Εισροές καταθέσεων ύψους 4,5 δισ. ευρώ υπήρξαν το τελευταίο δίμηνο και συγκεκριμένα από τις 24 Μαΐου –ημερομηνία που το Eurogroup ενέκρινε την ολοκλήρωση της αξιολόγησης και κατέληξε στα μέτρα για το χρέος– μέχρι και τα τέλη Ιουλίου.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», τα υπόλοιπα των καταθέσεων στις τράπεζες διαμορφώθηκαν στα τέλη Ιουλίου στα 127 δισ. ευρώ από 122,5 δισ. ευρώ που ήταν στις 24 Μαΐου, άνοδος που δείχνει τη θετική συνέπεια που μπορεί να έχουν για τη βελτίωση της ρευστότητας του τραπεζικού συστήματος η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης, αλλά και η σταδιακή χαλάρωση των capital controls, μέσα και από την απελευθέρωση των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων από το εξωτερικό ή το εσωτερικό.
Οπως σημειώνεται σε μελέτη της Eurobank για τις επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία από την επιβολή των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων και τα διδάγματα από την εμπειρία της Κύπρου, οι καταθέσεις τον Ιούνιο του 2016 αυξήθηκαν κατά περίπου 1 δισ. ευρώ (+0,9%) σε μηνιαία βάση και κατά 1,9 δισ. ευρώ (+1,6%) σε σχέση με τον Ιούλιο του 2015, δηλαδή τον πρώτο μήνα εφαρμογής των περιορισμών. Επιπλέον υπολογίζεται ότι χαρτονομίσματα συνολικής αξίας 4 δισ. ευρώ περίπου έχουν επιστρέψει στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα τους τελευταίους 12 μήνες. Πρόκειται για χρήματα που δεν αποτυπώνονται κατ’ ανάγκην στα υπόλοιπα των καταθέσεων, στο βαθμό που μέρος αυτών αναλώθηκε για την πληρωμή φόρων. Οπως επισημαίνεται στη μελέτη της Eurobank, η συνολική υπερβάλλουσα ρευστότητα νοικοκυριών και επιχειρήσεων που παραμένει εκτός τραπεζικού συστήματος, δηλαδή κάτω από τα στρώματα και η οποία υπολογίζεται σε 15 – 20 δισ. ευρώ, θα μπορούσε να επιστέψει σχετικά άμεσα στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα. Κάτι τέτοιο θα απαιτούσε την περαιτέρω βελτίωση του οικονομικού κλίματος και του αισθήματος εμπιστοσύνης των καταθετών για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας.
Οι συναλλακτικές συνήθειες των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων μετεβλήθησαν σημαντικά μετά την επιβολή των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων. Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία, η χρήση πλαστικού χρήματος (κυρίως χρεωστικών καρτών) συνεχίζει να ενισχύεται έναντι της χρήσης φυσικού χρήματος. Ο τζίρος μέσω των τερματικών POS ενισχύθηκε κατά 103% το δεύτερο εξάμηνο του 2015 και κατά 115% το πρώτο εξάμηνο του 2016. Ο αριθμός των τερματικών αυξήθηκε κατά 49% το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους και αναμένεται να φθάσει τις 400.000 τα επόμενα δύο χρόνια από 150.000 περίπου, ενώ ο αριθμός των νέων χρεωστικών καρτών αυξήθηκε κατά 104% το δεύτερο εξάμηνο του 2015. Το νέο υπόδειγμα συναλλαγών αναμένεται, όπως σημειώνεται στη σχετική μελέτη, να έχει ευεργετικές επιδράσεις μεσοπρόθεσμα σε ό,τι αφορά στη διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα των συναλλαγών αλλά και την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής.
Οι αρνητικές συνέπειες από την επιβολή των capital controls αποτυπώνονται στην επιστροφή της μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας σε αρνητικούς ρυθμούς, κατά -1,7% σε ετήσια βάση, έπειτα από πέντε συνεχή τρίμηνα θετικής μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ (μέσος όρος +0,8%). Η ύφεση στο σύνολο του προηγούμενου έτους αποδείχθηκε τελικά ηπιότερη από τις αρχικές εκτιμήσεις, εξέλιξη που, σύμφωνα με τους μελετητές της Eurobank, αποδίδεται στην καλή τουριστική σεζόν, τη σταδιακή χαλάρωση των κεφαλαιακών ελέγχων, την επιτυχή ανακεφαλαιοποίηση του εγχώριου τραπεζικού συστήματος, την πτώση των τιμών του πετρελαίου και την αποδυνάμωση του ευρώ, παράγοντες που είχαν ως αποτέλεσμα τη συγκράτηση της ύφεσης στο -0,2%.
Συγκρίνοντας την εμπειρία της Ελλάδας με αυτή της Κύπρου, η Eurobank επισημαίνει ότι απαιτείται ένα σχέδιο δράσης που θα εμπεριείχε όλα τα απαραίτητα ορόσημα που θα οδηγούσαν στην πλήρη άρση των κεφαλαιακών περιορισμών, κάτι όμως που, όπως σημειώνει, απουσιάζει.