Ενα νέο συνθετικό αναλγητικό που έχει την ισχύ της μορφίνης αλλά καμιά από τις παρενέργειές της παρουσιάσαν χθες οι επιστήμονες. Οπως αναφέρει η μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature, το νέο σκεύασμα διεγείρει ένα γνωστό μοριακό «μονοπάτι» στον εγκέφαλο που προκαλεί καταστολή του πόνου. Αντιθέτως, όμως, προς τη μορφίνη και άλλα οπιούχα αναλγητικά, το νέο σκεύασμα δεν διεγείρει έναν άλλο μοριακό δρόμο που μπορεί να επιβραδύνει ή ακόμη και να καταστείλει την αναπνοή.
Η καταστολή της αναπνοής που προκαλείται από τα οπιούχα σκευάσματα οδηγεί στον θάνατο περισσότερους από 30.000 ανθρώπους στις ΗΠΑ ετησίως. Στη χώρα, άλλωστε, η χρήση οπιούχων σκευασμάτων έχει πάρει επιδημικές διαστάσεις.
Επίσης, όπως φάνηκε από τα πειράματα που πραγματοποιήθηκαν στα ποντίκια, το νέο φάρμακο (ΡΖΜ21) δεν προκαλεί εθισμό. Ενα τρίτο θετικό του νέου σκευάσματος, επισημαίνουν οι ερευνητές, έγκειται στο ότι δεν προκαλεί δυσκοιλιότητα, όπως κάνουν τα οπιούχα σκευάσματα. Το όπιο και τα παράγωγά του χρησιμοποιούνται ως αναλγητικά για περισσότερο από 4.000 χρόνια. Ακόμη και στην εποχή της σύγχρονης ιατρικής, η μορφίνη παρέμεινε το αναλγητικό της πρώτης επιλογής των ειδικών για ασθενείς που είχαν χειρουργηθεί ή είχαν τραυματιστεί στα πεδία των μαχών.
«Αυτές οι ουσίες είναι προφανώς πολύ επικίνδυνες», εξηγεί ο Μπράιαν Σόισετ, καθηγητής της Σχολής Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, ο οποίος υπογράφει τη μελέτη, τονίζοντας ότι η επιστημονική κοινότητα αναζητούσε εναλλακτική λύση στα οπιούχα σκευάσματα επί δεκαετίες. Οι περισσότερες προσπάθειες στράφηκαν στη μεταβολή της δομής του φαρμάκου προκειμένου να υπερκεραστούν οι παρενέργειές του.
Ο καθηγητής Σόισετ και οι συνεργάτες του, αντιθέτως, επικεντρώσαν τις προσπάθειές τους στον λεγόμενο υποδοχέα οπιούχων στον εγκέφαλο, ο οποίος πυροδοτεί μια χημική αντίδραση που καταλήγει στην ανακούφιση από τον πόνο. Οι ειδικοί γνωρίζαν ότι μόνο ένα μόριο που θα «κούμπωνε» πάνω στον υποδοχέα, όπως ένα κλειδί ταιριάζει και γυρνά μια κλειδαριά, θα μπορούσε να είναι αποτελεσματικό.
Ωστόσο, για να αποτραπεί η εμφάνιση εξάρτησης αλλά και η καταστολή της αναπνοής, το μόριο που αναζητούσαν δεν έπρεπε να «κουμπώνει» σε έναν δεύτερο υποδοχέα ο οποίος προκαλεί αυτές τις αντιδράσεις. Χρησιμοποιώντας ειδικές προσομοιώσεις ηλεκτρονικού υπολογιστή, οι ειδικοί ελέγξαν περισσότερες από τρία εκατομμύρια χημικές ουσίες, προκειμένου να διαπιστωθεί ποια ταιριάζει καλύτερα στον υποδοχέα και επέλεξαν το μόριο που πληρούσε όλες τις προϋποθέσεις.