Από την αρχή της κρίσης, αγωνία όλων ήταν να γνωρίζουμε πού και πότε τελειώνει, να ξέρουμε πόσο έχουν μειωθεί τα εισοδήματά μας, πόσο αυξήθηκαν οι φόροι, πόσο έπεσε η αξία της περιουσίας μας – ιδιωτικής και εθνικής. Ακόμη δεν μάθαμε· δεν μπορούμε να λογαριάσουμε το αποτέλεσμα των τελευταίων χρόνων και της τελευταίας συμφωνίας που επετεύχθη στις Βρυξέλλες την Τρίτη. Από τον Ελληνα συνταξιούχο, μισθωτό, άνεργο και επιχειρηματία έως τον ξένο επενδυτή, πρέπει να περιμένουμε ακόμη για να καταλάβουμε πού βρισκόμαστε και πώς θα πορευθούμε.
Μετά το τελευταίο Eurogroup αναμένουμε ότι η χώρα θα πάρει την επόμενη δόση του δανείου και θα μπορεί να εκπληρώσει άμεσες ανάγκες τον Ιούλιο. Απ’ εκεί και πέρα, όμως, είναι πολλές οι μεταβλητές που θα κρίνουν πόσο επηρεάζεται η ζωή του καθενός. Πρωτίστως, θα χρειασθεί χρόνος για να αξιολογηθούν τα μέτρα που ψήφισε στο πολυνομοσχέδιο η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, ώστε να μπορούμε να πούμε τι θα μας κοστίσουν αλλά και εάν θα υπάρξει κάποιο όφελος απ’ αυτά. Ολοι περιμένουμε το χειρότερο· σημαντικότερο, όμως, είναι το γεγονός ότι δεν γνωρίζουμε.
Η αβεβαιότητα παρατείνεται και από το γεγονός ότι οι πρωταγωνιστές της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής σκηνής δεν έχουν πει τον τελευταίο τους λόγο. Τα μέλη της τρόικας βρίσκονται σε μια τιτανομαχία μεταξύ Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και Γερμανίας για την ανάγκη ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους. Το αποτέλεσμα θα είναι κορυφαίας σημασίας για εμάς. Την ίδια ώρα, οι δανειστές επιμένουν σε «διορθώσεις» σε μέτρα που μόλις πέρασαν από τη Βουλή. Μένει να δούμε πόσο σοβαρές είναι οι διαφορές και εάν η διαφωνία θα θέσει σε κίνδυνο την εκταμίευση της δόσης. Αλλο άγνωστο σημείο είναι κατά πόσον η κυβέρνηση θα τηρήσει τις δεσμεύσεις της και πώς θα εφαρμόσει μέτρα με τα οποία διαφωνούσε μεγαλοφώνως στο παρελθόν. Ισως η προσφιλής τακτική του Πάνου Καμμένου προδίδει τις διαθέσεις της. Ενώ αυτός και το κόμμα του ψήφισαν την αύξηση του ΦΠΑ σε νησιά, λίγα εικοσιτετράωρα αργότερα –σε ακροατήριο στη Σύρο– κατακεραύνωνε το μέτρο ως «εγκληματικό». Κατανοητή η ανάγκη να δημιουργείται σύγχυση όταν κυβερνητικά στελέχη επιδιώκουν να διαχειριστούν τη δυσκολία της ανακολουθίας τους. Δεν μας βοηθάει, όμως, να καταλάβουμε εάν τα μέτρα που ψηφίστηκαν θα εφαρμοσθούν και με ποιο αποτέλεσμα.
Τα συνδικάτα δεν έχουν πει την τελευταία λέξη όσο αφορά τις αλλαγές στο συνταξιοδοτικό και εργασιακό καθεστώς, καθώς και στις προβλεπόμενες ιδιωτικοποιήσεις. Θα υπάρξει εργασιακή ειρήνη ή περισσότερη αβεβαιότητα; Τα δικαστήρια, επίσης, μπορούν να αλλάξουν το σκηνικό. Και πόσα έσοδα θα συγκεντρώσει το κράτος από τους υψηλότερους φόρους, μέσα σε συνεχόμενη ύφεση; Μόνο η εφαρμογή της συμφωνίας θα μπορέσει να ανατρέψει την έλλειψη εμπιστοσύνης καταθετών που απέσυραν χρήματα από το τραπεζικό σύστημα και εταιρειών που πάγωσαν τις δραστηριότητές τους· ο μεγάλος όγκος μη εξυπηρετούμενων δανείων και ληξιπρόθεσμων χρεών στην εφορία και στα ασφαλιστικά ταμεία θα παραμείνει άλυτο πρόβλημα όσο δεν ξεκαθαρίζει το τοπίο και οι τράπεζες δεν μπορούν να λειτουργούν όπως θα έπρεπε. Οι Ελληνες πλήρωσαν υψηλότατο τίμημα τα τελευταία χρόνια. Ας αναλογιστούν όσοι αποφασίζουν την τύχη μας ότι είναι καιρός να τελειώνει η αβεβαιότητα.