Σε συνθήκες οικονομικής αβεβαιότητας και με την ύφεση να μετράει τον έβδομο χρόνο, οι εγχώριες επιχειρήσεις ετοιμάζονται να αντιμετωπίσουν το τελευταίο τετράμηνο του 2016. Οπως υποστηρίζουν σε δηλώσεις τους στην «Κ» οι διευθύνοντες σύμβουλοι πολλών εταιρειών, οι αναπτυξιακές προοπτικές που είχε εξαγγείλει η κυβέρνηση για το β΄ εξάμηνο του 2016 παραμένουν ιδιαίτερα αδύναμες. Με το spread του 10ετούς ομολόγου να παραμένει πάνω από τις 810 μονάδες βάσης, η ελληνική οικονομία θα παραμείνει αποκλεισμένη από τις διεθνείς αγορές, καθώς το ρίσκο χρεοκοπίας (country risk) για τη χώρα μας παραμένει ιδιαίτερα υψηλό.
Είναι αξιοσημείωτο ότι πολλές εισηγμένες εταιρείες που ανακοινώνουν αυτήν την περίοδο αποτελέσματα α΄ εξαμήνου 2016 αναφέρουν στις εκθέσεις των αποτελεσμάτων ότι το μεγαλύτερο μέρος των ταμειακών τους διαθεσίμων παραμένει σε ξένες τράπεζες. Ο μεγαλύτερος φόβος των επιχειρήσεων είναι ότι δεν πρόκειται να αρθούν τα μέτρα ελέγχου στην κίνηση κεφαλαίων (capital controls) εάν η χώρα δεν ολοκληρώσει τις μεταρρυθμίσεις που έχει υπογράψει με το τρίτο μνημόνιο η κυβέρνηση. Ταυτόχρονα τα νέα δημοσιονομικά μέτρα και η αυξημένη φορολόγηση επιδρούν αρνητικά στις οικονομικές επιδόσεις το 2016, ενώ παραμένει σε εκκρεμότητα το κρίσιμο πρόβλημα της ρύθμισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Μέσα σε αυτό το τοξικό περιβάλλον οι εταιρείες καθ’ όλη τη διάρκεια του 2016 προσπαθούν να είναι συνεπείς σε δύο βασικές κατευθύνσεις: α) στην αποπληρωμή των υποχρεώσεών τους σε εφορία, ασφαλιστικά ταμεία, τράπεζες, μισθοδοσίες εργαζομένων και β) στην είσπραξη των οφειλών από τους πελάτες τους σε τακτά χρονικά διαστήματα, ώστε να εξασφαλίζονται οι σταθερές ταμειακές ροές. Ταυτόχρονα πολλές εταιρείες τη φετινή χρονιά αύξησαν ακόμα περισσότερο τον δείκτη εξωστρέφειάς τους, αφού γνωρίζουν ότι μέχρι και το 2018 που λήγει το τρίτο μνημόνιο η καταναλωτική δαπάνη στην Ελλάδα θα παραμείνει σε αρνητικά επίπεδα.
Οι τράπεζες έχουν μπει πλέον στη λογική των δανειακών αναδιαρθρώσεων, οι κλάδοι είναι προσδιορισμένοι και όσες υπερδανεισμένες εταιρείες έχουν βιώσιμα χαρακτηριστικά θα μπουν σε διαδικασία οργανικής και επιχειρηματικής ζύμωσης με νέους στρατηγικούς επενδυτές. Οι υπόλοιπες εταιρείες φαίνεται ότι θα ακολουθήσουν τον δρόμο της εξόδου, όχι με τους μέχρι πρότινος αργούς ρυθμούς, ανοίγοντας παράθυρο για πιο υγιή περιθώρια κερδοφορίας και αλλαγής συσχετισμών σε μερίδια αγοράς στους εναπομείναντες παίκτες. Πολύς λόγος γίνεται για τη βελτιωμένη εικόνα των ελεύθερων ταμειακών ροών των επιχειρήσεων το 2016.
Υπάρχει ωστόσο και η ανάποδη ανάγνωση. Υστερα από μια χρονιά όπως ήταν το 2015, που χαρακτηρίστηκε από την επιβολή περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων, είναι γεγονός ότι πολλές εταιρείες κατάφεραν να «γεννήσουν» περισσότερα μετρητά κατά την τρέχουσα χρήση. Αυτό οφείλεται αφενός στην πολύ συντηρητική πολιτική επενδύσεων, αφετέρου στη σφιχτότερη διαχείριση του κεφαλαίου κίνησης. Εκ πρώτης όψεως οι ελεύθερες ταμειακές ροές είναι μια θετική ανάγνωση.
Σε δεύτερο επίπεδο όμως οι εταιρείες δείχνουν απρόθυμες να επενδύσουν και να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας. Λογικό, τηρουμένων των συνθηκών που επικρατούν ακόμα στην τραπεζική αγορά. Αν χαλαρώσουν οι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων, οι εταιρείες θα ξαναμπούν στη λογική της επέκτασης. Και αυτό το ενδεχόμενο αφορά περισσότερο εταιρείες που έχουν ικανή ρευστότητα να κινηθούν οριζόντια ή κάθετα σε ό,τι αφορά την ανάπτυξή τους.
Συμπερασματικά, το τελευταίο τετράμηνο του 2016 θα κινηθεί σε αυτούς τους τρεις άξονες: Οι τράπεζες μπορούν να ωφεληθούν στον μέγιστο βαθμό από τη βελτίωση του μακροοικονομικού σκηνικού, οι μη βιώσιμες εταιρείες θα γυρίσουν σελίδα με τον έναν ή τον άλλον τρόπο και οι εύρωστες εταιρείες με μεγάλη ρευστότητα και ισχυρά αντανακλαστικά θα κυνηγήσουν τις ευκαιρίες μόλις χαλαρώσουν οι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων. Τα νέα μέτρα και η φορολογία αναμένεται να επιτείνουν τις δυσκολίες στην κατανάλωση, ωστόσο ο ψυχολογικός παράγοντας είναι ικανός, ύστερα από 7 χρόνια ύφεσης, πολύ χαμηλής κοστολογικής βάσης και ισχυρών αντοχών, να επαναφέρει την ορατότητα στα μεγέθη στο μεγαλύτερο μέρος των ελληνικών εταιρειών.