Ρεπορτάζ: ΣΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, Φωτογραφίες: ENRI CANAJ
Συνήθως οι δημιουργικές ωδίνες που συντροφεύουν τις πρόβες σπάνια αποκαλύπτονται σε τρίτους. Αυτή την πρακτική ακολουθεί εδώ και χρόνια ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου Στάθης Λιβαθινός και έτσι η υποδοχή της «Κ» στις πρόβες της Αντιγόνης, την τραγωδία του Σοφοκλή που σκηνοθετεί ο ίδιος για το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, αποτέλεσε μια ευχάριστη έκπληξη.
Φορώντας ένα ανοιχτό mandarin collar πουκάμισο σε βαθύ μοβ, σκούρο t-shirt και γαλάζιο παντελόνι μας υποδέχτηκε εγκάρδια και με έναν μικρό τόνο επιφύλαξης για τη μικρή «απόκλιση» από τους καλλιτεχνικούς του κανόνες. Πίσω από τα στρογγυλά κοκάλινα γυαλιά του τα μάτια του σκάναραν την απογυμνωμένη σκηνή του Ρεξ πάνω στην οποία ο Δημήτρης Λιγνάδης και η Αναστασία Ραφαέλα Κονίδη πρόβαραν τις κινήσεις του Κρέοντα και της Αντιγόνης.
«Είναι το μόνο έργο που μιλάει στην εποχή μου με τον σκληρό και ποιητικό τρόπο που θέλω να συνομιλήσω με το κοινό», μας λέει ο κ. Λιβαθινός και επισημαίνει ότι η «Αντιγόνη» απευθύνεται στους νέους της σύγχρονης εποχής, μιας «γενιάς που δοκιμάζεται». Υπογραμμίζει ακόμη ότι η συνεργασία του με τους νέους ηθοποιούς δεν είναι μια πρόταση πρωτοτυπίας αλλά η ανάδειξη της αιχμηρής θεματικής του Σοφοκλή με μια καινοτόμα, όμως, διανομή που συγκεντρώνει επί σκηνής τρία διαφορετικά θέατρα (Εθνικό, ΚΘΒΕ, ΘΟΚ) και τρεις γενιές ηθοποιών μεταφέροντας την υπόθεση στη σύγχρονη εποχή. Άλλωστε το όραμα του, όπως έχει δηλώσει, συνοψίζεται στη φράση «θέατρο συνόλου και όχι πρωταγωνιστών» και στην «Αντιγόνη» βρίσκει, όπως φαίνεται, την απόλυτη εφαρμογή του.
«Ατόφιος χαρακτήρας»
Τα φώτα στην άδεια πλατεία του Ρεξ χαμηλώνουν και ακούμε τους γνώριμους στίχους της τραγωδίας, στη μετάφραση του Δημήτρη Μαρωνίτη: «Κι αν τώρα πριν της ώρας μου μέλλεται να χαθώ κέρδος το έχω ένας που έζησε όπως εγώ μέσα στις συμφορές πώς να μη λογαριάζει κέρδος το θάνατο του». Τα λόγια προέρχονται από την ταλαντούχα 23χρονη ηθοποιό Αναστασία Ραφαέλα Κονίδη, μια από τις εκπλήξεις της φετινής διανομής, η οποία επωμίζεται τον ρόλο της Αντιγόνης.
«Ο χαρακτήρας με προκαλεί. Είναι δύσκολος ρόλος επειδή είναι πολύ ατόφιος. Η Αντιγόνη είναι ειλικρινής, απόλυτη με έναν τρόπο και ταυτόχρονα διάφανη», επισημαίνει και εξομολογείται την ευτυχία της για τη νέα, πολυσύνθετη, εμπειρία που βιώνει και την ευκαιρία που δίνεται όχι μόνο στην ίδια αλλά και στους άλλους νέους ηθοποιούς, όπως τη Δήμητρα Βλαγκοπούλου (Ισμήνη) και τον Βασίλη Μαγουλιώτη (Αίμονας).
«Ζούμε σε μια αντιηρωική εποχή»
Ντυμένος με μια μαύρη καμπαρντίνα και ένα σκουρόχρωμο στέμμα στο κεφάλι του ο 52χρονος Δημήτρης Λιγνάδης προβάρει τον τραγικό Κρέοντα με τις οδηγίες του κ. Λιβαθινού. Ο σκηνοθέτης συζητά με τους ηθοποιούς του, δοκιμάζουν, ανταλλάσσουν απόψεις, δοκιμάζουν και προχωρούν, σε μια παράσταση περισσότερο «ανθρώπινη», όπου το χιούμορ, όπως μαθαίνουμε, βρίσκει και αυτό τη θέση του στην εξέλιξη της δράσης. «Είναι ανοιχτός στο καινούργιο και αυτό μου δίνει χαρά σε αντίθεση με τις παγιωμένες αντιλήψεις που με κάνουν να πλήττω ακόμη κι αν είναι σωστότερες», μας λέει ο κ. Λιγνάδης.
Αντιμετωπίζει τον ρόλο του με «τεράστια ηδονή» και τον χαρακτηρίζει εξαιρετικά δύσκολο καθώς πρόκειται για έναν άνθρωπο που αν και νομίζει ότι απαρνείται το εγώ του για χάρη του συνόλου στο τέλος υποκύπτει. «Ζούμε σε μια αντιηρωική εποχή», επισημαίνει, «δεν υπάρχουν μεγάλοι πολιτικοί, εθνάρχες αλλά ούτε και τόσο μεγάλοι εγκληματίες. Δεν ζούμε σε μια εποχή extra large αλλά σε μια εποχή medium».
Τρεις γενιές επί σκηνής
Το δίπολο Κρέοντας – Αντιγόνη ενισχύεται από τον ρόλο του Χορού. Το άλλοτε φυτώριο νέων πρωταγωνιστών αναβαθμίζεται από τους «βετεράνους» του Εθνικού Θεάτρου, πολλοί από τους οποίους είχαν ερμηνεύσει τους πρωταγωνιστικούς ρόλους της τραγωδίας. «Η παράσταση είναι στοίχημα των τριών γενεών. Είμαστε σαν οικογένεια», τονίζει στην «Κ» ο Κώστας Καστανάς.
Η Μαρία Σκούντζου είχε δώσει εξετάσεις στη Σχολή του Εθνικού με την Αντιγόνη, ερμήνευσε τον ομώνυμο ρόλο και την Ισμήνη και τώρα «συναντά» ξανά την ηρωίδα του Σοφοκλή από μια διαφορετική σκοπιά. «Κάθε μέρα δοκιμάζουμε και κάτι νέο. Είναι κάτι εν εξελίξει και αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον για τον ηθοποιό», σημειώνει.
Για μια πιο «ανθρώπινη» παράσταση κάνει λόγο ο Νίκος Μπουσδούκος και υπογραμμίζει ότι ακόμα και το χιούμορ έχει θέση σε μια τραγωδία. «Είναι κάτι που με απασχολούσε χρόνια. Στην αρχή αντιμετωπίζαμε την τραγωδία πολύ σοβαρά αλλά όταν έχεις έναν στίχο που λέει “Μα να ο Κρέων, νεόκοπος, της χώρας βασιλιάς”. Και πετάγεται ο άλλος και λέει “Του Μενικέα γιος”. Δεν μας θυμίζει κάτι αυτό; Την οικογενειοκρατία; Αυτό το χιούμορ βγαίνει από τη σκηνοθεσία», επισημαίνει.
Το πολιτικό και ηθικό έργο του Σοφοκλή αποτέλεσε τον καταλύτη για την αντάμωση τριών διαφορετικών γενεών ηθοποιών και κρίνοντας από την κλεφτή ματιά που ρίξαμε στις πρόβες η ομάδα του Εθνικού λειτουργεί με τη δυναμική του συνόλου. Με διαφωνίες, συμφωνίες, διάλογο και συμβιβασμούς, προσηλωμένη στον κοινό στόχο.