Αθόρυβα αλλά μεθοδικά η μεγάλη παράδοση της αθηναϊκής οπερέτας επιστρέφει. Το ανέβασμα, σε συναυλιακή μορφή, της «κωμικής όπερας» του Σπύρου Σαμάρα «Η Πριγκίπισσα της Σασσώνος» την Παρασκευή (8.30 μ.μ.) στο Παλλάς δείχνει μία κατεύθυνση. «Προχωρήσαμε σε πλήρη αποκατάσταση», λέει ο Γιάννης Τσελίκας που σε συνεργασία με το Κέντρο Ελληνικής Μουσικής ανέλαβε αυτό το εγχείρημα. Βρισκόμαστε στην έδρα των Μουσικών Συνόλων του Δήμου Αθηναίων, στον Νέο Κόσμο, όπου, σε ένα διάλειμμα από τις πρόβες, έχω απέναντί μου τρεις εκπροσώπους μιας γενιάς, με κοινά βιώματα, από το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ο Γιώργος Βλαστός, διευθυντής των Μουσικών Συνόλων, ο Ανδρέας Τσελίκας, που διευθύνει τη Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου και ο αδελφός του, Γιάννης Τσελίκας, που ειδικεύεται σε αποκαταστάσεις μουσικών κειμένων. Με παρασύρει ο ενθουσιασμός τους.
Από το λίγο που άκουσα στις πρόβες, στην «Πριγκίπισσα της Σασσώνος» με εντυπωσίασε η μελωδία. «Υπάρχει έντονη ιταλική επιρροή», λέει ο Ανδρέας Τσελίκας, «καθώς ο Σαμάρας αφομοιώνει ποικίλα ερεθίσματα που τα προσαρμόζει στο ύφος της δημοφιλούς αθηναϊκής οπερέτας». «Είναι μία κοσμοπολίτικη γραφή», συμπληρώνει ο Γιώργος Βλαστός. Ο Σαμάρας, που –κατά τον Γιάννη Τσελίκα– ήταν πιο βαθύς από τον Θεόφραστο Σακελλαρίδη (δημιουργό του «Βαφτιστικού»), είχε εμπνευστεί από το διπλωματικό επεισόδιο που είχε σημειωθεί το 1914, όταν η Ιταλία είχε αξιώσει από την Ελλάδα να παραδώσει, αρχικά στην Αλβανία, την ακατοίκητη νήσο Σάσσωνα, βορείως της Κέρκυρας. Το 1920 προσαρτήθηκε από την Ιταλία και μόνο το 1947 περιήλθε στην κυριότητα της Αλβανίας. Το νησί αυτό είχε παραχωρηθεί στην Ελλάδα μαζί με τα Επτάνησα το 1864.
Ο Σαμάρας επινοεί μία «Αμερικανίδα Πριγκίπισσα» που έχει στην κατοχή της ένα νησί, στο οποίο έχει εγκαταστήσει διεθνή «τρόικα» για να το διοικεί. Η πολιτική αποτυχία, όμως, αποκαλύπτει σταδιακά την παντοδυναμία του έρωτα.
«Το έργο έκανε πρεμιέρα το 1915 στο Δημοτικό Θέατρο Αθηνών», λέει ο Γιάννης Τσελίκας. «Παίχτηκε λίγο ακόμη και μετά τον θάνατο του Σαμάρα το ’17, αλλά σταδιακά ξεχάστηκε καθώς επικρατούσαν ο Χατζηαποστόλου και ο Σακελλαρίδης. Αναβίωσε από τη Λυρική στα τέλη της δεκαετίας του ’50, και παρότι ήταν καλή παραγωγή, η απήχηση ήταν περιορισμένη». Σήμερα, επί της ουσίας επανεισάγεται στο ρεπερτόριο. Ο Γιάννης Τσελίκας που έχει στο ενεργητικό του την αποκατάσταση δύο ακόμη έργων του Σαμάρα («Η Κρητικοπούλα» και «Χαλιμά») καθώς και του «Πικ-Νικ» του Σακελλαρίδη (αν μείνουμε μόνο στην οπερέτα), διηγείται πως χειρόγραφα της «Πριγκίπισσας της Σασσώνος» βρέθηκαν στη Βιβλιοθήκη της Αδελαΐδας, ενώ οι πάρτες εντοπίστηκαν από τη Στεφανία Μεράκου της Μουσικής Βιβλιοθήκης σε παλαιοπωλείο της Αθήνας.
Τα Μουσικά Σύνολα του Δήμου έχουν εντάξει στους σκοπούς τους αυτές τις αναβιώσεις (όπως και τις αναθέσεις σε νέους μουσικούς). «Εχουμε χαράξει μια κατεύθυνση», λέει ο Ανδρέας Τσελίκας. «Επιθυμία μας είναι», αναφέρει ο Γιώργος Βλαστός, «να γνωρίσει το κοινό τη λόγια μουσική μας». Τραγουδούν σπουδαίοι ερμηνευτές: Σοφία Κυανίδου, Λητώ Μεσσήνη, Βαγγέλης Χατζησίμος, Χάρης Ανδριανός, Δημήτρης Πακσόγλου, Μαρία Βλαχοπούλου, Δημήτρης Σιγαλός, Μιχάλης Ψύρρας, Κώστας Ντότσικας, Φλώρα Τζίνη. Διδασκαλία χορωδίας: Σταμάτης Μπερής. Η δραματουργία είναι του Αλέξανδρου Ευκλείδη.