«Πρωταθλητισμός» για τρεις

«Πρωταθλητισμός» για τρεις

10' 12" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

∆εν είναι Euro ούτε Μουντιάλ. ∆εν είναι κύπελλο ούτε πρωτάθληµα. Και σίγουρα δεν έχει καλή φήµη, τουλάχιστον στην Ελλάδα. Ο λόγος για τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης 2021, τον οποίο διεκδικούν για την Ελλάδα η Καλαµάτα, η Ρόδος και η Ελευσίνα. Η οικονοµική δυσπραγία, η κρίση ταυτότητας που περνάει η Ευρώπη, τα «παρατράγουδα» της Πάτρας και της Θεσσαλονίκης, ίσως να σκεφτόταν κανείς ότι θα λειτουργούσαν αποθαρρυντικά για τις ελληνικές πόλεις να διεκδικήσουν εκ νέου τον τίτλο της ΠΠΕ για το 2021. Αντιθέτως. Συνολικά 14 ήταν οι φάκελοι που κατατέθηκαν στην αρµόδια οµάδα εµπειρογνωµόνων στον πρώτο γύρο της αξιολόγησης, µε φαβορί και αουτσάιντερ που ανέτρεψαν το πόρισµα της επιτροπής. Τελικά τρεις πόλεις πέρασαν στη δεύτερη φάση του πολιτιστικού αγώνα δρόµου και βλέπουν στον ευρωπαϊκό θεσµό την ευκαιρία για βαθιές τοµές στο αστικό τους προφίλ, στις υποδοµές και την αισθητική, περνώντας µέσα από την Ευρώπη και τον πολιτισµό.

Η Ελευσίνα θέλει να αποτινάξει το στίγµα της βιοµηχανικής πόλης και να επενδύσει στη δηµιουργική βιοµηχανία, η Ρόδος φιλοδοξεί να αλλάξει το τουριστικό της προφίλ αναδεικνύοντας το πλούσιο διεθνές ιστορικό της υπόβαθρο που αγνοούσε τα προηγούµενα χρόνια και η Καλαµάτα θέλει να επενδύσει στην εξωστρέφεια και να οικοδοµήσει ένα διεθνές προφίλ, έχοντας αποκτήσει δοµές που της εξασφαλίζουν εύκολη οδική και αεροπορική πρόσβαση.  

Αυτήν την περίοδο οι οµάδες των τριών πόλεων επανεξετάζουν και εξειδικεύουν το πολιτιστικό τους πρόγραµµα, τις ευρωπαϊκές συνεργασίες και τον καλλιτεχνικό τους σχεδιασµό, για να ετοιµάσουν τους φακέλους, τα λεγόµενα «bid books», για την τελική κρίση του ερχόµενου Οκτωβρίου. Το «Κ» επισκέφθηκε τις τρεις αξιόλογες πόλεις και είδε από κοντά την προσπάθεια που καταβάλλουν. Και οι τρεις είναι υπέροχες, αλλά µία θα πάρει τον τίτλο.  

ΜΕΣΣΗΝΙΑ

«Kalamata Rising»

Περπατώντας στο ιστορικό κέντρο της Καλαµάτας, βλέπω τα νεοκλασικά που σώθηκαν από τους σεισµούς του ’80. Η ιστορία λέει ότι η ίδια η Μελίνα Μερκούρη και ο τότε δήµαρχος Σταύρος Μπένος σηµάδευαν βράδυ τα διατηρητέα κτίρια για να µην κατεδαφιστούν. Ένα από αυτά είναι και το ιστορικό δηµαρχείο της πόλης, ένα επιβλητικό µέγαρο του 1850, το οποίο επισκεφθήκαµε λίγες µέρες µετά την είδηση για την πρόκρισή της στον επόµενο γύρο. Τότε ανακοινώθηκε µία από τις παρεµβάσεις που θα γίνουν στο πλαίσιο της υποψηφιότητας – η αποκατάσταση του παλιού σταθµού του ΟΣΕ και η στέγαση του Γραφείου Υποψηφιότητας, «Kalamata 21».

Στον κεντρικό πεζόδροµο, ο εκτελεστικός διευθυντής του «Kalamata 21», Εκτορας Τσατσούλης, µου δείχνει το παλιό σινεµά «Ηλέκτρα», το οποίο σχεδιάζεται να αποκατασταθεί και να επαναλειτουργήσει ως κέντρο ψηφιακών τεχνών, φιλοξενώντας την τοπική κινηµατογραφική λέσχη, φεστιβάλ ντοκιµαντέρ, σεµινάρια και θα είναι επίσης χώρος υποδοχής κινηµατογραφικής παραγωγής, κάτι στο οποίο θέλει να επενδύσει η περιοχή. Η αναβάθµιση του ∆ΗΠΕΘΕ Καλαµάτας και η κατασκευή ενός υπαίθριου θεάτρου θα είναι οι µοναδικές οικοδοµικές παρεµβάσεις που θα γίνουν, εφόσον η πόλη πάρει τον τίτλο. «∆ε θα κατασκευάσουµε νέα κτίρια, δεν είναι απαραίτητα και είµαστε µακριά από αυτήν τη λογική», τονίζει ο κ. Τσατσούλης. Όπως συµβαίνει και στις άλλες δύο υποψήφιες πόλεις, η προοπτική της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας ξεκλειδώνει πόρους, συνεργασίες και σχέδια που είχαν βρει θέση στις ελληνικές καλένδες. Ένα από αυτά φαίνεται πως είναι και η ανάπλαση της παραλιακής ζώνης, ένα έργο εκατοµµυρίων ευρώ, το οποίο όταν ολοκληρωθεί, θα στρέψει επιτέλους την Καλαµάτα προς τη θάλασσα.

Οι βασικοί άξονες της πολιτιστικής στρατηγικής της Καλαµάτας για τα επόµενα χρόνια αφορούν τους τοµείς της ποιότητας ζωής, της πολιτιστικής οικονοµίας και των τεχνών. «Κοιτάµε να αναπτύξουµε τη σχέση της πολιτιστικής οικονοµίας µε τον τουρισµό που αφορά την περιοχή και την επαγγελµατική καλλιτεχνική παραγωγή που αφορά σε καλλιτεχνική δηµιουργία, η οποία µπορεί να βγει από τα σύνορα της πόλης και αυτό να έχει µια οικονοµική κεφαλαιοποίηση», σηµειώνει ο κ. Τσατσούλης. O φάκελος που παρέδωσαν στην αρµόδια επιτροπή εµπειρογνωµόνων είχε τίτλο «Kalamata Rising», για να υποδηλώσουν τη δυναµική πορεία της πόλης. Τα προγράµµατα – οµπρέλες που θα εφαρµόσουν, όπως εξηγεί, είναι το Residence για τη φιλοξενία καλλιτεχνών, το Digica για την ψηφιακή τεχνολογία και το Academy, που αφορά την ανάπτυξη δεξιοτήτων στον τουριστικό και τον πολιτιστικό τοµέα. «Θέλουµε επίσης να αναπτύξουµε ένα κέντρο ψηφιακής καινοτοµίας και πολιτιστικής επιχειρηµατικότητας», τονίζει, κάτι που προέκυψε ως ιδέα από τα συµµετοχικά εργαστήρια των πολιτών που οργάνωσε το «Kalamata 21». Και µετά τι θα µείνει στην πόλη; Υπάρχει πρόβλεψη, απαντά ο κ. Τσατσούλης, ώστε να εξασφαλιστεί η οικονοµική βιωσιµότητα του φορέα που θα διαχειριστεί την Πολιτιστική Πρωτεύουσα µέχρι το 2025.

Ανάγκη εξωστρέφειας

Η Καλαµάτα χρειάζεται εξωστρέφεια και σ’ αυτό θα βοηθήσει ο τίτλος, υπογραµµίζει ο δήµαρχος Παναγιώτης Νίκας. Στους τοίχους του γραφείου του, οι πίνακες του Παναγιώτη Τέτση «συγκατοικούν» µε την προκήρυξη της ελληνικής επανάστασης του 1821. «Θα είναι µεγάλη τιµή, 200 χρόνια µετά την επανάσταση, η πόλη αυτή να είναι πολιτιστική πρωτεύουσα», σηµειώνει.

Οπως όµως και στην ελληνική επανάσταση βοήθησαν και οι Μεγάλες ∆υνάµεις της εποχής, έτσι και η Καλαµάτα φαίνεται πως έχει συγκεντρώσει τις δυνάµεις της περιοχής στον κοινό σκοπό. Επιφανείς επιχειρηµατίες της περιοχής και οι συγγενείς φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης συνασπίζονται γύρω από τη µεσσηνιακή πόλη και δηλώνουν έτοιµοι να σηκώσουν το λάβαρο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας. Αρκεί φυσικά να µην πέσουν στην παγίδα των επαναστάσεων χωρίς αιτία.  

ΡΟ∆ΟΣ

«Journey to the light»

Πάνω σε ένα από τα ενοικιαζόµενα δηµοτικά ποδήλατα, περνάω µέσα από τα καλντερίµια της µεσαιωνικής πόλης της Ρόδου. Ξένοι τουρίστες του Ιουνίου, Αυστριακοί στην πλειονότητά τους, όπως µε πληροφορούν, φωτογραφίζονται στο παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου και στην πλατεία Ιπποκράτους, που θυµίζει κάτι από Σικελία. Μέσα στη µαγευτική πόλη, που συγκαταλέγεται στα µνηµεία παγκόσµιας πολιτιστικής κληρονοµιάς της UNESCO, οι φωνές από τους «κράχτες» υπερκαλύπτουν τους επαγγελµατίες που σέβονται το προϊόν και τους πελάτες τους, και στο νου έρχονται οι χρόνιες αντιφάσεις του ελληνικού τουρισµού. Αυτήν την εικόνα θέλει να αλλάξει η Ρόδος µέσα από τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, ενδυναµώνοντας παράλληλα την ευρωπαϊκή συνείδηση του νησιού και βάζοντας στο παιχνίδι το σύνολο των ∆ωδεκανήσων.

Θεωρούµε ότι τόσα χρόνια η Ρόδος έχει κινηθεί στη “µονοκαλλιέργεια” του τουρισµού, ενώ το µεγάλο όπλο του νησιού είναι ο πολιτισµός του. Επιθυµούµε να αλλάξουµε αυτά τα δεδοµένα», λέει στο «Κ» ο αντιδήµαρχος Πολιτισµού, Τέρης Χατζηιωάννου, που είναι ανάµεσα στους πρωτεργάτες της προσπάθειας.

Περνώντας µέσα από το κέντρο της πόλης, βγαίνω στην παραλιακή οδό µε κατεύθυνση την καινούργια µαρίνα της Ρόδου. Στο σχέδιο των αστικών αναπλάσεων του ∆ήµου εντάσσονται οι περιοχές του Ζέφυρου και του Κόβα, η παλιά βιοµηχανική περιοχή της Ρόδου µε τα ιταλικά βυρσοδεψεία και η επέκταση του περιπατητικού διαδρόµου στην περιοχή του Λιµανιού. Στη µεσαιωνική πόλη, ο περιορισµός του αυτοκινήτου είναι γεγονός εδώ και χρόνια µε ένα απλό σύστηµα εισόδου – εξόδου για τους µόνιµους κατοίκους, ενώ η µείωση του Ι.Χ. στο ιστορικό κέντρο της Ρόδου, που θα δώσει µια σηµαντική ανάσα στο κυκλοφοριακό τους καλοκαιρινούς µήνες, παραµένει ζητούµενο.

Γέφυρες µε το παρελθόν και το µέλλον

Το προτεινόµενο πρόγραµµα της Ρόδου περιστρέφεται γύρω από την ιδέα του «Κοινωνικού Erasmus» και τη συνεργασία ευρωπαϊκών εταίρων σε κάθε πολιτιστική δράση. Το ενδιαφέρον είναι ότι η Ρόδος στρέφει το βλέµµα της προς τη Μέση Ανατολή και προτείνει επίσης πολιτιστικές συνεργασίες µε την Τουρκία (Ελληνοτουρκική Ορχήστρα Νέων) και τη διασύνδεση των θρησκευτικών κοινοτήτων της Ρόδου µε τις µητρικές τους κοινότητες (Καθολικοί, Μουσουλµάνοι, Εβραίοι). «Την εποχή των Ιπποτών, άνθρωποι από οχτώ διαφορετικά έθνη δηµιούργησαν το κάστρο και τη µεσαιωνική πόλη της Ρόδου. Είναι χρυσή ευκαιρία να αναθεωρήσουµε τον τουρισµό µε βάση τον πολιτισµό µας», σηµειώνει ο δήµαρχος Φώτης Χατζηδιάκος και υπογραµµίζει ότι ο ∆ήµος Ρόδου µε τους όµορους ∆ήµους και την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου εκπέµπουν στο ίδιο µήκος κύµατος. Για το θεσµό της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας θα ενεργοποιηθούν οι υφιστάµενες πολιτιστικές δοµές του νησιού, όπως οι πινακοθήκες και τα µουσεία, ενώ γίνεται προσπάθεια να ανοίξει εκ νέου το παλιό στολίδι της πόλης, το Εθνικό Θέατρο. Το θέατρο, χτισµένο από τους Ιταλούς το 1937 στην -άδεια επιτέλους από αυτοκίνητα- πλατεία ∆ηµαρχείου, είναι ικανό να φιλοξενήσει µεγάλες θεατρικές παραγωγές και όπερες.

Ο κ. Χατζηιώαννου αναγνωρίζει την ενίσχυση που χρειάζεται ο σύγχρονος πολιτισµός στην πόλη και τη µεγάλη προσέλευση κατοίκων και επισκεπτών κάθε φορά που ανοίγει ένα από κλειστά µνηµεία της µεσαιωνικής πόλης. Τα τελευταία χρόνια οι εκδηλώσεις του δήµου και ιδιωτικών πρωτοβουλιών, όπως οι «Ανοιχτές Πόρτες», είναι ενδεικτικές αυτής της αλλαγής στον τρόπο µε τον οποίο οι κάτοικοι βλέπουν την πόλη τους. Στις θετικές κινήσεις της ροδιακής υποψηφιότητας περιλαµβάνεται επίσης η πρόθεση των ξενοδόχων του νησιού να προσφέρουν το 2% των κλινών τους σε residencies, που πρακτικά σηµαίνει τη φιλοξενία περίπου 10.000 καλλιτεχνών στη Ρόδο.

Η Ρόδος προτείνει, µεταξύ άλλων, βαθιές τοµές σε επίπεδο αισθητικής και νοοτροπίας. Και τα δύο χρειάζονται πολλή δουλειά και επιµονή, αλλά η επιτυχία τους θα προσφέρει µακροπρόθεσµα οφέλη για το νησί των ∆ωδεκανήσων και περισσότερα ίσως από τον επίµαχο τίτλο.

EΛΕΥΣΙΝΑ

«Μετάβαση στην EUphoria»

Στεκόµαστε στο ψηλότερο διάζωµα του αρχετυπικού θεάτρου στο Παλαιό Ελαιουργείο Ελευσίνας και η υπεύθυνη του καλλιτεχνικού προγράµµατος για την υποψηφιότητα της ιστορικής πόλης, Κέλυ ∆ιαπούλη, µου δείχνει σε ένα πανοραµικό πλάνο την ιστορία και την εξέλιξή της από τα αρχαία χρόνια: µια «νοητή» γραµµή συνδέει τον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας, έρχεται στο Ελαιουργείο, την εµβληµατική Σαπωνοποιία των αδελφών Λύσανδρου και Εµµανουήλ Χαριλάου του 1875, συνεχίζει στις βιοµηχανίες και τα διυλιστήρια και «καταλήγει» στη νέα προσπάθεια επαναπροσδιορισµού της Ελευσίνας, µακριά από το στίγµα της βαριάς βιοµηχανικής πόλης και πιο κοντά στην ανάπτυξη µιας άλλης βιοµηχανίας, της δηµιουργικής. «Η Ελευσίνα επιδιώκει να γίνει το πολιτιστικό κέντρο της δυτικής Αθήνας. ∆εν είναι κάτι άπιαστο. Υπάρχει µια µεγάλη πορεία που έχει συντελεστεί αυτά τα χρόνια και έχει ενταχθεί στο συνολικότερο σχεδιασµό της Περιφέρειας ∆υτικής Αττικής», σηµειώνει η κ. ∆ιαπούλη και υπογραµµίζει ότι το κατάλληλο όχηµα και παράλληλα αφετηρία για αυτόν το σκοπό είναι ο τίτλος του 2021. Αλλωστε, οι τρεις µεγάλες θεµατικές της Ελευσίνας αφορούν το περιβάλλον, την αστικοποίηση και την εργατική τάξη.

Περπατάµε ανάµεσα σε ίχνη και σηµάδια του έργου που δηµιούργησε ο Μικελάντζελο Πιστολέτο και άλλοι καλλιτέχνες που φιλοξενούνται εδώ και χρόνια στο πλαίσιο του φεστιβάλ των Αισχυλείων, εµπνέονται από την ιδιόµορφη τοπιογραφία της πόλης µε τη χαµηλή δόµηση και τις παραδοσιακές γειτονιές και φιλοτεχνούν ένα έργο που αθροίζεται στην πολιτιστική κληρονοµιά της περιοχής. Η κ. ∆ιαπούλη, η οποία αντιλαµβάνεται το ρόλο της περισσότερο ως δηµιουργό δικτύων και συνεργιών -«creative networker», όπως περιγράφεται στο φάκελο υποψηφιότητας- παρά ως καλλιτεχνική διευθύντρια, αναλύει τη δοµή ενός διαφορετικού πολιτιστικού µοντέλου που προτάθηκε στην επιτροπή εµπειρογνωµόνων για την Πολιτιστική Πρωτεύουσα, απαντώντας στον προβληµατισµό για την κοντινή απόσταση µεταξύ Ελευσίνας και Αθήνας: «Το µοντέλο της Αθήνας στηρίζεται στο θεσµικό πολιτισµό και στην ύπαρξη πολλών κλειστών χώρων, όπως µουσεία, γκαλερί, θέατρα κ.τ.λ. Η Ελευσίνα δεν έχει αυτές τις υποδοµές ούτε ενδιαφέρεται να τις αποκτήσει, διότι δεν αποδεικνύονται βιώσιµες. Εµείς θέλουµε να κάνουµε όλη την πόλη ένα µουσείο και µια σκηνή», τονίζει.

Επούλωση πληγών του παρελθόντος

Η διεκδίκηση του τίτλου από την Ελευσίνα εντάσσεται σε ένα γενικότερο πλαίσιο ανανέωσης των υποδοµών της πόλης και στροφής προς το θαλάσσιο µέτωπο. Ο τίτλος θα «ξεκλειδώσει» έργα που χρονίζουν, όπως η αποκατάσταση πρώην βιοµηχανικών χώρων (π.χ. εργοστάσια Ιρις και Κρόνος), αναπλάσεις στο παραλιακό µέτωπο και αναβάθµιση του αρχαιολογικού χώρου της Ελευσίνας, µε την «ενεργοποίηση» του αρχαίου άξονα της Ιεράς Οδού που οδηγεί στην πόλη από την Αθήνα. Στις νέες δοµές που θα δηµιουργηθούν περιλαµβάνεται ένα κέντρο ανάπτυξης ικανοτήτων και καινοτοµίας, που θα προσφέρει επιµορφωτικά προγράµµατα στο πεδίο του πολιτισµού και της επιχειρηµατικότητας και το «Ζωντανό Μουσείο», µια σειρά εφαρµογών µε πολιτιστικές διαδροµές µέσα στην Ελευσίνα.

Συναντιόµαστε µε την υπόλοιπη οµάδα της διεκδίκησης του τίτλου στα γραφεία τους στον παλιό σταθµό του ΟΣΕ και µαθαίνουµε για την ιστορία της Ελευσίνας και τη σύνθεση του πληθυσµού της. «Είµαστε µια πόλη µεταναστών. Το µεγαλύτερο µέρος ήρθε από άλλες πόλεις της Ελλάδας, για να δουλέψουν στα εργοστάσια. Οι άνθρωποι εδώ δε συνδέονται µε δεσµούς παρελθόντος, αλλά µε δεσµούς παρόντος και µέλλοντος. Αυτό δίνει µια άλλη δυναµική στην πόλη», τονίζει ο πρόεδρος της Κοινωφελούς Επιχείρησης του ∆ήµου Ελευσίνας, Γαβριήλ Καµπάνης. Η οµάδα της Ελευσίνας επενδύει αρκετά στη συµµετοχή των εθνικοτοπικών συλλόγων της περιοχής, όπως π.χ. στον πολυπληθή Μικρασιατικό Σύλλογο, για τη δηµιουργία εφήµερων venues σε επίπεδο γειτονιάς. «Θα ανοίξουµε τα παλιά µικρασιατικά σπίτια µε τις αυλές. Στρεφόµαστε στο δηµόσιο χώρο. Παράλληλα θα ενισχυθεί η φιλοξενία των καλλιτεχνών µέσα στα εργοστάσια, µέσα στα µαγαζιά, µέσα στα καφέ. Αυτό σηµαίνει ότι βλέπουµε όλη την πόλη ως σκηνή», επισηµαίνει η κ. ∆ιαπούλη.  

Η Ελευσίνα επιδιώκει ένα βήµα προς την «EUphoria» (Ευφορία), προκειµένου να ανανεωθεί εσωτερικά και εξωτερικά, χωρίς βοήθεια από τη θεά ∆ήµητρα. Πρέπει ωστόσο να αποδείξει ότι η διαχείριση µιας εξαιρετικά απαιτητικής διοργάνωσης, όπως η Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, είναι µέσα στις δυνατότητές της.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή