Σαντορίνη: Η πύλη στις Κυκλάδες

Το ονομαστό κρασί της ήταν από τα βασικά εμπορεύματα που μετέφεραν τα σαντορινιά πλοία ήδη από τον 18ο και τον 19ο αιώνα. Ενα άλλο ήταν τα σιτηρά, που «ταξίδευαν» από τη Μαύρη Θάλασσα προς τη Δυτική Ευρώπη της Βιομηχανικής Επανάστασης. Εβδομήντα μεγάλα φορτηγά ιστιοφόρα (και συνολικά 170 πλοία) διέθετε η Σαντορίνη τη δεκαετία του 1870, έχοντας ως κοιτίδα της ναυτιλίας την Οία, και 37 ατμόπλοια στον Μεσοπόλεμο.

Ονόματα οικογενειών που δραστηριοποιούνται στον εφοπλισμό και σήμερα, με έδρα πλέον τον Πειραιά, εμφανίζονται από τότε (π.χ. Αλαφούζος, Νομικός, Σιγάλας). Πλάι τους και άλλες ναυτικές οικογένειες (Σαρρή, Μανωλέσου, Μαυρομμάτη, Δακορώνια, Λιγνού κ.ά.), που έδωσαν το όνομά τους σε δρόμους ή παραμένουν παρούσες από τα αρχοντικά (Σαρρή και Ζάννου στην Οία, Δαρζέντα στο Κοντοχώρι κ.ά.) και τα πολιτιστικά τους ιδρύματα (Μπελλώνειο, Π. Νομικού). Το Ναυτικό Μουσείο Οίας, που στεγάζεται σε παλιό καπετανόσπιτο της οικογένειας Μπιρμπίλη, κρατάει ζωντανή την ανάμνηση της θηραϊκής και γενικά της αιγαιοπελαγίτικης ναυτικής παράδοσης.

5 λόγοι για να πάτε:

1. Το ηλιοβασίλεμά της. Λίγο πριν από το σούρουπο ο δρόμος προς την Οία έχει καθημερινά πολλή κίνηση από τους επισκέπτες που θέλουν να απολαύσουν το ηλιοβασίλεμα από τα ερείπια του Κάστρου. Τις υπόλοιπες ώρες, ο οικισμός εδώ δείχνει τη σοφιστικέ πλευρά του νησιού σε σχέση με τα πολύβουα Φηρά. Περπατήστε στα σοκάκια μέχρι να φτάσετε στον Σιδερά, τη γειτονιά με τα αρχοντικά καπετανόσπιτα. Οσοι επιλέγουν το Φηροστεφάνι για διαμονή έχουν το προνόμιο να απολαμβάνουν το δειλινό από τις ιδιωτικές βεράντες τους. Το Ημεροβίγλι, στο ψηλότερο μέρος της Καλντέρας, προσφέρεται για να δείτε το ηλιοβασίλεμα. 

2. Οι αρχαιολογικοί θησαυροί της. Επισκέπτες από όλο τον κόσμο έρχονται για να περιηγηθούν στον προϊστορικό οικισμό στο Ακρωτήρι, έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους του Αιγαίου. Τα ευρήματα έδειξαν μια άρτια πολεοδομική οργάνωση, με αποχετευτικό σύστημα και πολυώροφα κτίσματα με πλούσιο διάκοσμο. Η αρχαία Θήρα, στο Μέσα Βουνό, είναι μία ακόμη πόλη των ιστορικών χρόνων της Θήρας. Επισκεφτείτε το Ναυτικό Μουσείο στην Οία, μια προσπάθεια που ξεκίνησε ο Αντώνης Δακορώνιας το 1951 και έπειτα από δωρεά της Ντίνας Μανωλέσσου-Μπιρμπίλη στεγάζεται σε ένα καπετανόσπιτο. 

3. Τα οινοποιεία και η γαστρονομία της. Διαθέτει εξαίρετη τοπική κουζίνα. Ονομαστή είναι η φάβα, τα ντοματάκια, οι λευκές μελιτζάνες, τα κατσούνια (ξυλάγγουρο), η κάππαρη Σαντορίνης, τα σταφύλια και τα καρπούζια που οι ντόπιοι αξιοποιούν με ποικίλους γευστικούς τρόπους, όπως σε μαρμελάδες, λιαστά, γλυκά κ.λπ. Δοκιμάστε οπωσδήποτε ντοματοκεφτέδες και μελετίνια. Τα οινοποιεία αποκαλύπτουν και αυτά μια διαφορετική κουλτούρα του νησιού. Για το ξακουστό Vinsanto, το «άγιο κρασί», όπως λέγεται επειδή χρησιμοποιείται στη Θεία Μετάληψη, τα πλοία διέσχιζαν τα πελάγη για να το προμηθεύσουν στις αγορές του κόσμου. Επισκεφτείτε το οινοποιείο του Γαβαλά στο Μεγαλοχώρι, του Σιγάλα στην Οία, του Μπουτάρη στην καλντέρα του Μεγαλοχωρίου, του Χατζηγάκη στον Πύργο κ.ά. και δοκιμάστε τις ντόπιες ποικιλίες Ασύρτικο, Αθήρι και Αηδάνι που καλλιεργούνται στο αμμώδες υπέδαφος του νησιού με τα υψηλά επίπεδα υγρασίας. 

4. Τα υπόσκαφα, οι κάναβες και τα καστέλια. Προκειμένου να προστατευτούν από το επικλινές ασταθές υπέδαφος και τις δύσκολες καιρικές συνθήκες, οι Σαντορινιοί έσκαψαν μέσα στη γη τα σπίτια τους. Το υπόσκαφο σπίτι είναι ο πιο χαρακτηριστικός τύπος. Οι κάναβες ήταν οι αποθήκες συντήρησης τροφίμων και είναι είτε υπόγειες είτε σκαμμένες στο πιο βαθύ σημείο του εδάφους. Ενας άλλος τύπος είναι τα καστέλια, δηλαδή οι οικισμοί με τα σπίτια κολλημένα το ένα δίπλα στο άλλο – δείγματα υπάρχουν στον Πύργο, στο Εμπορείο κ.ά.

5. Το ηφαίστειο. Οποιος αντικρίζει από μακριά τα σπίτια της Καλντέρας να κατρακυλούν προς τη θάλασσα καταλαβαίνει ότι τίποτα εδώ δεν είναι όμοιο με ό,τι έχει δει έως τώρα. Ο κόσμος ονομάζει Καλντέρα μόνο τα Φηρά, ενώ αυτό το «μπαλκόνι με θέα» το συναντάς παντού στο νησί. Η επίσκεψη στην Παλιά Καμένη, το πρώτο νησί που σχηματίστηκε μετά την έκρηξη, και τη Νέα Καμένη, που θεωρείται γεωλογικό πάρκο, είναι διαφωτιστική. Η Θηρασιά, με τα ίχνη από τα ορυχεία που πρωτολειτούργησαν εδώ, θα σας δώσει μια εικόνα της παλιάς Σαντορίνης.