Αποψη: Το πραξικόπημα στην Τουρκία και ο ρόλος της Ελλάδας στην περιοχή 

Αποψη: Το πραξικόπημα στην Τουρκία και ο ρόλος της Ελλάδας στην περιοχή 

2' 59" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Το πρόσφατο πραξικόπημα στην Τουρκία έχει προκαλέσει πολλές συζητήσεις με αναλύσεις που εκτείνονται από την συνωμοσιολογία για το αν ο Ερντογάν είναι ο υπεύθυνος για το ίδιο το πραξικόπημα, μέχρι την αποφυγή εκτιμήσεων για τη σημασία της πράξης, μέσω της βολικής επίκλησης της παραδοσιακής Τουρκικής αδιαφάνειας κινήτρων και σκοπών που δεν επιτρέπει αναλύσεις. 

Σε κάθε περίπτωση είναι παρακινδυνευμένο να κάνει κανείς προβλέψεις για το τι ακριβώς θα σημάνει εν τέλει αυτό το πραξικόπημα. 

Θα ήθελα να θέσω υπόψη του δημόσιου διαλόγου δύο ζητήματα που έχουν τη σημασία τους. Το πρώτο είναι οι βαθιές ομοιότητες μεταξύ των δυο χωρών- Ελλάδας και Τουρκίας- κρυμμένες κάτω από πολύ διαφορετικές ισχύουσες συνθήκες. Το δεύτερο είναι οι μεγάλες γεωστρατηγικές μεταβολές που φαίνεται να συντελούνται στην περιοχή και που θα πρέπει να μας προβληματίσουν καθώς ανοίγουν ευκαιρίες για εμάς αλλά συγχρόνως, δημιουργούν και κινδύνους. 

Η Βενιζελική επανάσταση ολοκλήρωσε στις αρχές του 20ου αιώνα την ανασυγκρότηση της χώρας μας. Μετά δε και την καταστροφή του 1922 τα σύνορά μας πήραν τη σημερινή μορφή τους με την εξαίρεση των Δωδεκανήσων. Η ανάπτυξη που δώρισε στη χώρα μας ο Εθνάρχης στηρίχθηκε στην ιδέα της grosso modo εθνικής καθαρότητας, στη- σε μεγάλο βαθμό- εσωστρέφεια της χώρας και στη δημιουργία ενός ισχυρότερου σε σχέση με το παρελθόν  δημόσιου, μέσω της ισχυροποίησης του δημοσίου υπαλλήλου. 

Σήμερα, 100 χρόνια μετά, η κρίση που βιώνουμε, έφερε το τέλος αυτού του υποδείγματος ανάπτυξης καθώς αυτό έφτασε στα όριά του. Η χώρα αναζητά  έναν νέο βηματισμό. Βηματισμό βασισμένο στην εξωστρέφεια, στην παραγωγικότητα του ιδιωτικού τομέα και στο άνοιγμα της κοινωνίας, δεδομένων των γεωστρατηγικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών συνθηκών που άλλαξαν άρδην από τότε. 

Περίπου την ίδια περίοδο, ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ προχωρούσε στο βίαιο εκσυγχρονισμό της Τουρκικής κοινωνίας, στην πραγματικότητα εκριζώνοντας τον Οθωμανισμό και «εφευρίσκοντας» ή καλύτερα «χτίζοντας» τη σύγχρονη Τουρκική ταυτότητα. Στηρίχθηκε στο ριζικό διαχωρισμό κράτους-θρησκείας, στην ενίσχυση του στρατού ως θεματοφύλακα της κοσμικότητας του κράτους, στην πρόταξη του Τουρκικού Εθνικισμού ως αντίδοτο στον φονταμενταλιστικό Ισλαμισμό. 

Οι δυνάμεις στις οποίες στηρίχθηκε για τον μετασχηματισμό αυτό ήταν δύο: πρώτον οι στρατιωτικές νίκες που του έδωσαν το πλεονέκτημα της δημοφιλίας του Στρατηλάτη και τον κατέστησαν παντοδύναμο, και στα μετριοπαθή ισλαμιστικά τμήματα του πληθυσμού που μπορούσαν ευκολότερα να αποδεχθούν τις κοσμικές, δυτικές αξίες. 

Το υπόδειγμα ανάπτυξης της Τουρκίας που ο Κεμάλ ανέπτυξε, έφτασε και αυτό στο τέλος του. Ο φονταμενταλισμός, φαινομενικά χτυπημένος για πάντα, κατάφερε να αναβιώσει και να πάρει το πάνω χέρι. Ο στρατός δεν επιτέλεσε τον ρόλο του και είναι σε διαδικασία εκ βάθρων αναδιάρθρωσης για να αναλάβει διαφορετικό ρόλο.  

Ο εθνικισμός ενσωματώθηκε στην ιδεολογία των μουσουλμάνων της Τουρκίας, που δε βλέπουν τον ρόλο τους στον κόσμο με την Οικουμενικότητα των Οθωμανών. Με λίγα λόγια τα εργαλεία του Κεμάλ είναι πια στα χέρια του Ερντογάν. 

Είναι νωρίς για να μπορούμε να δούμε καθαρά πως θα διαμορφωθεί το νέο σκηνικό μετά τις δραματικές εξελίξεις της 15ης Ιουλίου. Οι εξελίξεις πρέπει να κρατήσουν την Ελληνική διπλωματία και άμυνα σε εγρήγορση. 

Από το 2003 οι σχέσεις μεταξύ της Τουρκίας και των ΗΠΑ έχουν περιέλθει σε δύσκολη περίοδο. Με διάφορες αναταράξεις βελτίωσης και χειροτέρευσης μέχρι τώρα, ποτέ δε βρήκαν τον ρυθμό ή την ποιότητα που είχαν στο παρελθόν.

 

Η χώρα μας θα έπρεπε όλο αυτό το διάστημα να είχε εκμεταλλευτεί περισσότερο τις δυσκολίες της σχέσης αυτής. Ας είναι όμως, πρέπει να το κάνει έστω και τώρα. 

Τα πραξικοπήματα είναι γεγονότα που έχουν τη δύναμη να αποτελούν σημείο καμπής στην ιστορία ενός τόπου ή μιας ευρύτερης περιοχής. Η Τουρκία τα τελευταία χρόνια, βοηθούσης και της «χημείας» μεταξύ των δύο ηγετών Πούτιν και Ερντογάν που αλληλοθαυμάζονται, έχει έρθει εγγύτερα με την Ρωσία. Παρά τα προβλήματα που υπήρξαν στις σχέσεις των δύο χωρών, ιδιαίτερα με την πρόσφατη κατάρριψη του Ρωσικού αεροσκάφους, είναι φανερό πως υπάρχει μια διαδικασία προσέγγισης των δύο πλευρών. 

Είναι ίσως νωρίς να μιλάμε για γεωστρατηγική επανατοποθέτηση της Τουρκίας, μακριά από τις ΗΠΑ και εγγύτερα στη Ρωσία. Χρειάζονται σίγουρα, περισσότερες προϋποθέσεις για να γίνει αυτό. Όμως, δε μπορούμε να μην υπογραμμίσουμε τη σημασία της παρακολούθησης της κατάστασης και της ανάγκης να τονίζει η χώρα μας πως είναι ο σταθερός πυλώνας ασφάλειας και φάρος των δυτικών ιδεωδών. 

Η χώρα μας πρέπει να στηριχθεί στην αυξανόμενη σημασία του δυτικού, δημοκρατικού, ασφαλούς άξονα Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ και της σημασίας που αυτός πρέπει να διαδραματίσει τις επόμενες δεκαετίες. 

Αυτό επιβάλλει το συμφέρον της χώρας μας. Αυτό επιβάλλει το συμφέρον της περιοχής.

* Ο Χάρης Θεοχάρης είναι ανεξάρτητος βουλευτής.

 

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή