειακά προβλήματα, όμως οι συνθέσεις του από μάρμαρο, πηλό και χαλκό έχουν καταστήσει το έργο του ανυπέρβλητο.
ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΝΔΟΧΩΡΑ
Πέρα από τον Χαλεπά και τη μαρμάρινη κληρονομιά του, αλλά και τον Πύργο, τον Κουμάρο και τον χιτσκοκικό Κρόκο, η Τήνος έχει αμέτρητα ακόμη μέρη για να δείτε, όπως είναι ο Τριαντάρος, ο Αρνάδος, ο Ταραμπάδος, ο λόφος Εξωμβούργου, το Κάτω Κλείσμα, η Καλλονή και η Κώμη (η τελευταία μάλιστα διαθέτει και μια φανταστική γυναικεία χορωδία – αξίζει να τη γνωρίσετε μέσα από κάποια συναυλία).
Η πλατεία των Δύο Χωριών με τα τρεχούμενα νερά είναι από τις ωραιότερες του νησιού, τα εγκαταλελειμμένα πέτρινα Μοναστήρια, παρά την ερημική όψη τους, έχουν μια γερασμένη γλυκύτητα, ενώ η Μυρσίνη είναι ένας τρισχαριτωμένος οικισμός που, ένα βράδυ του περσινού καλοκαιριού, με άφησε έκπληκτη με το πόσο εκκεντρικούς τουρίστες (για την ακρίβεια, Γάλλους χορευτές) έκρυβε στους κόλπους της. Η Καρδιανή ξεχωρίζει για την απογευματινή γοητεία και τη διπλή θρησκευτική υπόστασή της (είναι ένα μεικτό χωριό, και καθολικό και ορθόδοξο), τα Λουτρά για τις ανείπωτες ιστορίες μοναχισμού τους (εδώ βρίσκονται τόσο το μοναστήρι των Ιησουιτών όσο και εκείνο των Ουρσουλινών), ο Κάμπος για το μουσείο σύγχρονης τέχνης του (του καλλιτέχνη Κώστα Τσόκλη).
Και βέβαια υπάρχει και η Χώρα, που κάποια πρωινά είναι λίγο κουραστική με την κίνηση και τη φασαρία, που η αρχιτεκτονική της περισσότερο την αδικεί παρά την κολακεύει, αλλά που είναι η αρχή και το τέλος της Τήνου. Αυτήν πρωτογνωρίζει κανείς όταν πατάει το πόδι του στο νησί, αυτήν χαιρετάει όταν φεύγει, σε αυτήν αξίζει να καταλήξει έπειτα από ένα ολοήμερο οδοιπορικό στα βουνά και στα χωριά. Με παρέα και μπίρα από το περίπτερο, ανηφορίζοντας μέχρι την εκκλησία της Παναγίας και πάλι πίσω. Δεν υπάρχει πιο ωραίο κλείσιμο της ημέρας στην Τήνο από αυτή τη βραδινή περαντζάδα.
Προτάσεις για φαγητό, διαμονή και εκδηλώσεις που θα σας βγάλουν από τη δύσκολη θέση.
Μετάβαση
Στην Τήνο θα μεταβείτε ακτοπλοϊκώς. Από τη Ραφήνα έχει καθημερινά αρκετά δρομολόγια (με συμβατικό πλοίο το ταξίδι διαρκεί 3,5 ώρες, με κόστος απλής μετάβασης γύρω στα 27 ευρώ – με ταχύπλοο 2 ώρες και κόστος 25-50 ευρώ).
Από τον Πειραιά τα δρομολόγια είναι πιο αραιά (διάρκεια ταξιδιού 4,5 ώρες και κόστος 33 ευρώ).
Διαμονή
Το Diles & Rinies Villas Resort (Τ/22830-26.146, www.tinosvillas.com) βρίσκεται γύρω στα 3 χλμ. από το λιμάνι της Τήνου και λίγα λεπτά με το αυτοκίνητο από την παραλία του Αγίου Φωκά. Οι βίλες ξεκινούν από 100 τ.μ. (για 4 άτομα) και φτάνουν τα 180 τ.μ. (για 10 άτομα). Από 130 ευρώ το δίκλινο.
To Tinos Beach (T/22830-22.626, www.tinosbeach.gr) στα Κιόνια είναι μάλλον το πιο γνωστό κατάλυμα της Τήνου, καθώς μετράει αρκετά χρόνια ζωής. Θηριώδες, με πολλά δωμάτια, ενδείκνυται για οικογένειες που θέλουν να βρίσκονται κοντά στο λιμάνι, στη Χώρα και στη θάλασσα. Από 100 ευρώ το δίκλινο.
Το Aeolis Tinos Suites στον Τριαντάρο (Τ/22830-29.044, aeolistinossuites.com) διαθέτει μεγάλη γκάμα επιλογών, μεταξύ άλλων τη Superior Sea View Suite, τη Family Sea View Residence with a Hammam, αλλά και τον Περιστεριώνα Aeolis, που στην προηγούμενη ζωή του φιλοξενούσε περιστέρια. Από 90 ευρώ το δίκλινο.
To Cavos Bungalows and Studios (Τ/22830-24.224, www.cavos-tinos.com) βρίσκεται σε πολύ καλό σημείο, πάνω από την εκκλησία του Αγίου Σώστη και την ομώνυμη αμμουδερή παραλία. Εχει αρκετά διαμερίσματα και studios, τα οποία διαθέτουν και κουζίνα. Από 65 ευρώ το δίκλινο.
Για κρατήσεις που αφορούν τη διαμονή σας επισκεφθείτε τo:
Φαγητό
Στο εστιατόριο Δύο Χωριά (Τ/22830-41.615), που βρίσκεται στην είσοδο του ομώνυμου χωριού, ο Βαγγέλης θα σας κάνει να αισθανθείτε σαν στο σπίτι σας. Δοκιμάστε τη φρουτάλια.
• Περάστε μια βόλτα από το Σαν το Αλάτι (Τ/22830-29.266), στον Αγιο Φωκά, αν θέλετε να δοκιμάσετε θαλασσινές γεύσεις, μεζέδες και ουζάκι.
• Στο Italia (Τ/22830-51.199) του Κρόκου θα βρείτε μεγάλη ποικιλία από χειροποίητα ζυμαρικά. Δοκιμάστε με σκόρδο και καυτερή πιπεριά, με κόκκινη σάλτσα και βασιλικό κ.ά. Λειτουργεί από τον Ιούλιο.
• Το Θαλασσάκι (Τ/22830-31.366) στα Υστέρνια είναι αρκετά γνωστό στους φίλους της γαστρονομίας, καθώς έχει μια ελαφρώς πειραματική προσέγγιση στα παραδοσιακά πιάτα. • Ωραίο φαγητό, από ψαρόσουπα και αγκινάρες λαδιού μέχρι κοτόπουλο με μπίρα και πιτσούνι κοκκινιστό, σερβίρει το διάσημο Κουτούκι της Ελένης (Τ/22830-24.857) στη Χώρα.
• Στον Ταρσανά (Τ/22830-24.667), ίσως περισσότερο και από τα ωραία πιάτα του, εντυπωσιάζει η τοποθεσία του, στην άκρη της προκυμαίας, στη Χώρα, σε ένα σημείο με φοβερή ατμόσφαιρα.
• Για το Καφενείο του Κουμάρου, αρκεί να σπρώξετε την πόρτα και να μπείτε μέσα. Μην ξεχάσετε, αφού απολαύσετε τον ελληνικό που θα έχετε ψήσει μόνοι σας, να πλύνετε το μπρίκι και το ποτήρι και βέβαια να ρίξετε τα λεφτά στον κουμπαρά.
Για περισσότερη τηνιακή γαστρονομία, για λούζα, πέτρωμα, αγκιναράκι και τσιμπητή, επισκεφτείτε τη σελίδα Tinos Food Paths στο Facebook και ενημερωθείτε για την πολλά υποσχόμενη γαστρονομική αυτή πρωτοβουλία.
Δραστηριότητες
Δοκιμάστε να κάνετε σερφ στην Κολυμπήθρα (υπάρχει σχολή εκμάθησης, www.tinossurflessons.com) και έχετε τον νου σας για τις πολιτιστικές διοργανώσεις του καλοκαιριού, που τα τελευταία χρόνια αφθονούν. Νέα είσοδος στο φεστιβαλικό γίγνεσθαι του νησιού είναι το Kinono.1, που θα πραγματοποιηθεί τον Αύγουστο και θα περιλαμβάνει εικαστικά, χορό, θέατρο, προβολές ταινιών μικρού μήκους, συναυλίες και συμπόσια.