Αν ήμουν επιρρεπής στη συνωμοσιολογία, θα έλεγα ότι οι προτάσεις της Επιτροπής Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου για την παιδεία είναι ο λαγός που θα εκτρέψει την προσοχή του κόσμου από τον νόμο 4386 της 11ης Μαΐου 2016 για την έρευνα.
Με αυτόν τον νόμο επιτρέπεται η μετάταξη καθηγητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην τριτοβάθμια, χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των τμημάτων που θα υποδεχθούν τους μεταταγέντες. Αν εδώ δεν υπήρχε σκοπιμότητα μετάταξης εξέχοντος μέλους του κυβερνώντος συστήματος, θα έλεγα ότι πρόκειται για τον πιο ηλίθιο νόμο στην ιστορία της εκπαίδευσης. Ομως, ευτυχώς για τη νοημοσύνη της κυβέρνησης, πρόκειται απλώς για πελατειακή ρύθμιση που θα χαντακώσει το μέλλον της πανεπιστημιακής μας εκπαίδευσης. Τόσο απλά. Γιατί, αντί για νέους επιστήμονες που ελπίζουν ότι κάποτε θα ξαναρχίσουν οι διορισμοί στα ΑΕΙ και στα ΤΕΙ, ύστερα από τόσες συνταξιοδοτήσεις μελών ΔΕΠ θα εισέρχονται μεταταγέντες καθηγητές του γυμνασίου και του λυκείου. Ουδεμία βεβαιότητα υπάρχει ότι κάποιος μελλοντικός νόμος δεν θα μονιμοποιήσει τους προσωρινούς ακόμα εργαζόμενους ως ερευνητές ή διδάσκοντες. Το ενδεχόμενο, άλλωστε, αποφεύχθηκε με παρέμβαση του βουλευτή από το Ποτάμι Γιώργου Μαυρωτά.
Τα πορίσματα της επιτροπής δεν έγιναν όλα εκ του πονηρού. Βλέπω όμως ότι αντανακλούν το χαοτικό πνεύμα που διέπει κάθε πρωτοβουλία της κυβέρνησης και των οργανισμών που έχει συγκροτήσει. Ο κ. Λιάκος, ο οποίος προΐσταται της επιτροπής, έχει έναν ακτιβισμό που θα ήταν αξιέπαινος αν οδηγούσε σε πιο συγκεκριμένα αποτελέσματα. Τα περισσότερα από όσα προτείνει δηλώνουν κατ’ αρχήν αγαθότητα προθέσεων αλλά και αφέλεια σκέψης. Ο «κώδικας τιμής» και ο αποκλεισμός των αριστοκρατών από τις θαυμαστικές προσφωνήσεις οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι δημοκρατικές ανάλογες δεν θα είναι περισσότερο κωμικές και καταχρηστικές. Θα είναι, άραγε, πολιτικά ορθότερο να αποκαλεί η τρυφερή μάνα τον κανακάρη της «πρόεδρέ μου» ή «καπετάνιε μου», αντί του «πρίγκιπά μου».
Αντίθετα είναι απαράδεκτη η αποδοχή του κρατούντος συνδικαλισμού, ο οποίος αποτελεί την κύρια αιτία της κακοδαιμονίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση: παπαγαλισμός, άρνηση αξιολόγησης, κατάργηση επιθεωρήσεων κ.λπ. Εξίσου βλαπτική είναι η «άρση της λογικής της επανάληψης» και η παραμονή των μαθημάτων της Ιστορίας της αρχαιότητας και του Βυζαντίου στις τάξεις του δημοτικού! Η «έμφαση στο χρονικό και τοπικό παρών» παραπέμπει σε πεδία που ένας φιλόλογος, για παράδειγμα, δεν θα μπορέσει να διαβεί χωρίς μαθηματικά και φυσικές επιστήμες. Οι «ομαδικές εργασίες» φιλοδοξούν να οδηγήσουν τους μαθητές στον κόσμο της κοινής προσπάθειας, όμως στην πράξη κάποιος καλός μαθητής θα κάνει όλη τη δουλειά και οι άλλοι θα παρέχουν την ψυχαγωγία.
Οι καλές προθέσεις και το δημοκρατικό – εξισωτικό πνεύμα χαρακτηρίζουν, ως επί το πλείστον, τις προτάσεις της επιτροπής. Ο οδηγός των οκτάχρονων στον δρόμο της αρετής εμφανίζεται διαχρονικά σε όλες τις θρησκείες και τις φιλοσοφίες. Δεν υπάρχει, ωστόσο, κάποια οδηγία που θα προφυλάξει τα παιδιά από τη μετατόπιση του όποιου ναρκισσισμού τους από τον «καταναλωτισμό» στην επαναστατική βεβαιότητα του αλάνθαστου. Η «διασκεδαστική αυταπάτη» της ανάπτυξης μπορεί εύκολα να περάσει στις ποικίλες αυταπάτες που καλλιεργεί η σημερινή μας πολιτική εξουσία, αρχής γενομένης από τον «ταξικό αγώνα» νέων αντιπροσώπων του ΣΥΡΙΖΑ, όπως είναι ο κύριος Κυρίτσης.
Ευτυχώς κάποια τμήματα έχουν προσέξει τη διαφορά ανάμεσα στις συμπαθείς αν και χαοτικές προτάσεις της επιτροπής και στις τερατώδεις ρυθμίσεις του νόμου 4386 και ιδιαίτερα του άρθρου 33, παράγραφος 7.
Το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ διατύπωσε (26 Μαΐου 2016) την κατηγορηματική του αντίθεση στον νόμο αυτό: «Η προβλεπόμενη διαδικασία παραβιάζει τα κριτήρια περί ορισμού του διδακτικού προσωπικού των ΑΕΙ. Πρόκειται για κλειστή, γραφειοκρατική διαδικασία, η οποία δεν συνιστά δημόσια και ανοικτή προκήρυξη. Ακυρώνει τη φυσιογνωμία των πανεπιστημιακών τμημάτων που έχουν το δικαίωμα και την υποχρέωση να κρίνουν αυτοτελώς ποιες είναι οι ανάγκες τους, στη βάση του ακαδημαϊκού τους προγραμματισμού». Το ψήφισμα τελειώνει με αμφιβολίες για τη συνταγματικότητα του νόμου και επίκληση των δικαστηρίων.
Για τις προτάσεις της Επιτροπής Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου θα μιλάμε τώρα.
* Ο κ. Θάνος Βερέμης είναι ομότιμος καθηγητής του ΕΚΠΑ.