Η οργάνωση PAH («Πα») ήταν η απάντηση των Ισπανών στις μαζικές εξώσεις που διαρρηγνύουν την τελευταία επταετία τον κοινωνικό ιστό της χώρας. Τα 150 παραρτήματα της PAH μετατρέπουν μόνους και φοβισμένους δανειολήπτες σε ακτιβιστές που γνωρίζουν απέξω τη νομοθεσία, συμμετέχουν σε δράσεις διαμαρτυρίας και διαπραγματεύονται συλλογικά με τις τράπεζες, συχνά με επιτυχία. Η έκταση του προβλήματος των «κόκκινων» στεγαστικών δανείων φαίνεται από τη στήριξη που προσφέρει στη ΡΑΗ η πλειονότητα των ερωτηθέντων στις δημοσκοπήσεις και από το γεγονός ότι η ηγετική φυσιογνωμία της οργάνωσης, η Αντα Κολάου, εξελέγη πέρυσι δήμαρχος της Βαρκελώνης. Επικεφαλής της ΡΑΗ στην πρωτεύουσα της Καταλωνίας είναι ο Κάρλος Μαθίας.
– Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα σε ένα πακέτο δανείων που ανήκει σε τράπεζα και σε ένα πακέτο που ανήκει σε επενδυτικό κεφάλαιο;
– Στην Καταλωνία, τα επενδυτικά κεφάλαια αγόρασαν πακέτα στεγαστικών δανείων πριν από ενάμιση χρόνο. Οσο έχουμε να κάνουμε με τις τράπεζες, ξέρουμε ότι το αδύναμο σημείο τους είναι η δημόσια εικόνα τους. Διαδηλώνοντας έξω από τα υποκαταστήματα, ή μπαίνοντας μέσα, υποχρεώνονται κάποια στιγμή να δώσουν μια λύση για τους δανειολήπτες. Με τα επενδυτικά κεφάλαια το τέρας δεν έχει κεφάλι, είναι πολύ πιο δύσκολο να τους ασκήσουμε πιέσεις. Η Cataluna Caixa είναι μια τράπεζα που έχει κάνει πάρα πολλές παρατυπίες με τα στεγαστικά δάνεια, που διασώθηκε με 13 δισ. δημόσιο χρήμα και που συνεχίζει να κάνει εξώσεις. Η κυβέρνηση πούλησε τη διαχείριση 90.000 στεγαστικών δανείων της Caixa στην Blackstone, σε ένα από τα μεγαλύτερα, αν όχι το μεγαλύτερο fund του κόσμου. Ετσι εμείς τώρα είμαστε αντιμέτωποι με μία οντότητα που δεν βρίσκεται εδώ αλλά στο Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη.
– Συνέχισε η Blackstone τις εξώσεις;
– Ναι, κι εμείς συνεχίσαμε την πίεση, σε συνεργασία με ακτιβιστές που διαμαρτυρήθηκαν στα γραφεία της στη Νέα Υόρκη, το Σικάγο και το Σαν Φρανσίσκο. Επειτα απ’ αυτό άρχισαν κάπως να μας ακούνε, αλλά αυτό που πραγματικά μας βοηθάει είναι ο νέος καταλανικός νόμος για τη στέγη, που κατοχυρώνει το δικαίωμα επαναγοράς του στεγαστικού δανείου. Αν η τράπεζα θέλει να πουλήσει πακέτο στεγαστικών στο οποίο περιλαμβάνεται και το δικό μου δάνειο, έχω δικαίωμα να αγοράσω το δάνειό μου στην τιμή στην οποία το παίρνει το επενδυτικό ταμείο. Και έχω προτεραιότητα. Η Moody’s έγραψε σε ένα σημείωμα ότι ο νόμος αυτός είναι κακός, γιατί αποθαρρύνει τα επενδυτικά ταμεία. Εμείς λέμε ότι ο νόμος είναι καλός γιατί αποθαρρύνει αυτούς που θέλουν να κερδοσκοπήσουν με την κατοικία, αυτούς που δεν πιστεύουν ότι η στέγη έχει κοινωνική λειτουργία. Αν είχε περάσει ο νόμος πριν πάρει η Blackstone τα δάνεια της Cataluna Caixa, ο κόσμος θα μπορούσε να επαναγοράσει τα στεγαστικά του με 15.000 ευρώ, 20.000 ευρώ, ή και 5.000 ευρώ και να απαλλαγεί από το υπόλοιπο χρέος.
– Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο ο καταλανικός νόμος δεν βρίσκει σύμφωνη την κυβέρνηση της Μαδρίτης. Αλλοι λόγοι;
– Ο νόμος απαγορεύει σε μεγαλοϊδιοκτήτες, είτε πρόκειται για τράπεζες είτε για μεγάλες εταιρείες ακινήτων, να κάνουν εξώσεις και τους υποχρεώνει να προσφέρουν στην οικογένεια που βρίσκεται σε δυσκολίες μειωμένο ενοίκιο για τρία χρόνια. Επίσης, δίνει στην κυβέρνηση της Καταλωνίας και στους δήμους το δικαίωμα να παίρνουν στην κατοχή τους ακίνητα των τραπεζών που είναι άδεια για πάνω από δύο χρόνια και να τα διαθέτουν ως κοινωνικές κατοικίες.
– Εχει συμβεί κάτι τέτοιο;
– Εχει ξεκινήσει. Ενας από τους δήμους που έχει ανακοινώσει ότι προχωρά στο μέτρο αυτό είναι ο δήμος της Βαρκελώνης. Επίσης, οι επιχειρήσεις κοινής ωφελείας υποχρεώνονται, πριν κόψουν ρεύμα, φυσικό αέριο ή νερό, να ενημερωθούν για την κατάσταση της οικογένειας από τις κοινωνικές υπηρεσίες. Αν δεν πληρώνει λόγω ανέχειας, δεν επιτρέπεται να κοπεί η παροχή. Η κυβέρνηση της Μαδρίτης είναι συντηρητική, είναι εύλογο να μην τους αρέσει αυτός ο νόμος.
Στο Συνταγματικό Δικαστήριο
– Η ισπανική κυβέρνηση επικαλείται ζητήματα αντισυνταγματικότητας. (Μία εβδομάδα μετά τη συνομιλία μας, η υπηρεσιακή κυβέρνηση Ραχόι προσέφυγε στο Συνταγματικό Δικαστήριο εναντίον του άρθρου που προβλέπει διαγραφή όσων χρεών συνεχίζουν να βαραίνουν τους δανειολήπτες αφότου χάσουν το σπίτι τους, του άρθρου που υποχρεώνει τους μεγαλοϊδιοκτήτες να προσφέρουν υποχρεωτικά χαμηλά ενοίκια σε όσους βρίσκονται σε αδυναμία πληρωμής και του άρθρου που επιτρέπει να περνούν κάποια άδεια κτίρια στους δήμους ώστε να γίνονται κοινωνικές κατοικίες).
– Αν πιστεύαμε ότι στο ισπανικό κράτος το Συνταγματικό Δικαστήριο δεν επηρεάζεται από την εκτελεστική εξουσία, θα μπορούσαμε να πιστέψουμε και ότι στον καταλανικό νόμο υπάρχουν συνταγματικά προβλήματα. Για να ξαναγυρίσω στα επενδυτικά ταμεία, αυτό που θέλω να πω είναι ότι είναι πολύ πιο επιθετικά.
– Μπορείτε να γίνετε πιο σαφής;
– Ενα πράγμα που κάνουν είναι να προσλαμβάνουν ομάδες που πηγαίνουν και χτυπούν την πόρτα ανθρώπων που βρίσκονται σε αδυναμία πληρωμής και τους λένε να τα μαζέψουν, γιατί θα τους γίνει έξωση. Αυτοί οι άνθρωποι είναι σε πολύ δύσκολη συναισθηματική κατάσταση. Αν κάποιος είναι μόνος του, δεν είναι οργανωμένος, μπορεί πράγματι να φύγει χωρίς να ασκήσει κανένα από τα δικαιώματά του, από τον φόβο ότι θα τον διώξει η αστυνομία.