Μια λιγότερο ή περισσότερο προσεκτική αναδρομή στην «αθηναιογραφία» των τελευταίων ετών αναδεικνύει το Παγκράτι σε «success story» της Αθήνας της κρίσης.
Την εποχή που ο μύθος της «ολυμπιακής» πρωτεύουσας ξεθώριαζε για τα καλά, το άστρο μιας κατά τ’ άλλα υποτιμημένης συνοικίας του κέντρου άρχισε να αναδύεται πάνω από το κουρασμένο σώμα της μεγάλης πόλης.
Η αλήθεια είναι ότι το Παγκράτι ήταν πάντα εδώ με τα καλά και τα κακά του. Τι άλλαξε στην Αθήνα αλλά και μέσα μας και φωτίζουμε τόσο διαφορετικά το βλέμμα μας πάνω του;
Κατά τη γνώμη μου, υπήρξαν δύο καθοριστικοί παράγοντες: η γεωγραφία και η ίδια η οικονομική κρίση που πυροδότησε (ή απλά ενθάρρυνε) μεταβολές τόσο στην κοινωνία όσο και στην τοπική οικονομία της Αθήνας.
Η γεωγραφία άφησε το Παγκράτι έξω από τον σκληρό πυρήνα του δοκιμαζόμενου κέντρου. Μπορεί την ημέρα μιας μεγάλης διαδήλωσης με επεισόδια το Κολωνάκι να ήταν έρημο και τρομοκρατημένο, αλλά στο Παγκράτι η ζωή συνεχιζόταν κανονικά. Για να μην αναφερθούμε στις επιπτώσεις της σταδιακής γκετοποίησης ολόκληρων περιοχών του κέντρου πολύ πριν από την κρίση, όταν το εμπόριο νακρωτικών έφτανε μέρα μεσημέρι στα κτίρια του Πανεπιστημίου και της Ακαδημίας Αθηνών και ανεξέλεγκτες μεταναστευτικές ροές από την Ασία και την Αφρική πλημμύριζαν γειτονιές με παρόμοιο μεσοαστικό προφίλ (πλατεία Βικτωρίας, Κυψέλη, Πατήσια). Το Παγκράτι πολύ μακριά από τους συγκοινωνιακούς κόμβους που υποδέχονταν τους μετανάστες (Ηλεκτρικός/Ομόνοια, σταθμός Λαρίσης κ.λπ.) αλλά και χωρίς τις αντίστοιχες υποδομές (ξενοδοχεία, υπνωτήρια κ.ά.) διατήρησε ένα ισορροπημένο πληθυσμιακό προφίλ που ευνοούσε την ομαλή συνύπαρξη ανάμεσα σε Ελληνες και ξένους, σε «παλιούς» και «νέους» κατοίκους.
Ταυτόχρονα, η «υπερθέρμανση» της αγοράς κατοικίας στο Κολωνάκι τις «καλές εποχές» πριν από το 2010 οδήγησε πολλούς νέους και δημιουργικούς Ελληνες στην επιλογή του Παγκρατίου για ευνόητους λόγους: αρκετά χαμηλότερα ενοίκια, κοινωνική συνοχή, ικανοποιητική συγκοινωνιακή κάλυψη μετά το άνοιγμα του μετρό κι ένας καθησυχαστικός αέρας «παλιάς Αθήνας» που έτεινε να εξαφανιστεί από τις όλο και πιο ευάλωτες γειτονιές εκατέρωθεν της οδού Πατησίων.
Είναι αλήθεια ότι σε ένα περιβάλλον κατάρρευσης, το Παγκράτι «άντεξε» και, τελικά, άλλαξε προς το καλύτερο. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη νέα του ανθρωπογεωγραφία αλλά και στις επενδύσεις μικρής κλίμακας που έγιναν από δημιουργικούς ανθρώπους και ανανέωσαν την ατμόσφαιρα του δρόμου.
Μέσα από το Παγκράτι του 2016 και τις αναπόφευκτες ωραιοποιήσεις και εξιδανικεύσεις αποτίουμε έναν φόρο τιμής στην Αθήνα που ξέραμε και αγαπούσαμε, ακόμα κι όταν δεν καταλαβαίναμε το «γιατί». Είναι η Αθήνα που νιώθουμε ότι χάσαμε μέσα από τα χέρια μας. Το Παγκράτι, δηλαδή, ως ζωντανό μνημείο μιας πολύ πρόσφατης απώλειας.