Πριν από ένα δημοψήφισμα, η μεγάλη δύναμη του «Οχι» είναι η ασάφειά του. Στο ελληνικό δημοψήφισμα, για παράδειγμα, το «Ναι» ήταν κάτι συγκεκριμένο, παρά το γεγονός ότι παρουσιάστηκε στους ψηφοφόρους στα αγγλικά. Ηταν δεδομένη πολιτική πρόταση. Αντιθέτως, το «Οχι», ήταν ένα συνονθύλευμα προσδοκιών, από ανθρώπους που είτε ήθελαν καλύτερη συμφωνία, είτε νόμιζαν ότι θα χαστουκίσουν την Ευρώπη, είτε προπαγάνδιζαν «αίμα, τιμή και κλειστά σύνορα». Το «όχι» ήταν εύκολο· έκλεινε το μάτι προς κάθε πικραμένο. Το δύσκολο «Ναι» μπορούσε να πει για το μέλλον μόνο τους κινδύνους που προέκυπταν από την επιλογή του «Οχι». Γι’ αυτό και κατηγορήθηκε για διασπορά φόβων.
Μετεκλογικώς όμως το «Οχι» έχει πρόβλημα. Αυτό που περιέγραψε ο Economist την επομένη του βρετανικού δημοψηφίσματος. «Σε ζωντανή μετάδοση ο πολιτικός συντάκτης του Sky News συζητούσε με ένα βουλευτή των Συντηρητικών και οπαδό του Brexit. Τον ρώτησε “ποιο είναι το σχέδιο; Μπορούμε τώρα να δούμε το σχέδιο του Brexit;” Ο βουλευτής απάντησε: Δεν υπάρχει σχέδιο. Η καμπάνια υπέρ της εξόδου από την Ε.Ε. δεν έχει σχέδιο για τη μετά το Brexit εποχή. Το πρωθυπουργικό γραφείο έπρεπε να έχει σχέδιο…» («Britain is sailing into a storm with no one at the wheel», Economist, 26.6.2016).
Γράψαμε πολλάκις ότι το βασικό εκλογικό πλεονέκτημα του λαϊκισμού είναι ότι ποτέ δεν προσφέρει λύσεις, αλλά πάντα βρίσκει κάποιον ένοχο για την κατάσταση που ζούμε. Στα καθ’ ημάς ένοχοι ήταν τα ΜΜΕ, η «μαντάμ Μέρκελ», ο «σακάτης Σόιμπλε» (με τα, κατά Λάκη Λαζόπουλο, «ψυχολογικά του»), ο καπιταλισμός, ο νεοφιλελευθερισμός και το κακό συναπάντημα. Στη Βρετανία, ήταν η «ευρωδικτατορία των Βρυξελλών», το πολιτικό κατεστημένο, οι ξένοι κ.λπ. Στα δημοψηφίσματα όλα μπαίνουν στο μπλέντερ. Το θυμικό κερδίζει τη λογική και έρχεται η επόμενη μέρα, που όλοι τα έχουν χαμένα. Και οι υποστηρικτές του «Ναι», επειδή πίστευαν ότι ζουν σε έναν ορθολογικό κόσμο, αλλά κυρίως οι υποστηρικτές του «Οχι» τους οποίους όλοι ρωτούν «και τώρα τι;».
Στο τέλος, οι πρωταγωνιστές του «Οχι» –αφού ελεεινολογήσουν τους «Ναι» για την απουσία σχεδίου να διαχειριστούν το… «Οχι»!– προσφεύγουν στο ελληνικό κόλπο που κάνει πλέον διεθνή καριέρα: «kolotoumpa». Το έκανε ο ΣΥΡΙΖΑ πέρυσι το καλοκαίρι, το προαναγγέλλει ο γραφικός Μπόρις Τζόνσον για τη Βρετανία φέτος. «Θα υπάρξει έντονη και διαρκώς διογκούμενη συνεργασία με την Ευρώπη σε έναν τεράστιο αριθμό πεδίων: στις τέχνες, στις επιστήμες, στα ΑΕΙ, στην προστασία του περιβάλλοντος. Οι Βρετανοί θα μπορούν να εργάζονται στην Ε.Ε., να ζουν να ταξιδεύουν, να σπουδάζουν, να αγοράζουν σπίτια, να εγκαθίστανται… Το ελεύθερο εμπόριο θα συνεχίσει όπως και η πρόσβαση στην ενιαία αγορά…».
Με άλλα λόγια, ο ξανθός ιππότης του #Brexit δηλώνει ότι τίποτε δεν θα αλλάξει στην έτσι κι αλλιώς επιλεκτική σχέση της Βρετανίας με την Ε.Ε., πλην της αποχώρησης της Βρετανίας από το «αδιαφανές σύστημα λήψης αποφάσεων της Ε.Ε… και αυτό δεν θα γίνει με μεγάλη βιασύνη».
Είναι να αναρωτιέται κάποιος γιατί ο Τζόνσον και οι άλλοι τυχοδιώκτες της καμπάνιας του «Οχι» ενέπλεξαν τη Βρετανία σε αυτήν τη φασαρία και σε τόσα έξοδα. Αλλά πάλι… Πότε οι λαϊκιστές τσιγκουνεύτηκαν τα λεφτά των εύπιστων που τους ακολουθούν;