Την ανάγκη να συνεχιστεί η συνεργασία μεταξύ Ευρωπαϊκής Ενωσης και Τουρκίας για τον έλεγχο των μεταναστευτικών ροών στην Ανατολική Μεσόγειο τόνισαν, κατά τη χθεσινή τους συνάντηση στην Κωνσταντινούπολη, οι Αγκελα Μέρκελ και Ταγίπ Ερντογάν, σε μια προσπάθεια να διασκεδάσουν τους φόβους για το ενδεχόμενο κατάρρευσης της εύθραυστης συμφωνίας που επετεύχθη τον Μάρτιο στις Βρυξέλλες.
Η Γερμανίδα καγκελάριος και ο Τούρκος πρόεδρος συναντήθηκαν στο περιθώριο της Διεθνούς Ανθρωπιστικής Διάσκεψης Κορυφής, που διεξάγεται στην Κωνσταντινούπολη υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών. Στη σχετική ανακοίνωση της τουρκικής προεδρίας αναφέρεται ότι οι δύο πλευρές συμφώνησαν στην ανάγκη να υπάρξει διάλογος μεταξύ Αγκυρας και Βρυξελλών για το επίμαχο θέμα της τουρκικής αντιτρομοκρατικής νομοθεσίας, το οποίο απειλεί να εκτροχιάσει τη συμφωνία για τη διαχείριση του προσφυγικού προβλήματος.
Η Ε.Ε. έθεσε 72 όρους στην Αγκυρα προκειμένου να προχωρήσει στην κατάργηση της βίζας για τα ταξίδια Τούρκων υπηκόων στις χώρες-μέλη της Ζώνης Σένγκεν – κατάργηση, η οποία, σύμφωνα με το αρχικό χρονοδιάγραμμα, θα έπρεπε να εφαρμοστεί από 1ης Ιουλίου. Ωστόσο, η Τουρκία επιμένει ότι δεν μπορεί να αλλάξει την αντιτρομοκρατική νομοθεσία της τη στιγμή που υποχρεώνεται να διεξαγάγει διμέτωπο «αντιτρομοκρατικό» αγώνα, εναντίον του Ισλαμικού Κράτους από τη μια πλευρά και της ένοπλης αυτονομιστικής οργάνωσης των Κούρδων, ΡΚΚ, από την άλλη.
Πέραν της αντιτρομοκρατικής νομοθεσίας, την ατμόσφαιρα στις σχέσεις μεταξύ Βρυξελλών και Αγκυρας φορτίζουν τα φαινόμενα αυταρχισμού που πυκνώνουν το τελευταίο διάστημα στην τουρκική πολιτική ζωή, όπως έγινε σαφές κατά τις χθεσινές δηλώσεις της Αγκελα Μέρκελ, αμέσως μετά τη συνάντησή της με τον Ταγίπ Ερντογάν.
«Κατέστησα σαφές ότι θεωρώ επίσης αναγκαίο να υπάρξει ένα ανεξάρτητο δικαστικό σύστημα, ότι χρειαζόμαστε ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης και χρειαζόμαστε ένα ισχυρό κοινοβούλιο στην Τουρκία», ανέφερε η Γερμανίδα καγκελάριος για να προσθέσει: «Και φυσικά, η απόφαση να αρθεί η ασυλία τους ενός τετάρτου των βουλευτών της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης είναι κάτι το οποίο προκαλεί βαθιά ανησυχία. Το κατέστησα αυτό σαφές στον Τούρκο πρόεδρο», δήλωσε η κ. Μέρκελ αναφορικά με την πρόσφατη, επίμαχη απόφαση της Εθνοσυνέλευσης, η οποία ανοίγει τον δρόμο για τη δικαστική δίωξη και την έκπτωση από το βουλευτικό αξίωμα δεκάδων βουλευτών του φιλοκουρδικού κόμματος HDP, που εκπροσωπεί την τρίτη κοινοβουλευτική δύναμη της Τουρκίας. Με βάση τις υπάρχουσες εκκρεμότητες ως προς την εκπλήρωση των προϋποθέσεων που έχει θέσει η Ε.Ε. στην Τουρκία, η Αγκελα Μέρκελ εκτίμησε ότι «είναι πιθανό να μην καταστεί δυνατή η κατάργηση της βίζας μέχρι την 1η Ιουλίου». Την ίδια στιγμή, η γερμανική εφημερίδα Βild, επικαλούμενη κυβερνητικούς κύκλους στο Βερολίνο, εκτιμούσε ότι η εφαρμογή της συμφωνίας θα παραπεμφθεί στο 2017, καθώς δεν αναμένεται η Αγκυρα να έχει εκπληρώσει τις απαιτούμενες προϋποθέσεις εντός του τρέχοντος έτους. Εξάλλου, δημοσκόπηση της εφημερίδας Handelsblatt έδειξε ότι σχεδόν τα δύο τρίτα των Γερμανών διαφωνούν με τη συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας και επικρίνουν την Αγκελα Μέρκελ για την πολιτική της έναντι της Αγκυρας.
Η δυστοκία στην υλοποίηση της συμφωνίας για κατάργηση της βίζας έχει προκαλέσει έκδηλο εκνευρισμό σε ηγετικούς κύκλους της Τουρκίας. Με συνέντευξή του στο κρατικό τηλεοπτικό δίκτυο TRT Haber, ο Γιγίτ Μπουλούτ, σύμβουλος του Ερντογάν για οικονομικά θέματα, απείλησε ότι η Αγκυρα θα μπορούσε να τινάξει στον αέρα τη συμφωνία για το προσφυγικό, αν δεν υπάρξει σύντομα πρόοδος στο ζήτημα της βίζας. «Δεν περιμένουμε τίποτα από αυτούς (την Ε.Ε.)», δήλωσε ο Μπουλούτ. «Ας συνεχίσουν να εφαρμόζουν δύο μέτρα και δύο σταθμά… Οφείλουν να γνωρίζουν, όμως, ότι η Τουρκία θα λάβει σύντομα πολύ ριζοσπαστικές αποφάσεις, αν συνεχίσουν την ίδια συμπεριφορά… Η Τουρκία μπορεί να αναθεωρήσει όλες τις συμφωνίες της με την Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένης της τελωνειακής ένωσης. Οι συμφωνίες επανεισδοχής (προσφύγων) και όλες οι άλλες συμφωνίες μπορεί να ακυρωθούν».
Επικρίσεις για τη συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας διατύπωσε, στο περιθώριο της διάσκεψης της Κωνσταντινούπολης, και η Μελίσα Φλέμινγκ, εκπρόσωπος Τύπου της Υψηλής Αρμοστείας Προσφύγων του ΟΗΕ, υποστηρίζοντας ότι «απωθεί και δεν λύνει» το προσφυγικό πρόβλημα.