Στο άκουσμα της φράσης «η τέχνη στον δημόσιο χώρο» προκαλούνται διάφορες αντιδράσεις, ίσως προτού καν αντικρίσει κανείς κάποιο αντίστοιχο έργο τέχνης. Κτίρια ζωγραφίζονται, γλυπτά και εγκαταστάσεις τοποθετούνται, εικαστικές εκθέσεις απλώνονται σε πόλεις σε όλο τον κόσμο. Κάποιες φορές τα έργα παραμένουν εις το διηνεκές αναπόσπαστο κομμάτι του δημόσιου χώρου, άλλες απλώς εμφανίζονται για λίγο και αργότερα αποσύρονται.
Υπάρχουν βέβαια και περιπτώσεις όπου ένα έργο τέχνης γίνεται θύμα βανδαλισμού· το ’χουμε δει πολλές φορές τον τελευταίο καιρό στην Αθήνα. Οπως υπάρχουν, από την άλλη, ασφαλώς και περιπτώσεις όπου το ίδιο το έργο τέχνης λαμβάνει τον ρόλο του βάνδαλου, ειδικά με την έξαρση του γκράφιτι από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 και ένθεν. Εχουμε, άλλωστε, γίνει μάρτυρες έργων που απλώς «λερώνουν» ή, ακόμη κι αν είναι ελκυστικά και πρωτοφανή στο μάτι, δημιουργούνται χωρίς την άδεια του εκάστοτε ιδιοκτήτη, είτε είναι ένας πολίτης είτε το Δημόσιο.
Ο Πατρίκ Κομεσί, εδώ και περίπου 40 χρόνια, από το 1978, μετατρέπει τα κτίρια σε ιστορίες, καθώς το εξωτερικό τους παίρνει τη μορφή τρισδιάστατης ζωγραφικής αφήγησης. «Ολα ξεκίνησαν έπειτα από οκτώ χρόνια εθελοντικής εργασίας σε μέρη όπου η τέχνη είχε ελάχιστη πρόσβαση: νοσοκομεία, παραμελημένες και υποβαθμισμένες γειτονιές κ.λπ. Ηθελα να φέρω την τέχνη στους δρόμους, αυτόνομη απ’ οτιδήποτε, χωρίς “γραμμή” και “κανόνες”», αφηγείται στην «Κ».
Οι ολοζώντανες τοιχογραφίες του κοσμούν αρκετές πόλεις της Γαλλίας (Κάννες, Μασσαλία, Λυών, Μονπελιέ), της Ιταλίας (Λα Σπέτσια, παραθαλάσσια πόλη της Τοσκάνης), της Ελβετίας (Γενεύη, Λωζάννη), της Αυστρίας (Βιέννη), του Μεξικού και της Ινδίας, όπου οι δήμοι ή αυτόνομοι πολίτες τον καλούν για να τους αλλάξει, σχηματικά μιλώντας, την καθημερινότητα.
«Διαβάζοντας» το κτίριο, μαθαίνοντας την ιστορία του αλλά και εκείνη της πόλης, μιλώντας με τους κατοίκους και τους ιδιοκτήτες, ο Κομεσί αναβιώνει ιστορίες που νομίζεις ότι είναι έτοιμες να σου μιλήσουν, ότι μπορείς να τις πιάσεις. «Σχεδόν πάντα ο κόσμος είναι χαρούμενος και ικανοποιημένος. Γι’ αυτό και κάνω αυτήν τη δουλειά εδώ και 40 χρόνια! Τους αρέσει αυτό που κάνω, διότι αποτελεί κομμάτι της ταυτότητάς τους, της κουλτούρας τους, της ιστορίας και των αναμνήσεών τους», συνεχίζει ο Κομεσί.
Βεβαίως, τα περισσότερα έργα του μπορεί να τα δει κανείς στους δρόμους πόλεων της Γαλλίας. Δεν σταματάει όμως εκεί· ο Κομεσί έχει ζωγραφίσει και πολλά εσωτερικά σπιτιών, όπου εκεί τα πράγματα γίνονται ακόμη περισσότερο προσωπικά, αφού σε μια τέτοια περίπτωση πρέπει να λάβει ακόμη περισσότερο υπ’ όψιν του τα εν οίκω.
Οικείες ιστορίες
Εχοντας ολοκληρώσει περισσότερα από 300 έργα σε διάφορες πόλεις του κόσμου, ο Κομεσί και η ομάδα του λένε οικείες ιστορίες στους κατοίκους και προκαλούν έκπληξη στους επισκέπτες, κυρίως σε όσους αδυνατούν να φανταστούν πώς ήταν πριν η κάθε πρόσοψη ή ο κάθε τοίχος. Με την τεχνική trompe-l’œil, δηλαδή την οπτική απάτη, ο Κομεσί και οι συνεργάτες του έχουν ως πυξίδα «την παιδευτική ιδιότητα της τέχνης, μακριά από τη θρησκεία και την πολιτική», όπως λέει ο καλλιτέχνης στην «Κ», ειδικά αυτήν την εποχή, όπου η Γαλλία γίνεται στόχος της δολοφονικής τρομοκρατίας του Ισλαμικού Κράτους. «Δεν έχουμε κάτι συγκεκριμένο κατά νου, ως καλλιτέχνες, γι’ αυτό το ζήτημα. Θα συνεχίσουμε να κάνουμε αυτό που κάναμε», συμπληρώνει.
Μάλιστα, ο καλλιτέχνης, σχετικά με το ζήτημα της θρησκευτικής τρομοκρατίας, έχει συνθέσει ένα κομμάτι, με δικούς του στίχους, το οποίο έχει τιτλοφορήσει «No religion» και είναι σε afrobeat ρυθμό. «Δεν έχω διδαχθεί ποτέ μου μουσική· χρησιμοποίησα απλώς ένα πρόγραμμα γι’ αυτό το κομμάτι», εξηγεί. Το τραγούδι, επιθετικό και δηκτικό, είναι σαν ένα μανιφέστο υπέρ της αδελφοσύνης όλων των λαών και κατά του διαχωρισμού των ανθρώπων από τις θρησκείες.
Τα έργα του Πατρίκ Κομεσί και της ομάδας του αποτελούν τμήμα της πολιτιστικής κληρονομιάς κάθε πόλης και ταυτόχρονα τουριστική ατραξιόν, ειδικά για όσα μέρη δεν εντάσσονται στα πλάνα των τουριστών. Οι τρισδιάστατες τοιχογραφίες του είναι αυτό που φέρνουμε στον νου όταν μιλάμε για τη ζωή των κτιρίων, των πόλεων· για την κληρονομιά όλων μας.