Οι καταστροφές που μπορεί να επιφέρει ο λαϊκισμός είναι, τελικά, απροσδόκητες και πάντοτε βαρύτατες. Οι Βρετανοί, μέσα στη σοφία τους, θα χρειαστεί να βγάλουν τα σωστά συμπεράσματα όταν οι δυσμενείς επιπτώσεις της πρόσφατης επιλογής τους για την αποχώρηση από την Ενωμένη Ευρώπη θα συνεχίσουν να ξετυλίγονται.
Ενα μεγάλο μέρος της ζημίας που θα υποστούν θα εξηγηθεί με τον πιο παράδοξο τρόπο. Οι εμπλοκές που αντιμετωπίζει ένα μεγάλο κράτος, οι νέοι φραγμοί που θα βρει μπροστά της μια σπουδαία οικονομία, ξεχασμένοι περιορισμοί από το κρατικιστικό παρελθόν που θα αναβιώσουν στην κοινωνία και ειδικότερα στην αγορά εργασίας θα υποβιβάσουν τις ικανότητες των βρετανικών νησιών και της Βόρειας Ιρλανδίας.
Η ζημία της Βρετανίας θα γίνει υποχρεωτικώς ζημία των υπολοίπων. Και η ζημία των υπολοίπων θα έρθει να προστεθεί στην αρχική ζημία των Βρετανών. Το χειρότερο είναι ότι από την πλημμυρίδα που θα συνοδεύσει το Brexit δεν πρέπει να περιμένουμε να εξαιρεθεί κανείς. Ηδη οι ασιατικές δυνάμεις (Ινδία, Κίνα και άλλες) ανησυχούν για τις εγκαταστάσεις τους στο φιλόξενο για τις μπίζνες ευρωπαϊκό και βρετανικό έδαφος.
Η πτώση της στερλίνας στο χαμηλότερο επίπεδο των 31 τελευταίων ετών (από τα 43 που η χώρα ήταν μέλος της Ενωσης) μπορεί, σε κάποιον βαθμό, να διορθωθεί. Η ζημία όμως έχει γίνει. Ο δρόμος που ζητούσε ο Γκόρντον Μπράουν να ακολουθηθεί ώστε η Βρετανία να ηγηθεί (to lead), αντί να οδηγηθεί στην έξοδο (to leave), χάθηκε.
Προχθεσινές προβλέψεις καταγράφουν την αναστροφή των εκτιμήσεων για το άμεσο μέλλον. Το βρετανικό ΑΕΠ θα χάσει 2,75 εκατοστιαίες μονάδες μέχρι το τέλος του 2017, όταν θα γίνει αισθητή μία μάλλον ήπια ύφεση. Η επίπτωση στην Ευρωζώνη θα αφαιρέσει μισή μονάδα ΑΕΠ στους αμέσως επόμενους μήνες και 1,75% στα δύο προσεχή έτη. Ακόμα και η ανάπτυξη των ΗΠΑ εκτιμάται τώρα ότι δεν θα ξεπεράσει το 2% στο δεύτερο εξάμηνο του τρέχοντος έτους.
Μεταξύ των αρχικών επιπτώσεων θα είναι η αναταραχή στην αγορά ακινήτων του Λονδίνου, κυρίως, αλλά και άλλων ανερχόμενων περιοχών. Εκατομμύρια τιμολογημένες υπηρεσίες διαμεσολάβησης, που περνούσαν από τις χιλιάδες ειδικευμένες επιχειρήσεις της τεράστιας βιομηχανίας χρηματοοικονομικών υπηρεσιών του Λονδίνου, θα αναζητήσουν νέα δρομολόγια, με αποτέλεσμα να χαθούν δισεκατομμύρια προμηθειών, σχέσεων και, τελικά, πελατών.
Είναι από την άλλη προφανές ότι πάρα πολλοί άλλοι θα σπεύσουν να κερδίσουν όσα θα χάνει η Βρετανία και, κυρίως, το Λονδίνο και η Αγγλία. Δυσκολεύονται άλλωστε να κρύψουν τη «χαρά» τους όχι βεβαίως για τη ζημία που υφίσταται το ευρωπαϊκό οικοδόμημα αλλά για το αναμενόμενο κέρδος της δικής τους οικονομίας. Η Ευρώπη των εγωισμών επιστρέφει και το αποτέλεσμα δεν θα είναι καλό για καμία χώρα. Ο λαϊκισμός παραμένει ο χειρότερος και πιο πονηρός εχθρός των λαών.