«Μικρό καλάθι» κρατούν για την επιστροφή καταθέσεων, καθώς όπως επισημαίνουν τραπεζικά στελέχη όσο διατηρούνται οι κεφαλαιακοί περιορισμοί δύσκολα θα δούμε ουσιαστική ανάκαμψη καταθέσεων.
Η πρόσφατη «χαλάρωση» των capital controls, με την απελευθέρωση από τους περιορισμούς στην ανάληψη – μετακίνηση (στο εσωτερικό) των κεφαλαίων που επιστρέφουν στο τραπεζικό σύστημα, έχουν βελτιώσει την ψυχολογία και δημιουργούν προσδοκίες για τόνωση των καταθέσεων. Ωστόσο, σύμφωνα με τραπεζικές πηγές, μέχρι τώρα η ενίσχυση των καταθέσεων οφείλεται όχι στην επιστροφή χρημάτων από στρώματα και θυρίδες, αλλά σε συγκυριακούς παράγοντες όπως η θετική συμβολή της τουριστικής κίνησης. Η βελτίωση, τονίζουν, είναι οριακή και η κατάσταση στο μέτωπο της ρευστότητας παραμένει τραγική, με τις καταθέσεις να βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 13 ετών.
Είναι χαρακτηριστικό ότι παρά τη σταθεροποίηση της κατάστασης μετά την υπογραφή του 3ου μνημονίου από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ και την απομάκρυνση των φόβων περί Grexit οι καταθέσεις παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα, ενώ στο πρώτο εξάμηνο του 2016 εμφανίζουν και νέα μείωση.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, στο τέλος Ιουνίου οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα –νοικοκυριά και επιχειρήσεις– διαμορφώθηκαν στα 122,74 δισ. ευρώ έναντι 123,38 δισ. ευρώ που ήταν στο τέλος Δεκεμβρίου 2015. Το ενθαρρυντικό είναι ότι το τελευταίο δίμηνο η εικόνα βελτιώθηκε, καθώς τον περασμένο Μάιο οι καταθέσεις αυξήθηκαν κατά 277 εκατ. ευρώ, ενώ τον Ιούνιο ενισχύθηκαν κατά 1,04 δισ. ευρώ.
Σύμφωνα με στελέχη τραπεζών, η βελτίωση είναι αποτέλεσμα της σταθεροποίησης της οικονομίας, της έναρξης της τουριστικής σεζόν και της (μερική) ολοκλήρωσης της πρώτης αξιολόγησης.
Από την πλευρά τους οι τράπεζες προσπαθούν να ενθαρρύνουν τη θετική τάση με νέα προϊόντα, καλύτερους όρους και την παροχή κινήτρων στους καταθέτες, προσπάθεια που θα ενταθεί τους επόμενους μήνες. Ωστόσο προϋπόθεση για τη διατήρηση και ενίσχυση της τάσης επιστροφής καταθέσεων είναι η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και στην κατεύθυνση αυτή κομβικής σημασίας θεωρείται η έγκαιρη ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης. Εκτιμούν ότι αν ολοκληρωθεί έγκαιρα, η εμπιστοσύνη θα ενισχυθεί αποφασιστικά και θα βοηθήσει τη σταθεροποίηση της οικονομίας και την επιστροφή της σε ανοδική πορεία. Εξαιρετικά σημαντική θεωρείται η αποπληρωμή των οφειλών του Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα. Τον περασμένο Ιούλιο το Δημόσιο εξόφλησε χρέη 1,1 δισ. ευρώ προς τους ιδιώτες, ενώ εάν η κυβέρνηση υλοποιήσει τις 15 εκκρεμότητες για την οριστική ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης τότε θα δοθούν επιπλέον 1,7 δισ. ευρώ για την αποπληρωμή οφειλών του Δημοσίου. Η αποπληρωμή των οφειλών του Δημοσίου προς επιχειρήσεις και πολίτες θα ενισχύσει τις καταθέσεις και θα βοηθήσει στην ανάκτηση του βηματισμού της οικονομίας.
«Νέο χρήμα»
Τραπεζικές πηγές εκτιμούν ότι η εξαίρεση από τους περιορισμούς του «νέου χρήματος» θα οδηγήσει το επόμενο διάστημα σε αύξηση των καταθέσεων κατά περίπου 3 δισ. ευρώ, ποσό που θα αυξηθεί σημαντικά αν η δεύτερη αξιολόγηση ολοκληρωθεί έγκαιρα.
Ωστόσο, υπογραμμίζουν ότι για να δούμε μια ουσιαστική βελτίωση της ρευστότητας και σημαντική επιστροφή καταθέσεων θα πρέπει η εμπιστοσύνη να αποκατασταθεί, η οικονομία να μπει σε τροχιά ισχυρής ανάκαμψης και να αρθούν τα capital controls. Υπενθυμίζεται ότι στο τέλος Δεκεμβρίου ’15 οι καταθέσεις επιχειρήσεων – νοικοκυριών διαμορφώθηκαν στα 123,38 δισ. ευρώ, έναντι 160,29 δισ. το 2014, 163,25 δισ. το 2013, 161,45 δισ. το 2012, 174,23 δισ. το 2011, 209,6 δισ. το 2010 και 237,5 δισ. ευρώ το 2009.
Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια
Μείωση των δανείων σε καθυστέρηση αλλά αύξηση των μη εξυπηρετούμενων πιστωτικών ανοιγμάτων καταγράφουν οι τράπεζες στο πρώτο εξάμηνο του 2016, σύμφωνα με εκτιμήσεις στελεχών τραπεζών. Αναλυτικότερα, όπως εκτιμούν οι τράπεζες, στο τέλος Ιουνίου τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (NPLs) μειώθηκαν στο 34,5% έναντι 35,6% που ήταν στο τέλος Δεκεμβρίου ’15. Αντίθετα τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα (NPEs) συνεχίζουν να ενισχύονται φτάνοντας το 46% από 44,2% που ήταν στο τέλος Δεκεμβρίου ’15. Υπενθυμίζεται ότι τα NPLs αφορούν δάνεια σε καθυστέρηση άνω των 90 ημερών, ενώ τα NPEs περιλαμβάνουν επιπλέον τις ρυθμίσεις, καθώς και δάνεια που εμφανίζουν μεγάλες πιθανότητες να καταστούν μη εξυπηρετούμενα.