Η αστική Αθήνα του 20ού αιώνα που υποτιμήθηκε

Η αστική Αθήνα του 20ού αιώνα που υποτιμήθηκε

2' 27" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Θ​​α πρέπει μία μέρα να αποτιμηθεί και να εκτιμηθεί η αστική ζωή που ήκμασε κάποτε ανάμεσα στο Πολυτεχνείο και στην πλατεία Αμερικής, ανάμεσα στη Μαυρομματαίων και στη Δροσοπούλου από την πάνω μεριά και στην Αριστοτέλους και στην Αχαρνών από την κάτω. Ολος αυτός ο συμπαγής αστικός κόσμος, που για τουλάχιστον 70 χρόνια (1910-1980) ήταν μία κορύφωση της αθηναϊκής πορείας προς τον εξευρωπαϊσμό και τον εξαστισμό, στέκει ακόμη ως απείκασμα, θραύσμα και μνήμη. Αλλά είναι εκεί, έστω και με τεράστιες απώλειες, κτισμάτων και πληθυσμού.

Είναι ένα τοπίο «μεταπολεμικό», με την έννοια του ψυχολογικού τραύματος. Αν ρωτήσετε έναν Αθηναίο που θυμάται τη Βικτώρια ή το Πεδίον του Αρεως ή την 3ης Σεπτεμβρίου ή την πλατεία Αμερικής, όπως ήταν στη διάρκεια της χρυσής 70ετούς αστικής κορύφωσης, θα σας πει, χωρίς δεύτερη κουβέντα, ότι αυτό που σήμερα βλέπουμε είναι απλώς ένα κέλυφος. Και είναι πράγματι ένα λείψανο, με σκόρπια λάβαρα, πού και πού, να ανεμίζουν ακόμη.

Ωστόσο αυτά τα εκατοντάδες τετράγωνα μιας τεράστιας περιοχής συντηρούσαν επί δεκαετίες πολλές φλέβες και παραποτάμους της αστικής ζωής στην πρωτεύουσα. Η ζωή αυτή εκφράστηκε αρχιτεκτονικά σε δεκάδες παραλλαγές εκλεκτισμού, αρ νουβό, αρ ντεκό και μοντερνισμού, που λίγοι εκτίμησαν και γι’ αυτό τα πιο πολλά από τα δείγματα αυτά γκρεμίστηκαν ή περιφρονήθηκαν.

Θυμάμαι πάντα μία παρατήρηση του δημοφιλούς ανάμεσα στους φιλελεύθερους Ελληνες Guy Verhofstadt από το βιβλίο του «Η ασθένεια της Ευρώπης» (μτφ. Μαργαρίτα Μπονάτσου, εκδ. Παπαδόπουλος). Ο Verhofstadt στο κεφάλαιο για τη Ρωσία του Πούτιν αναφέρεται και στο πολιτισμικό αποτύπωμα της αχανούς χώρας. Η Ρωσία ανήκει στην Ευρώπη, μας λέει ο Verhofstadt, παρά τον αυταρχισμό του Πούτιν, και η πολιτισμική συγγένεια φαίνεται και στην αρχιτεκτονική όλων των ρωσικών πόλεων. «…θα διαπιστώσει ότι βρίσκεται στον ίδιο πολιτιστικό χώρο με τη Δυτική Ευρώπη. Ακόμη κι αν η γλώσσα είναι διαφορετική, μπορεί κανείς να θαυμάσει σε όλες τις πόλεις την ίδια αρχιτεκτονική μεγαλοπρέπεια: κλασικισμός, αρ νουβό, μοντερνισμός». Αν περπατήσει κανείς ακόμη και σήμερα στην αστική Αθήνα, από την Ομόνοια προς τα Πατήσια, θα δει αυτό που λέει ο Verhofstadt για τη Ρωσία: Ολα τα ευρωπαϊκά ρεύματα του 20ού αιώνα, ώριμα ή αμήχανα, ταπεινά ή αστικά, επιτυχημένα ή όχι, είναι όλα εκεί, και ήταν πολύ περισσότερα πριν από μερικές δεκαετίες.

Αλλά η τεράστια αστική παραγωγή της Αθήνας υποτιμήθηκε. Δεν υπήρχε ένας Verhofstadt που να έχει πολιτική δύναμη και να πει: «Για σταθείτε, εδώ έχετε έναν αρχιτεκτονικό πλούτο που μπορεί τώρα να σας φαίνεται όχι πολύ σημαντικός, αλλά με την απόσταση του χρόνου, των γενεών δηλαδή, και μέσα από τους κύκλους της εμπειρίας και της γνώσης, θα καταστεί πηγή περηφάνιας αλλά και πλεονέκτημα για πολιτικό και διπλωματικό γόητρο». Είναι μία αγνοημένη παράμετρος, οι διπλωματικές χρήσεις μίας αρχιτεκτονικά πλούσιας πόλης.

Η γνώση για την αστική αρχιτεκτονική του 20ού αιώνα στην Αθήνα δεν έχει διαχυθεί στην κοινή γνώμη, αν και το μέλλον θα αναδείξει τον 20ό αιώνα ως τον αιώνα που η Αθήνα απέκτησε αστικό χαρακτήρα. Ακόμη μαθαίνουμε. Αλλά μία απλή βόλτα στη Χέυδεν, στην Κότσικα, στην Κοδριγκτώνος θα δώσει απαντήσεις. Ή απλώς θα θέσει ερωτήματα.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή