Καθώς οι δεκάδες χιλιάδες Έλληνες μαθητές που έλαβαν μέρος στις πανελλήνιες εξετάσεις τελειώνουν σιγά σιγά το μαρτύριο κι ετοιμάζονται για το κατώφλι της ενήλικης ζωής, μια απορία: Πώς αποφάσισαν αυτά τα παιδιά στην ευαίσθητη ηλικία των 17 τι θα σπουδάσουν; Θυμάστε εσείς πώς είχατε αποφασίσει τι θα δώσετε; Εγώ θυμάμαι. Ο εγκέφαλος του ανθρώπου ολοκληρώνει την φυσική του ωρίμανση κάπου ανάμεσα στα 22 και τα 25, οπότε στα 17 ο Homo sapiens είναι κατά κανόνα ένα ανολοκλήρωτο πλάσμα, ανέτοιμο, απροετοίμαστο. Ευάλωτο στην επιρροή του περιβάλλοντός του, του μπαμπά και της μαμάς, της κοινωνίας. Παγκοσμίως υπάρχει αυτό το πρόβλημα, παντού ανώριμοι κι ευάλωτοι είναι οι 17χρονοι, γι’ αυτό σε πολλές χώρες γίνονται προσπάθειες να υποστηριχθούν σ’ αυτή τους την απόφαση, αποκτώντας καλύτερη εικόνα για την πραγματική οικονομία στην οποία θα κληθούν να συμμετάσχουν μετά τις σπουδές.
Στην Ελλάδα, εκ του αποτελέσματος, μάλλον δεν τα έχουμε καταφέρει πολύ καλά σ’ αυτό τον τομέα. Έχουμε τους περισσότερους κατά κεφαλήν γιατρούς στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ας πούμε, αλλά τους λιγότερους νοσηλευτές. Κάτι δεν πάει καλά εδώ. Μέσα στην κρίση 22.000 Έλληνες μαθητές δήλωναν στο μηχανογραφικό τους μια νομική σχολή, διεκδικώντας μια από τις 1300 θέσεις εισαγωγής. Δικηγόροι θέλαν να γίνουν. Α ναι: Κάθε χρόνο τα ελληνικά πανεπιστήμια βγάζουν περισσότερους από χίλιους νέους δικηγόρους.
Δικηγόρους.
Το ότι οι Έλληνες πολίτες δεν έχουν πάρα πολύ καλή εικόνα της οικονομίας της χώρας τους, του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί μια κανονική αγορά εργασίας (για να μη μιλήσουμε για τις παγκόσμιες τάσεις στα εργασιακά θέματα) είναι, βεβαίως, γνωστό, προκύπτει και από τον τρόπο με τον οποίο ψηφίζουν, τις συνέπειες τις βλέπουμε όλοι. Αλλά δε φταίει μόνο αυτό. Ούτε είμαστε ηλίθιοι, ούτε αυτό φταίει. Ούτε το ότι είμαστε ανενημέρωτοι, ή επηρεασμένοι από κοινωνικά πρότυπα-ζόμπι της δεκαετίας του ’60. Φταίει κυρίως το Ελληνικό Κοινωνικό Συμβόλαιο, αυτή η φριχτή στρέβλωση της μεταπολίτευσης που έκανε το δημόσιο τομέα και το δημόσιο πλούτο λάφυρο για μικρά και μεγάλα συμφέροντα και ψηφοφόρους-πελατάκια. Η κρατικοδίαιτη (και γι’ αυτό χρεοκοπημένη) ελληνική οικονομία τσαλάκωσε οποιοδήποτε ορθολογικό κριτήριο επιλογής επαγγελματικής σταδιοδρομίας και το πέταξε στα σκουπίδια δημόσιας υπηρεσίας γεμάτης βύσματα, κομματόσκυλα με πλαστά πτυχία (και κάτι ξεκάρφωτους που μπήκαν με το ΑΣΕΠ και βγάζουν όλη τη δουλειά), για να τα καθαρίσει συμβασιούχος καθαρίστρια πριν τη μεταθέσει ο Κατρούγκαλος σε κάνα δικαστήριο γραμματέα. Στην Ελλάδα του Καρανίκα η καριέρα είναι χολέρα. Τι να πείσει ο άλλος το παιδί του να γίνει μέσω στοργικής ψυχολογικής βίας και “θα σου πάρω αυτοκίνητο άμα μπεις στο τάδε” οικογενειακής δωροδοκίας; Είτε ό,τι θεωρούσαν αξιοσέβαστο και καλό στο χωριό του παππού, είτε ό,τι κάνει ο ίδιος, είτε ό,τι να να ΄ναι, φτάνει να συμμετέχει στις συνελεύσεις για το Παλαιστινιακό και τις καταλήψεις για να αποχτήσει αγωνιστική κατάρτιση (και, ποιος ξέρει, ίσως κάποτε κυβερνήσει) ή, κυρίως, ό,τι άλλο θα του εξασφαλίσει πρόσβαση στο βαζάκι με το κρατικό μέλι.
Δύο μολώχ έρχονται τώρα να το κάνουν αυτό το μοντελάκι σμπαράλια, ένας βραχυπρόθεσμος και ένας μακροπρόθεσμος. Ο βραχυπρόθεσμος είναι η ελληνική πτώχευση, με την ανεργία στο 24%, ένα ήδη και προ της κρίσης ιλιγγιώδες ποσοστό νέων και γυναικών εκτός της αγοράς εργασίας, η αξιοθρήνητη στα όρια της ανυπαρξίας στήριξη των ανέργων από την πρόνοια του χρεοκοπημένου κράτους, το τιτάνιο ποσοστό των συνταξιούχων και το δημοσιονομικό τους βάρος, τις τραγικές δημογραφικές τάσεις, την ανυπαρξία ρεαλιστικής προοπτικής ανάπτυξης της οικονομίας όσο οι ψηφοφόροι εξακολουθούν να νομίζουν ότι το ανωτέρω Κοινωνικό Συμβόλαιο ισχύει ακόμη.
Γενικά η κατάσταση είναι ένα μαύρο χάλι σε βαθμό που, ό,τι και να επιλέξει ένας 17χρονος στις ελληνικές πανελλήνιες πιθανότατα δεν έχει καμία σημασία -εκτός κι αν η επιλογή του είναι να μην συμμετάσχει καν, και να φύγει τρέχοντας από μια χώρα στην οποία δύσκολα έχει κάποιο επαγγελματικό μέλλον.
Κι αυτός είναι μόνο ο πρώτος εργασιακός μολώχ, ο βραχυπρόθεσμος. Ο άλλος είναι μεγαλύτερος.
Σε αυτό το άρθρο σκόπευα να σας γράψω για τα γιγάντια φορτηγά ρομπότ που αυτή τη στιγμή πηγαινοέρχονται σε λεωφόρους ξένων χωρών μοναχά τους, τα οποία μέσα στις δύο επόμενες δεκαετίες θα προκαλέσουν τρεις πολύ σημαντικές αλλαγές: 1) Χιλιάδες άνθρωποι θα γλιτώνουν το θάνατο κάθε χρόνο, 2) Οι μεταφορές προϊόντων θα γίνουν φτηνότερες, αποδοτικότερες και λιγότερο ενεργοβόρες και 3) δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο θα μείνουν άνεργοι.
Αλλά μου τελείωσε ο χώρος.
Οι συνέπειες που τεχνολογικές εξελίξεις (όχι μελλοντικές, σημερινές, τις βλέπουμε) θα φέρουν σε γιγάντιους τομείς της παγκόσμιας οικονομίας δεν θα αλλάξουν μόνο τους συγκεκριμένους τομείς, αλλά το concept της εργασίας στο δυτικό κόσμο εν γένει.
Αλλά οι διευκρινήσεις, τα ρομπότ και η απάντηση του τίτλου θα χρειαστεί να περιμένουν το σημείωμα της επόμενης εβδομάδας.