ΕΤΕΛ ΑΝΤΝΑΝ
Το τίμημα που δεν είμαστε διατεθειμένοι να
καταβάλουμε
για τον έρωτα
μτφρ.: Σπύρος Γιανναράς
εκδ. Αγρα
Το μόλις 36 σελίδων αφήγημα της Ετέλ Αντνάν αποτελεί, κατά κάποιο τρόπο, την καλύτερη συνέχεια της περίφημης εργασίας του Ρολάν Μπαρτ «Αποσπάσματα του ερωτικού λόγου», αφού μπορεί να διαβαστεί και ως μια «κατά μέτωπον» μαρτυρία για το πώς αντιλαμβανόμαστε σήμερα τον έρωτα, από ένα πρόσωπο που έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του αντισυμβατικά, ανάμεσα σε διαφορετικούς λαούς, σε τρεις εμβληματικές πόλεις: Βηρυτό, Παρίσι, Σαν Φρανσίσκο.
Γεννημένη το 1925 στον Λίβανο, από Ελληνίδα μητέρα και Τούρκο πατέρα, η Ετέλ Aντνάν θα λάβει γαλλική παιδεία, γεγονός που θα της επιτρέψει αργότερα να σπουδάσει φιλοσοφία στη Σορβόννη. Ομως τη συγγραφική της «καριέρα» θα την ξεκινήσει από το Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνιας, γράφοντας πρώτα στα αγγλικά. Εκεί θα ανθήσει στην κυριολεξία η δημιουργικότητά της συναναστρεφόμενη τους μπήτνικς του ’60, τα κινήματα διαμαρτυρίας ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ, την πολυάριθμη ομοφυλόφιλη κοινότητα.
Η αναζήτηση του Αλλου (ή της Αλλης), η ερωτική υποτέλεια, η ζήλια, η ηδονή σαν δώρο, είναι θεματικά μοτίβα που επανέρχονται κάθε τόσο στο έργο της. Ωστόσο φαίνεται πως για την ενενηντάχρονη Ετέλ όλες αυτές οι καταθέσεις δεν ήταν αρκετές για να περιγράψουν το ερωτικό γεγονός από την εκρηκτική αρχή ώς τον πυρήνα της απομάγευσης και να ανασυνθέσουν την τραυματική του εικόνα. Ετσι, καταθέτει εκ νέου, το 2012, ένα πυκνό κείμενο με τον εριστικό τίτλο «Το τίμημα που δεν είμαστε διατεθειμένοι να καταβάλουμε για τον έρωτα». Πότε πραγματικά ερωτευόμαστε; «όταν κάτι μέσα μας αναγκάζει το εγώ να απαρνηθεί το εγώ του!». Τόσο απλό, σύντομο και κατανοητό για την Ετέλ. Απαρνιόμαστε τον εαυτό μας γιατί κάτι δυνατότερο αποσταθεροποιεί συθέμελα ολάκερη την ύπαρξή μας, βγαίνουμε εκτός εαυτού για να ενωθούμε με τον άλλο, χωρίς να λογαριάζουμε τις συνέπειες. Πρόκειται μάλλον για μια έκρηξη παραφροσύνης, ή όπως θα έλεγε η Αλις Μονρό, «μια ονειρική ανελέητη ρήξη από έναν κόσμο φαινομενικής ευπρέπειας». «Ο έρωτας, γράφει η Ετέλ, γεννιέται μαζί με την αντίληψη της καμπύλης μιας πλάτης, του μήκους ενός φρυδιού, με το σκάσιμο ενός χαμόγελου. Συμβαίνει! Η παρουσία ενός άλλου πλάσματος κινητοποιεί την προσοχή, τις αισθήσεις μας (…) Πώς μπορεί κανείς να αντέξει τόση ένταση;». Κι επειδή ακριβώς ο έρωτας μας αποσταθεροποιεί, μας τρομάζει με τις αλλαγές, τις στερήσεις και τις μεταπτώσεις, προσπαθούμε στη σημερινή εποχή να τον αποφύγουμε πάση θυσία. Για τους περισσότερους ανθρώπους προέχει η καριέρα, η αυτάρκεια, ο πολυτελής μικρόκοσμος της καταναλωτικής μανίας. Συνήθως αναλωνόμαστε σε «αγάπες» που δεν απαιτούν καμιά συναισθηματική εμπλοκή: Λατρεύουμε τα κρασιά, τα πούρα, το ποδόσφαιρο, τα γκάτζετ των τελευταίων τεχνολογικών επιτευγμάτων. Μπορούμε να αφοσιωθούμε σε ένα κινητό τηλέφωνο αλλά όχι και στη φίλη ή τον φίλο που στέκει δίπλα μας, ερωτοτροπούμε μέσω υπολογιστή με υποψήφιους εραστές αλλά αποφεύγουμε την επαφή, τη δέσμευση με ένα άγνωστο σώμα. Τελικά, μοιάζουμε με ανάπηρα όντα, αφού, όπως διαπιστώνει η συγγραφέας, δεν είμαστε διατεθειμένοι να καταβάλουμε έστω και το ελάχιστο τίμημα για να απολαύσουμε κάποιες στιγμές ερωτικής πληρότητας.