Το παραγωγικό μοντέλο της χώρας μας υποφέρει από χρόνιες σημαντικές ανεπάρκειες: έλλειψη συγκεκριμένου προσανατολισμού, μικρό μέγεθος επιχειρήσεων, ιδιαίτερα χαμηλή εξωστρέφεια, περιορισμένες επιδόσεις στην καινοτομία, απροθυμία και δυσκολία συνεργασίας των επιχειρήσεων.
Δεν πρέπει όμως να παραβλέπουμε ότι η χώρα έχει και πολλά ισχυρά εκμεταλλεύσιμα στοιχεία, όπως ότι είναι κράτος δικαίου, μέλος της ΕΕ και διεθνών οργανισμών, ότι βρίσκεται σε εξαιρετική γεωγραφική θέση, έχει σπάνιες κλιματικές συνθήκες, ποιότητα ζωής και υποδομές, αλλά κυρίως ότι το ανθρώπινο κεφάλαιό της είναι ιδιαίτερα υψηλής ποιότητας. Όλα αυτά με την κατάλληλη στόχευση μπορούν να αξιοποιηθούν και να αναζωογονήσουν την εγχώρια επιχειρηματικότητα αλλά και να προσελκύσουν επιχειρήσεις και υποψήφιους επενδυτές από το εξωτερικό.
Τα τελευταία 6 χρόνια υπήρξε μια τεράστιας έκτασης αποεπένδυση στη χώρα. Προκειμένου να υπάρξει επαναφορά του επιπέδου του παγίου κεφαλαίου της ιδιωτικής οικονομίας στα επίπεδα του 2009, εκτιμάται ότι οι κεφαλαιακές ανάγκες ανέρχονται σε 79 δις €. Υπολογίσαμε το επενδυτικό κενό από το 2009 μέχρι σήμερα αθροίζοντας τις ετήσιες διαφορές μεταξύ των πραγματικών επενδύσεων και των επενδύσεων που θα απαιτούνταν προκειμένου να διατηρούνταν κάθε έτος ο λόγος ακαθάριστου σχηματισμού παγίου κεφαλαίου προς ΑΕΠ στο επίπεδο του 20091. To κεφάλαιο αυτό είναι πολλαπλάσιο των πόρων του Δημοσίου.
Τα παραπάνω χρόνια προβλήματα της Ελληνικής οικονομίας σε συνδυασμό με την ιδιαίτερα δυσμενή συγκυρία της κρίσης έχουν επιφέρει εξαιρετική επιδείνωση τόσο του μακροοικονομικού όσο και του μικροοικονομικού περιβάλλοντος στη χώρα, τα επιμέρους χαρακτηριστικά της οποίας είναι λίγο-πολύ γνωστά σε όλους (ύφεση, κλείσιμο επιχειρήσεων, ανεργία, μείωση ρευστότητας στην οικονομία κλπ)
Είναι λοιπόν απαραίτητο να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες συνθήκες, ώστε τα επόμενα χρόνια να υλοποιηθεί πολύ σημαντικός αριθμός ιδιωτικών επενδύσεων (από την Ελλάδα και το εξωτερικό)και να καταστεί εφικτή η αντιστροφή της τάσης αποεπένδυσης. Οφείλουμε το προσεχές διάστημα να κάνουμε επενδυτικό και αναπτυξιακό άλμα, εστιάζοντας κυρίως δημιουργία απασχόλησης.
Αντιμετωπίσαμε επομένως τη σύνταξη του νέου αναπτυξιακού νόμου ως μια πρόκληση και για να μην αποτελέσει ο νόμος μια απλή παραλλαγή των προηγούμενων, κινηθήκαμε «εκτός συνήθους πλαισίου». Αναλύσαμε δηλαδή τη διεθνή βιβλιογραφία, καθώς και τις ασκούμενες πολιτικές κινήτρων κυρίως σε αναπτυγμένες χώρες, αποτιμήσαμε το πώς λειτούργησαν οι τελευταίοι 3 αναπτυξιακοί νόμοι για την ελληνική οικονομία, αλλά κυρίως επιμείναμε σε πολύμηνη ουσιαστική διαβούλευση με φορείς του επιχειρηματικού κόσμου, των εργαζομένων αλλά και επιστήμονες ειδικούς σε ζητήματα ανάπτυξης. Βέβαια, ο αναπτυξιακός νόμος, αυτοτελώς δεν μπορεί να ανατρέψει την υφεσιακή δυναμική ούτε να αναδιατάξει την παραγωγική δομή της ελληνικής κοινωνίας. Μπορεί όμως να σηματοδοτήσει επιθυμητές εξελίξεις, να αποτελέσει εφαλτήριο σημαντικών επενδυτικών κινήσεων,, να λειτουργήσει δηλαδή τροχιοδεικτικά.
Οι αναπτυξιακοί νόμοι στην Ελλάδα, όπως δείχνει η ανάλυση των δεδομένων της τελευταίας 20ετίας, συντελούν στο σχηματισμό περίπου του 9,8% του παγίου κεφαλαίου -αφαιρουμένων των επενδύσεων στην κατοικία- το οποίο μεγενθύνεται εάν συνυπολογιστούν οι έμμεσες και oι προκαλούμενες επενδύσεις. Η συμβολή τους δε στην απασχόληση είναι ακόμη μεγαλύτερη. Εκτιμούμε ότι τα επόμενα 4-5 χρόνια θα υπάρξει μια άμεση συμβολή στην απασχόληση από τον καινούργιο νόμο άνω των 16.000 άμεσων θέσεων εργασίας και άλλων τόσων από τη χρηματοδότηση των εκκρεμών επενδυτικών σχεδίων των δυο παλιότερων νόμων. Στον αριθμό αυτό ωστόσο πρέπει να συναθροίζονται οι έμμεσες θέσεις εργασίας, με συνέπεια την σημαντική αύξηση του μεγέθους της δημιουργούμενης απασχόλησης.
Συμπερασματικά, υπολογίζουμε να δημιουργηθούν περίπου 300.000 θέσεις εργασίας, ως σωρευτικό αποτέλεσμα των επενδύσεων του νέου νόμου και της ολοκλήρωσης των επενδύσεων των δυο παλαιότερων2.
Ο νέος νόμος εστιάζει στη δημιουργία καινοτομικών, εξωστρεφών, δυναμικών επιχειρήσεων, στην αύξηση της απασχόλησης, με έμφαση στο εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό, στην αύξηση της προστιθέμενης αξίας, των συνεργασιών, του μέσου μεγέθους των επιχειρήσεων και τέλος την συνολική επανεκβιομηχάνιση της χώρας. Δίνει έμφαση σε τομείς που συμβάλλουν στην τεχνολογική αναβάθμιση της χώρας και στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς της, σε τομείς υψηλής προστιθέμενης αξίας και έντασης γνώσης με αξιοποίηση της ήδη αξιόλογης θέσης της στην παραγωγή ερευνητικών αποτελεσμάτων και την ύπαρξη αξιόλογου επιστημονικού δυναμικού, με βασικό στόχο να αναβαθμισθεί ο ρόλος μας στον Διεθνή Καταμερισμό Εργασίας. .
Ο νέος νόμος συνιστά κρίσιμο εργαλείο υλοποίησης του αναπτυξιακού σχεδιασμού της χώρας για έξοδο από την κρίση αλλά και σκιαγράφησης ενός βιώσιμου ανταγωνιστικού και δίκαιου μοντέλου ανάπτυξης. Είναι πλήρως εναρμονισμένος με το Σχέδιο Στρατηγικής ανασυγκρότησης της χώρας που συντάσσεται αυτή την περίοδο. Κατά τη σύνταξη του νόμου αφουγκραστήκαμε τα μηνύματα της κοινωνίας. Η διαβούλευση ήταν χρονοβόρα και ευρύτατη με πλήθος φορέων και με βασικό γνώμονα τη σύνταξη ενός νόμου, ο οποίος θα εμπνέει και θα εκφράζει αυτούς που θα υπαχθούν, αλλά και όσους καλούνται να τον υλοποιήσουν με τους φορείς του επιχειρηματικού κόσμου, τους εργαζόμενους, επιστημονικούς φορείς, μεμονωμένους επιστήμονες ειδικούς στο αντικείμενο κλπ. Η διαβούλευση κρίθηκε απολύτως απαραίτητη ιδίως στη σημερινή συγκυρία, για να κατανοήσουμε την εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση και κυρίως γιατί για να έχει πιθανότητα επιτυχίας οποιοσδήποτε αναπτυξιακός σχεδιασμός και ακόμη περισσότερο ένας αναπτυξιακός νόμος θα πρέπει να εκφράζει αυτούς που καλούνται να τον υλοποιήσουν ώστε να δημιουργηθεί το επιθυμητό κύμα ιδιωτικών επενδύσεων που θα μας επιτρέψει να αλλάξουμε σελίδα και να μπούμε σε μια πορεία βιώσιμης και δίκαιης ανάπτυξης.
Εδώ και μερικές ημέρες ο νόμος συζητείται στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής Ο αναπτυξιακός νόμος είναι εξ ορισμού ιδιαίτερης βαρύτητας νομοθέτημα, επί των διατάξεων του οποίου οφείλουν τα κοινοβουλευτικά κόμματα του συνταγματικού τόξου να τοποθετηθούν με συγκεκριμένες θέσεις και προτάσεις. Η διεθνής συγκυρία επιτείνει την αξίωση αυτή, καθώς, αφενός, για πρώτη φορά μετά από μεγάλο διάστημα δημιουργείται -τόσο εντός, όσο και εκτός συνόρων– σταδιακά η πεποίθηση ότι η κρίση μπορεί και να είναι πλέον πίσω μας, αφετέρου δε είναι απαραίτητη η αφήγηση ενός νέου κοινού οράματος για την επόμενη μέρα της ελληνικής οικονομίας.
Μπορεί το συγκεκριμένο νομοσχέδιο να έχει ελλείψεις, αλλά ελπίζουμε πως η συζήτηση στην Βουλή θα τις διορθώσει. Πρωτίστως, ελπίζουμε η κοινοβουλευτική διαδικασία, με τη συμμετοχή και των επιχειρηματικών φορέων να αποτελέσει αφορμή για να ανοίξει ουσιαστική συζήτηση για την πορεία ανάπτυξης της χώρας, την οποία ευελπιστεί να υπηρετήσει αυτό το νομοθέτημα, το οποίο θα εκφράζοντας τις ευρύτερες δυνατές οικονομικές, κοινωνικές αλλά και πολιτικές τάσεις.
Παρ’ όλες τις δυσκολίες, συγκυριακές ή και χρόνιες, που καθημερινά αντιμετωπίζει η επιχειρηματικότητα στον τόπο μας δική μας πεποίθηση και προσδοκία είναι να καταδειχθεί η βούληση για «φυγή προς τα μπρος» με την ευρύτερη δυνατή αποδοχή του νομοσχεδίου από όλες τις πτέρυγες της Βουλής, κίνηση που θα σηματοδοτούσε αναμφίβολα τη δημιουργία θετικού κλίματος για την πραγματοποίηση παραγωγικών επενδύσεων.
* Ο κ. Λόης Λαμπριανίδης είναι ΓΓ Στρατηγικών & Ιδιωτικών Επενδύσεων στο Υπουργείο Οικονομίας Ανάπτυξης & Τουρισμού