Η τύχη του Ηνωμένου Βασιλείου και το μέλλον της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης βρίσκονται στα χέρια 46 εκατομμυρίων Βρετανών ψηφοφόρων, που προσέρχονται από τις 7 το πρωί στις κάλπες για να αποφασίσουν αν η χώρα τους θα παραμείνει ή όχι μέλος της Ε.Ε. Η ψηφοφορία ολοκληρώνεται στις 10 το βράδυ και τα επίσημα αποτελέσματα αναμένονται αύριο το πρωί.
Στην τελική ευθεία μιας ιδιαίτερα φορτισμένης αναμέτρησης, οι επικεφαλής των δύο αντίπαλων στρατοπέδων κατέβαλαν μέχρι την τελευταία στιγμή πυρετώδεις προσπάθειες προσέλκυσης αναποφάσιστων ψηφοφόρων, οι οποίοι υπολογίζονταν στο 10% του εκλογικού σώματος. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις έφεραν το Bremain (παραμονή) και το Brexit (έξοδος) πρακτικά ισοδύναμα, με εκατέρωθεν αποκλίσεις της τάξης του 1%, αν και τα γραφεία στοιχημάτων όπως και οι διεθνείς χρηματαγορές έβλεπαν την πλάστιγγα των πιθανοτήτων να γέρνει αποφασιστικά στην πλευρά της παραμονής.
Με συνέντευξή του στους Financial Times, ο Βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον προεξόφλησε ότι η οικονομία της χώρας του θα εισπράξει «μέρισμα» από μια ψήφο υπέρ της παραμονής, δεδομένου ότι θα διαλυθεί το νέφος της αβεβαιότητας και θα υπάρξει μεγάλη εισροή επενδυτικών κεφαλαίων. Το θετικό αυτό μήνυμα ήρθε να συμπληρωθεί από την προειδοποίηση ότι «αν φύγουμε, θα σμικρύνουμε τη χώρα μας και την ικανότητά της να επηρεάζει τον κόσμο», όπως τόνισε στη διάρκεια ομιλίας του, στο Μπρίστολ.
Από την πλευρά του, ο πρώην δήμαρχος Λονδίνου και επικεφαλής της εκστρατείας για το Brexit, Μπόρις Τζόνσον, ξεκίνησε τη χθεσινή περιοδεία του από την κεντρική ψαραγορά του Λονδίνου, υπενθυμίζοντας ότι η Βρετανία είναι ένα νησιωτικό έθνος, που μπορεί να στηριχθεί στις δικές του δυνάμεις. Την προηγούμενη νύχτα, στην τελευταία μεγάλη τηλεοπτική αντιπαράθεση ενώπιον χιλιάδων θεατών, ο Τζόνσον είχε κερδίσει ενθουσιώδη χειροκροτήματα, καλώντας τους πολίτες να ανακηρύξουν, με τη σημερινή ψήφο τους, την 23η Ιουνίου ως τη βρετανική «Ημέρα της Ανεξαρτησίας».
Η πλειοδοσία πατριωτισμού ήταν ακόμη περισσότερο επιδεικτική από την πλευρά του Νάιτζελ Φάρατζ, ηγέτη του ξενοφοβικού Κόμματος της Ανεξαρτησίας (UKIP), ο οποίος δήλωσε στη διάρκεια συγκέντρωσης οπαδών του Brexit στο Λονδίνο: «Εκείνοι (στην Ε.Ε.) έχουν τον δικό τους ύμνο, φτιάχνουν στρατό, απέκτησαν κιόλας τη δική τους αστυνομία και βέβαια έχουν τη δική τους σημαία. Τελικά πρέπει να αποφασίσουμε ποια σημαία είναι η δική μας. Θέλω να ζήσουμε με τα δικά μας διαβατήρια, κάτω από τη δική μας σημαία».
Σε διαμετρικά αντίθετη κατεύθυνση, διευθυντικά στελέχη 1.285 μεγάλων επιχειρήσεων προειδοποίησαν με επιστολή τους, που δημοσιεύθηκε στους Times του Λονδίνου, ότι σε περίπτωση Brexit η πέμπτη οικονομία του πλανήτη θα δεχθεί οδυνηρό πλήγμα, αναφορικά με την ανάπτυξη και τις θέσεις εργασίας. Στους υπογράφοντες την επιστολή περιλαμβάνονται μεγιστάνες του επιχειρηματικού κόσμου, όπως ο επικεφαλής της Virgin, Ρίτσαρντ Μπράνσον και ο βαρώνος των μίντια, Μάικλ Μπλούμπεργκ.
Ενώ ο επιχειρηματικός κόσμος τάχθηκε, στη συντριπτική πλειονότητά του, υπέρ του Bremain, ο βρετανικός Τύπος διχάστηκε σε σχεδόν ισοδύναμα στρατόπεδα. Υπέρ της παραμονής τάχθηκαν εφημερίδες κύρους, όπως οι Financial Times, Times, Guardian και Observer, αλλά και ταμπλόιντ όπως η δεξιά The Mail on Sunday και η κεντροαριστερή Daily Mirror. Υπέρ του Brexit τοποθετήθηκαν οι σοβαρές συντηρητικές εφημερίδες Daily Telegraph και Sunday Times, όπως επίσης και τα ταμπλόιντ Sun (η εφημερίδα με τη μεγαλύτερη κυκλοφορία στη χώρα) και Daily Mail (δεύτερη σε κυκλοφορία).
Λίγες ώρες πριν ανοίξουν οι κάλπες, ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, τόνισε ότι «δεν θα υπάρξει σε καμία περίπτωση νέα διαπραγμάτευση» σε περίπτωση ψήφου υπέρ της εξόδου. «Το έξω είναι έξω», προσέθεσε. Στον ίδιο τόνο, ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ δήλωσε ότι ενδεχόμενη έξοδος από την Ε.Ε. θα είναι «μη αναστρέψιμη», επομένως οι Βρετανοί ψηφοφόροι πρέπει να σκεφτούν πολύ σοβαρά αν θέλουν να αναλάβουν αυτό το ρίσκο. Τη βαριά σκιά της στο σημερινό δημοψήφισμα έριξε η δολοφονία της βουλευτού των Εργατικών και υπερμάχου της παραμονής, Τζο Κοξ, από ακροδεξιό εθνικιστή την περασμένη εβδομάδα. Χθες, η Τζο Κοξ θα γιόρταζε τα 42α γενέθλιά της, αν το νήμα της ζωής της δεν είχε κοπεί τόσο πρόωρα και άδικα.