Η διαταραχή Fomo, στα χρόνια επικράτησης των social media

Η διαταραχή Fomo, στα χρόνια επικράτησης των social media

3' 51" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Μπορεί να μοιάζει, αλλά αυτό δεν θα είναι ένα γκρινιάρικο κείμενο για τα «κακά social media που μας τρώνε τη ζωή μας την τρώνε». Προσωπικά, βρίσκω πολύ περισσότερα θετικά από ό,τι αρνητικά στα κοινωνικά δίκτυα κι εξάλλου είναι πάντα στο χέρι μας να τα ρυθμίζουμε με βάση τις ανάγκες και τις προτιμήσεις μας. Αυτό τουλάχιστον έλεγα μέσα μου καθώς πατούσα το τελευταίο unfollow.

Αυτό είναι ένα κείμενο για τη μικρή, όμορφη Ειρήνη, όπως άκουσα να τη φωνάζουν οι φίλες της, την Ειρήνη της πίσω ξαπλώστρας. Ηταν μια ζουμερή κοπέλα, εκεί γύρω στα 20, συγκλονιστικά ωραία, σύμφωνα με τα αυστηρότερα κριτήρια, κι όχι απλώς γιατί όλα τα νέα παιδιά είναι όμορφα μπλα μπλα. (Μα τι κάνουν αυτά τα 20άρικα κι έχουν τόσο ωραία μαλλιά;) Η Ειρήνη προσπαθούσε πολύ ώρα να βγάλει μία ωραία φωτογραφία τον εαυτό της. Δεν ντρεπόταν το φακό ούτε τους γύρω της που τη χάζευαν να παίρνει πόζες και να χαμογελά στο iphone, να συνοφρυώνεται και να ξαναχαμογελά δείχνοντας την υπέροχη οδοντοστοιχία της, μέχρι το κλικ. Εβγαλε τη φωτογραφία που της άρεσε στις 3.10. Ανέβασε τη φωτογραφία που της άρεσε τέσσερις παρά. «Μα τι κάνεις τόση ώρα, ανέβασέ τη», της έλεγαν οι φίλες της. «Τώρα, τώρα, σβήνω λίγο τους μαύρους κύκλους». «Ποιους μαύρους κύκλους πανάθεμά σε;», μου ’ρθε να της πω αλλά θα καταλάβαιναν ότι κρυφακούω τόση ώρα.

Στη συνέχεια, άρχισαν να καταφθάνουν τα λάικ. Οι φίλοι της άρχισαν ήδη να θαυμάζουν την ωραία φωτογραφία, ανυποψίαστοι για την ταλαιπωρία που τράβηξε για να τη βγάλει, αλλά και για το ότι για όλη την υπόλοιπη ώρα η Ειρήνη θα έλεγχε ανά τρία λεπτά το κινητό της για κάποια ειδοποίηση. Δεν βούτηξε στη θάλασσα παρά μόνο λίγο μετά τις 5, σύμφωνα με το παρατηρητήριο της παραλίας, δηλαδή εμένα.

Αυτό δεν είναι, όμως, ούτε ένα κείμενο για τη ματαιοδοξία. Ποιος δεν θέλει να εμφανίζεται όμορφος στον περίγυρό του; Αμφιβάλλει κανείς ότι αν είχαμε κι εμείς στην ηλικία της αυτά τα εργαλεία θα είχαμε αποφύγει ορισμένα πολύ ντροπιαστικά φωτογραφικά στιγμιότυπα από την οργιώδη μας μετεφηβεία; Η διαφορά είναι ότι το κοινό σου, αυτοί στους οποίους θέλεις να είσαι δημοφιλής, έχει μεγεθυνθεί από τη στενή σου παρέα σε κάτι ασύγκριτα μεγαλύτερο, χαοτικό, αφηρημένο, σχεδόν άγνωστο. Και σε τέτοιες κλίμακες, μοιραία θα βρεις κάποιον ομορφότερο από σένα. Πιο δημοφιλή, πιο επιτυχημένο, πιο ενδιαφέρων.

Από το 2013 έχει ενταχθεί και επισήμως στα διεθνή λεξικά ο όρος «FOMO», από τα αρχικά των λέξεων Fear of Missing Out, ο φόβος να μη χάσεις ό,τι συμβαίνει. Ορίζεται ως το κοινωνικό άγχος ότι «άλλοι» μπορεί να ζουν μια ικανοποιητική εμπειρία από την οποία εσύ λείπεις και χαρακτηρίζεται από την ακαταμάχητη επιθυμία σου να παραμένεις συνεχώς συνδεδεμένος, ώστε να ενημερώνεσαι για το τι κάνουν αυτοί οι «άλλοι». Σύμφωνα με έρευνες, ανάμεσα στις επιπτώσεις του FOMO είναι το αίσθημα της μοναξιάς, η αρνητική εικόνα για τον εαυτό σου, προβλήματα ταυτότητας κ.ά.

Η νέα διαταραχή εμφανίστηκε στα χρόνια της επικράτησης του facebook, αλλά πήρε διαστάσεις επιδημίας με τη διάδοση του ίνσταγκραμ, όπου με τη χρήση των φίλτρων η ταπεινή καθημερινότητά μας έγινε ασύγκριτα πιο ελκυστική. Οσο «υποφέρουμε» βλέποντας τις ζωές των άλλων, τόσο θέλουμε κι εμείς να κάνουμε τους άλλους να υποφέρουν. «Πειράζουμε» τις φωτογραφίες μας, εκπέμποντας φιλτραρισμένη, βελτιωμένη εικόνα των καθημερινών μας εμπειριών. Δεν διορθώνουμε απλώς τις ατέλειες μιας σέλφι, διηγούμαστε τη ζωή μας όπως θα θέλαμε να είναι, γράφουμε τη δική μας εκδοχή της ιστορίας. Εάν κάτι δεν φωτογραφηθεί, είναι σαν να μη συνέβη.

Ολα αυτά έχουν ακόμα άγνωστο αντίκτυπο, ιδίως στη νέα γενιά που γεννήθηκε μέσα σ’ αυτό το άγχος της έκθεσης και της αυτοπροβολής. Ισως δεν είναι καθόλου άσχετο με την «κρίση της νεαρής ηλικίας» (quarter life crisis), άλλον έναν όρο που βλέπουμε να επανέρχεται τελευταία όλο και πιο συχνά στον δημόσιο διάλογο. Χαρακτηρίζεται και αυτή από το υπερβολικό άγχος των 20άρηδων να πετύχουν στις σχέσεις τους, να καταφέρουν να παντρευτούν πριν από τα 30, να βρουν και να πετύχουν στις δουλειές τους.

Οπως γράφει περιγράφοντας το φαινόμενο η Rebecca Strong, Αμερικανίδα φοιτήτρια, σε άρθρο της στη Huffington Post, «συνδέεσαι στο φέισμπουκ και είσαι αναγκασμένος να δεις κάποιον να επιδεικνύει το δαχτυλίδι των αρραβώνων του, τσεκάρεις το LinkedIn και δεν μπορείς παρά να προσέξεις ότι ο παλιός συνάδελφός σου πήρε προαγωγή, σκρολάρεις στο ίνσταγκραμ και πετυχαίνεις τη συγκάτοικό σου στην εστία να κάνει διακοπές με το φίλο της σε κάποιο σικ θέρετρο».

Μπορεί και οι γονείς μας –γράφει– να υποψιάζονταν ότι κάποιος άλλος εκεί έξω περνούσε καλύτερα από αυτούς, «αλλά χάρη στα social media, εμείς οι millennials, έχουμε μπροστά στα μάτια μας τις αποδείξεις γι’ αυτό».

Γι’ αυτό, αλληλεγγύη –και πολλά like– στην Ειρήνη και την κάθε Ειρήνη της πίσω ξαπλώστρας. Θέλει τέχνη και θάρρος να είσαι σήμερα στα 20.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή