Οι σχέσεις της Ελλάδας με την Ευρώπη δεν χαρακτηρίζονται απλώς από μια συγκυριακή έλλειψη εμπιστοσύνης, μετά το ξέσπασμα της μεγάλης κρίσης και τη χρεοκοπία του ελληνικού Δημοσίου το 2009, αλλά από κάτι περισσότερο απειλητικό: έγιναν σχέσεις διαρκούς καχυποψίας γύρω από το πώς σκέφτεται η κάθε πλευρά ή, ακριβέστερα, ποιες στρατηγικές και πολιτικές σκοπιμότητες μπορεί να εξυπηρετεί… Η έλλειψη εμπιστοσύνης οδηγεί συνήθως στην αδιαφορία· οι σχέσεις καχυποψίας, όμως, όταν υπάρχουν ζωτικά συμφέροντα, γίνονται πολλές φορές εχθρικές και οδηγούν σε καταστροφικές επιθέσεις ή επώδυνους αυτοχειριασμούς. Το γεγονός ότι η ελληνική οικονομία παραμένει σε τέλμα, έξι χρόνια μετά την εφαρμογή ενός προγράμματος σκληρών μέτρων εξυγίανσης και προσαρμογής, καταδεικνύει αυτή την «κακή ποιότητα» σχέσεων που δημιουργήθηκε τα χρόνια της κρίσης μεταξύ της ελληνικής πλευράς και των Ευρωπαίων εταίρων.
Τα νέα μέτρα πολιτικής λιτότητας που συμφωνήθηκαν αυτή την εβδομάδα κρύβουν κάποια στοιχεία αγριότητας από την πλευρά της ελληνικής κυβέρνησης, απέναντι κυρίως σε παραγωγικά κομμάτια της κοινωνίας.
Συνεπώς, σε ποια ανάπτυξη της οικονομίας μπορείς να προσβλέπεις; Παράλληλα, όμως, δείχνουν και κάποια εκδικητικά αισθήματα από την πλευρά των Ευρωπαίων, που εκθέτουν την ελληνική κυβέρνηση. Ο «κόφτης», για παράδειγμα, μπορεί να μεταφραστεί σαν κάτι σε… πέντε χρόνια φυλακή, αλλά με αναστολή! Ή, επίσης, κάτι αντίστοιχο του… δεν πιστεύουμε ούτε τον λόγο σου ούτε την υπογραφή σου, να περνάς από το αστυνομικό τμήμα κάθε δεκαπέντε ημέρες για να σε βλέπουμε. Πράξη απόλυτης καχυποψίας! Εποικοδομητική και γόνιμη πάντως συνεργασία δεν τη λες, ούτε κανείς –στην ελληνική κυβέρνηση ή στους Ευρωπαίους εταίρους– μπορεί να πιστεύει ότι εδώ τελειώνουν τα βάσανα της ελληνικής κοινωνίας και η οικονομία μπαίνει στον δρόμο της προόδου. Τον χρόνο μάλλον μπορεί να «τρώνε» και πώς ο ένας μπορεί να «στήσει» τον άλλον.
Οι Ευρωπαίοι εταίροι πιστεύουν ότι, εάν η ελληνική κυβέρνηση ήταν ειλικρινής στις προθέσεις της, θα προχωρούσε γρήγορα και αποφασιστικά στον περιορισμό του δυσανάλογου πράγματι μεγέθους και των δαπανών του Δημοσίου. Γιατί δεν το κάνει; Τι πελατειακές ανάγκες εξυπηρετεί; Γιατί οι μισοί υπουργοί υπονομεύουν ανοικτά τις μεταρρυθμίσεις που προωθούν οι άλλοι μισοί; Εύλογα ερωτήματα, όπως αντίστοιχα λογικά είναι και τα επιχειρήματα της ελληνικής πλευράς για ένα γενναίο πακέτο ανάπτυξης (ένα σχέδιο οργανωμένων ευρωπαϊκών παραγωγικών επενδύσεων, δεν λέμε χάρισμα) ή για τη βιώσιμη ρύθμιση του χρέους.
Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, ότι διαφωνούν ΔΝΤ και Ευρωπαίοι! Μήπως όλα ενέχουν και κάποια βαριά σκοπιμότητα από την άλλη πλευρά; Να απαξιωθούν τα πάντα στην Ελλάδα και να μεταβιβαστούν μεγάλα κομμάτια ελληνικής περιουσίας, δημόσιας και της ιδιωτικής, σε ξένα χέρια; Σε απίστευτα χαμηλές τιμές;
Η υποβάθμιση των σχέσεων είναι αναμφίβολα βαριά ζημιογόνα, αφενός για την πολιτική και κοινωνική συνοχή της Ευρώπης (βλέπε προβλήματα και εθνικιστικές αντιδράσεις στις χώρες του Νότου) και αφετέρου –και πάνω από όλα– για το επίπεδο και την προοπτική της Ελλάδας, η οποία αποτελεί τον πιο αδύναμο κρίκο στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Ο τόπος πρέπει να βγει από αυτό τον επταετή φαύλο κύκλο, φθείρεται διαρκώς… Χρειάζονται μεγάλες κινήσεις, περισσότερο εννοείται από την ελληνική πλευρά, η οποία διαχειρίζεται μια κοινωνία πραγματικά τσακισμένη.