Η χθεσινή ψήφος των Βρετανών ανοίγει μια νέα εποχή για την Ευρώπη. Μετά το αρχικό «μούδιασμα», που οδήγησε στο αναμενόμενο βύθισμα των αγορών, τα ερωτήματα θα αναδειχτούν αμείλικτα: ποια θα είναι τα χαρακτηριστικά της νέας εποχής, πώς θα βαδίσουμε, αλλά κυρίως ποιοι θα βαδίσουν και γιατί να βαδίσουν τον ευρωπαϊκό δρόμο.
Η Ευρώπη μέσα σε 60 χρόνια μετατράπηκε από φάρος ειρήνης και ευημερίας σε θεσμό που απορρίπτεται στη συνείδηση μεγάλου μέρους των πολιτών της. Εάν δεν κατανοήσουμε τα αίτια αυτής της μεταστροφής, δε θα αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τις προκλήσεις μπροστά μας.
Σίγουρα στην απόφαση των Βρετανών βάρυναν και παράγοντες που σχετίζονται σχεδόν αποκλειστικά με τις ιστορικές ιδιαιτερότητες της Βρετανίας: το παρελθόν της ως αυτοκρατορία, οι σχέσεις της με την άλλη πλευρά του Ατλαντικού και ο έμφυτος απομονωτισμός της σε σχέση με το «Continent». Αλλά ο ευρω-σκεπτικισμός των Βρετανών δεν είναι ένα μεμονωμένο κρούσμα και δεν πρέπει να αντιμετωπιστεί ως τέτοιο.
Το βασικό πρόβλημα σήμερα είναι ότι η Ε.Ε. φαίνεται να έχει χάσει το δρόμο της καθώς δεν μπόρεσε να διαχύσει την ευημερία σε όλα τα στρώματα του πληθυσμού της. Τα επιχειρήματα υπέρ του ευρωπαϊκού οικοδομήματος στηρίζονται στο ότι αυτό έβαλε τέλος στη διαμάχη αιώνων μεταξύ Γερμανών και Γάλλων, απέτρεψε κάθε νέο πόλεμο, άνοιξε τα σύνορα, έδωσε πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες, έφτιαξε ένα χώρο όπου 500 εκ. κατοίκων κινούνται, σπουδάζουν, δουλεύουν. Τα επιχειρήματα αυτά παρουσιάζουν ένα ρομαντικό ιδανικό το οποίο δυστυχώς δεν απαντά στα ερωτήματα της καθημερινότητας: την ανεργία, τις αυξανόμενες κοινωνικές ανισότητες, το χάσμα μεταξύ Βορρά – Νότου, την απώλεια δικαιωμάτων στην εργασία, την υγεία, την ασφάλιση.
Μέχρι και τις αρχές του 2000 η ευρωπαϊκή ρητορική στηριζόταν στην ιδέα της κοινωνικής συνοχής και της σύγκλισης Βορρά – Νότου. Σήμερα κανείς δε θυμάται και δε στηρίζει τις δύο αυτές έννοιες, οι οποίες αντικαταστάθηκαν από αυτές της δημοσιονομικής πειθαρχίας και της τραπεζικής σταθερότητας. Κάπως έτσι τροφοδοτήθηκαν οι ακραίες φωνές του λαϊκισμού και έπαψαν να εισακούονται οι φωνές της «λογικής»: γιατί η λογική πλέον δε λύνει κανένα απτό, καθημερινό πρόβλημα.
Η Ευρώπη έχει για δεκαετίες σημαντικό έλλειμμα ηγεσίας. Οι ευρωπαϊκές ελίτ σε ρόλο Επιμηθέα, είχαν έτοιμες τις λύσεις και περίμεναν μια κρίση να πείσει τους πολίτες να τις αποδεχτούν. Το αποτέλεσμα είναι πια φανερό. H Ευρώπη είναι σε συνεχή κρίση γιατί δεν μπόρεσε να προλάβει καμία κρίση, γιατί δεν έλυσε εκ των προτέρων κανένα πρόβλημα. Τώρα πια τα προβλήματα είναι υπαρξιακά.
Είναι βέβαιο πως μπαίνουμε σε μια περίοδο αναταράξεων. Η δήλωση των επικεφαλής της Ε.Ε. ότι τα επόμενα βήματα πρέπει να γίνουν γρήγορα γιατί οποιαδήποτε καθυστέρηση θα επέτεινε την αβεβαιότητα όμως κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση. Όσο πιο σύντομα κλείσουν οι πληγές που άνοιξαν χτες, τόσο πιο εύκολη θα είναι η μετάβαση στη νέα εποχή για ολόκληρη την Ευρώπη.
Η Ελλάδα, πρέπει μέσα σε αυτή τη νέα κατάσταση να βρει το ρόλο και το ρυθμό της. Οι φωνές που λένε ότι το Grexit έπεται του Brexit είναι τόσο αφελείς όσο οι φωνές ότι μετά το Brexit θα μας κάνουν όλα τα χατίρια για να μη μας χάσουν. Ο επαναπροσδιορισμός όμως της θέσης μας περνάει μέσα από τη δική μας προσπάθεια να ορθοποδήσουμε και να βγούμε από την κρίση.
Η πιο λυπηρή διαπίστωση από το δημοψήφισμα είναι ότι οι νέοι 18-24 ψήφισαν σε ποσοστό σχεδόν 72% υπέρ της παραμονής. Για τους άνω των 65 το ποσοστό έπεσε στο 34%. Για άλλη μια φορά οι παλαιές γενιές, αποφάσισαν για το μέλλον των νεότερων και τους δεσμεύουν αμετάκλητα με την επιλογή τους: Άλλο ένα σύμπτωμα- ασθένεια της γερασμένης Ευρώπης που πρέπει να αντιπαλέψουμε.
Χρέος μας είναι η μετατροπή του προβλήματος σε ευκαιρία. Να κρατήσουμε τους στόχους της ειρήνης και της ευημερίας και να προσθέσουμε τη δημοκρατία την ασφάλεια, τον περιορισμό των ανισοτήτων, την αύξηση των ευκαιριών στους νέους, τη διάχυση της ευημερίας σε όλους, την αποτροπή των άσκοπων εθνικών ανταγωνισμών και τόσα άλλα που θα μετατρέψουν το Ευρωπαϊκό πρόταγμα σε δύναμη προόδου στην συνείδηση των Ευρωπαϊκών λαών.
* Ο κ. Χάρης Θεοχάρης είναι ανεξάρτητος βουλευτής.