Στον Μεσαίωνα, κάθε καλόγερος έπρεπε να έχει ένα κρανίο και μια κλεψύδρα στο τραπέζι του», γράφει ο Πίτερ Μπρουκ στο εξαιρετικό «Η αρετή της συγνώμης. Σκέψεις πάνω στον Σαίξπηρ» (μτφρ. Μαρία Χατζηεμμανουήλ, εκδ. Σοκόλη). «Κάθε κόκκος άμμου που έπεφτε», συνεχίζει ο κορυφαίος θεατράνθρωπος, «ήταν μια υπενθύμιση του χρόνου – πόσο σύντομος είναι, πόσο γρήγορα χάνεται».
Κατά τον 16ο και τον 17ο αιώνα, οι Φλαμανδοί ζωγράφοι κυρίως είχαν δώσει μια μεγάλη σειρά από νεκρές φύσεις, τις λεγόμενες «Vanitas»: το κρανίο και η κλεψύδρα, το λιωμένο κερί, φρούτα και λουλούδια – η κενότητα των υλικών απολαύσεων και των ηδονών της ζωής, συχνά σε συνδυασμό με έναν ωραίο νέο ή μια όμορφη νέα μέσα στο κάδρο, να υπενθυμίζουν, ίσως, τον ανθό που κάποτε θα μαραθεί.
Μεγαλύτερο ενδιαφέρον από το κρανίο έχει, νομίζω, η κλεψύδρα. Αυτό που στα αγγλικά φέρει την ωραία ονομασία «Hourglass» (απόδοση: το γυαλί που μετράει την ώρα – κυριολεκτικά: αρχικά, για να περάσουν από τον ένα πόλο στον άλλο, οι κόκκοι της άμμου χρειάζονταν εξήντα λεπτά), λέγεται πως εφευρέθηκε στην Αλεξάνδρεια το 150 π.Χ. Καθαρά χρηστικό εργαλείο κάποτε, σήμερα έχει περάσει στη σφαίρα των ανώδυνων διακοσμητικών μπιμπελό με μια εσάνς αντίκας – όταν μια εκδοχή της δεν χρησιμοποιείται σε επιτραπέζια παιχνίδια όπως το Trivial Pursuit (κάθε παίκτης πρέπει να απαντήσει μέσα στα περίπου τριάντα δευτερόλεπτα που απαιτούνται για να αδειάσουν οι κόκκοι της άμμου).
Διάβασα κάποτε μια ιστορία, όπου κάθε συνάντηση δύο παράνομων εραστών διαρκούσε τόσο όσο χρειαζόταν για να αδειάσει μία φορά (60 λεπτά) η κλεψύδρα – δώρο του εραστή στην ερωμένη. Το μέτρο που αρχικά ακολουθούν για ασφάλεια (να είναι σύντομοι, να μη χαθούν στο πάθος, χάσουν την αίσθηση του χρόνου και τους ανακαλύψουν), φουντώνει την επιθυμία ακόμα περισσότερο. Κάποτε όμως, καθώς βαθαίνουν τα αισθήματα και ακόμα και οι παράνομοι εραστές αποζητούν επί ματαίω τη διάρκεια, προκαλεί μιαν ασφυξία. Οταν πάνω στην παραφορά τους, τη ρίχνουν στο πάτωμα (άθελά τους;) και σπάει, κάνουν σιωπηλά έρωτα για τελευταία φορά με μια γλύκα για το ανεπανάληπτο που έζησαν και με μια πίκρα για το τέλος του.
«Η κλεψύδρα δεν είναι ρολόι· δεν είναι μια φωνή που φωνάζει “Βιάσου!”» γράφει ο Πίτερ Μπρουκ. «Είναι μια υπενθύμιση ότι μια ζωή είναι πάντα τόσο μεγάλη, αλλά κάθε στιγμή είναι απρόβλεπτη, ποτέ δεν επαναλαμβάνεται. […] Οι κόκκοι φαίνονται ολόιδιοι, αλλά δεν είναι παρά μια ψευδαίσθηση. Η ζωή ανάμεσα στον έναν κόκκο και τον άλλον είναι πάντα σε κίνηση».