Το φθινόπωρο προβλέπεται «καυτό», καθώς νέα αξιολόγηση βρίσκεται «προ των πυλών». Από αυτά που (προς το παρόν) γνωρίζουμε, στο διαπραγματευτικό τραπέζι, και δη με πρωτοβουλία ΔΝΤ, βρίσκονται η «διευκόλυνση» των ομαδικών απολύσεων και ενδεχομένως νέα μείωση ονομαστικών μισθών. Το θέμα των ομαδικών απολύσεων σε μια οικονομία με ανεργία άνω του 24% δεν θέλω να το σκέφτομαι καθόλου. Πρέπει όμως να μειωθούν περαιτέρω οι ονομαστικοί μισθοί;
Προσεγγίζω το παραπάνω ερώτημα υπενθυμίζοντας ότι οι μισθοί στην ελληνική (και κάθε άλλη) οικονομία επηρεάζονται: (α) θετικά από το γενικό επίπεδο τιμών, (β) θετικά από την παραγωγικότητα εργασίας, (γ) θετικά από την ανταγωνιστικότητα τιμών της οικονομίας μας και (δ) αρνητικά από το ποσοστό ανεργίας. Χρησιμοποιώντας τις χρονολογικές σειρές της ελληνικής οικονομίας, εκτιμώ ποσοτικά τη μακροχρόνια σχέση μεταξύ των παραπάνω μεταβλητών. Αναλύοντας την απόκλιση των μισθών από τα λεγόμενα economic fundamentals, δηλαδή από τις δυνατότητες της οικονομίας μας, όπως αυτές προσδιορίζονται από τις παραπάνω μεταβλητές, προκύπτουν τα εξής ενδιαφέροντα συμπεράσματα:
1. Σημαντική θετική απόκλιση της τάξης του 9% παρουσιάστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1980 ως αποτέλεσμα της απόφασης της τότε κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ να δώσει «πράσινο φως» σε αυξήσεις μισθών που υπερέβησαν κατά πολύ τις δυνατότητες της οικονομίας. Από την άλλη όμως, σημαντικές αρνητικές αποκλίσεις μέχρι και 12% παρουσιάστηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ως αποτέλεσμα της κατάργησης της υποχρεωτικής εκχώρησης Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής (ΑΤΑ) στους μισθούς.
2. Μετά την είσοδό μας στο Ευρώ, οι μισθοί κινήθηκαν, ως επί το πλείστον, σημαντικά παραπάνω (μέχρι και 6,3%) από τις δυνατότητες της οικονομίας μας.
3. Στη διάρκεια της περιόδου 2013-2015 όμως, και (βέβαια) με τις «ευλογίες» της τρόικας, η θετική «απόκλιση» των προηγούμενων ετών ανατράπηκε. Πράγματι, οι μισθοί κινήθηκαν 5% κάτω από τις οικονομικές μας δυνατότητες το 2013, 6% κάτω από τις δυνατότητές μας το 2014 και 2,1% κάτω από τις δυνατότητές μας το 2015.
Για το 2016, το μοντέλο εκτιμά πολύ μικρή μισθολογική υπέρβαση της τάξης του 1,2%, σε σχέση με τις οικονομικές μας δυνατότητες. Κάτι τέτοιο αποτελεί, κατά τη γνώμη μου, δίκαια προσπάθεια αναπλήρωσης των μεγάλων απωλειών που καταγράφηκαν την περίοδο 2013-2015. Αντί λοιπών περαιτέρω μισθολογικών μειώσεων, τη συγκεκριμένη αύξηση θα πρέπει, λοιπόν, να «υπερασπισθούν» τα μέλη του ελληνικού οικονομικού επιτελείου στις συζητήσεις τους με την τρόικα όταν, με το καλό, αυτή μας επισκεφθεί το φθινόπωρο.
* Ο κ. Κώστας Μήλας είναι καθηγητής και πρόεδρος του Ερευνητικού Τομέα στο Τμήμα Οικονομικών, Χρηματοοικονομικών και Λογιστικής, University of Liverpool.