Ενα τετράμηνο «φωτιά» έχει μπροστά της η κυβέρνηση, με τους οιωνούς να μην είναι οι καλύτεροι, καθώς τα «αγκάθια» που πρέπει να υπερπηδήσει είναι πολλά. Τα δύσκολα έχουν ξεκινήσει με το ζήτημα της ολοκλήρωσης των προαπαιτούμενων μέτρων για την υποδόση των 2,8 δισ. ευρώ, ενώ έπεται η δεύτερη αξιολόγηση, το θέμα του χρέους αλλά και της συμμετοχής ή μη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) στο ελληνικό πρόγραμμα.
Αμέσως μετά την ομιλία του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ, οι εκπρόσωποι των δανειστών θα επιστρέψουν στην Αθήνα για μία εβδομάδα (12-18 Σεπτεμβρίου) με στόχο να ελέγξουν την πορεία υλοποίησης των προαπαιτούμενων μέτρων. Εως τώρα έχουν υλοποιηθεί μόλις δύο προαπαιτούμενες δράσεις, ενώ η αβεβαιότητα γύρω από το θέμα του χρέους και του ύψους των πρωτογενών πλεονασμάτων δεν επιτρέπει την εξαγγελία γενικευμένων παροχών από τον κ. Τσίπρα στη ΔΕΘ.
Το οικονομικό επιτελείο έχει τον Σεπτέμβριο δύο μεγάλα προβλήματα:
1. Την εφαρμογή των προαπαιτούμενων μέτρων και ιδίως εκείνων που αφορούν το υπουργείο Ενέργειας. Η ολοκλήρωση της συμφωνίας με τη Socar για τον ΔΕΣΦΑ, η μετάβαση στο πλήρως ανταγωνιστικό ευρωπαϊκό μοντέλο για την αγορά ηλεκτρισμού και το πρόγραμμα για την απελευθέρωση του φυσικού αερίου είναι τα σημαντικότερα «αγκάθια» στα οποία θα πρέπει να δώσει λύση το οικονομικό επιτελείο άμεσα. Στα υπόλοιπα προαπαιτούμενα εκτιμάται ότι δεν θα υπάρξει σημαντικό πρόβλημα.
2. Η αναδιάρθρωση των ειδικών μισθολογίων. Μπορεί να μην είναι προαπαιτούμενο μέτρο για τα 2,8 δισ. ευρώ, αλλά το οικονομικό επιτελείο θέλει να το κλείσει άμεσα. Πρόκειται για μνημονιακή δέσμευση, ενώ ταυτόχρονα το υπουργείο Αμυνας θα πρέπει να προσδιορίσει έως τα τέλη του μήνα και τα ισοδύναμα μέτρα για να αποφευχθεί το «πάγωμα» των μισθολογικών ωριμάνσεων όσων αμείβονται με ειδικό καθεστώς.
Οπως αναφέρουν στελέχη με γνώση της κατάστασης, «τα προαπαιτούμενα θα πρέπει να έχουν κλείσει έως τις 20 Σεπτεμβρίου» για να μην υπάρξουν καθυστερήσεις στον δεύτερο έλεγχο και στον γενικότερο προγραμματισμό των επόμενων συζητήσεων. Να σημειωθεί ότι από τις 19 έως τις 24 Σεπτεμβρίου στελέχη του οικονομικού επιτελείου θα βρεθούν στις ΗΠΑ για τη σύνοδο των Ηνωμένων Εθνών, οπότε τα χρονικά περιθώρια για καθυστερήσεις είναι ακόμα πιο ανελαστικά.
Η νέα αξιολόγηση έχει σχεδιαστεί να ξεκινήσει στα μέσα Οκτωβρίου και τα «αγκάθια» είναι πολλά και αιχμηρά. Ειδικότερα:
Επικαιροποίηση μεσοπρόθεσμου προγράμματος. Το ένα πρόβλημα αφορά το ύψος των στόχων για το πρωτογενές πλεόνασμα των ετών 2019 και 2020. Αν και η κυβέρνηση θέλει να μειωθούν από το 3,5% του ΑΕΠ στα επίπεδα του 2,5% του ΑΕΠ, στο οικονομικό επιτελείο έχουν λάβει το μήνυμα ότι κάτι τέτοιο δεν θα γίνει αποδεκτό από την Ευρωζώνη. Ωστόσο τη μεθεπόμενη εβδομάδα θα γίνει μία ακόμα προσπάθεια από το οικονομικό επιτελείο να πείσει τους δανειστές, η οποία αν δεν καρποφορήσει, θα οδηγήσει στην άμεση κατάθεση του Μεσοπρόθεσμου με τους υφιστάμενους στόχους. Το δεύτερο πρόβλημα έχει να κάνει με τη χρηματοδότηση του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης (ΚΕΑ). Πρόκειται για κονδύλι 900 εκατ. ευρώ κατ’ έτος. Για το 2017 το οικονομικό επιτελείο θα υποστηρίξει ότι το ΚΕΑ μπορεί να χρηματοδοτηθεί χωρίς νέα μέτρα, ενώ για το 2018 (που υπάρχει μεγαλύτερο πρόβλημα) θα παραπέμψει στην εξοικονόμηση πόρων από την επισκόπηση των κρατικών δαπανών (spending review). Πάντως η τρόικα αντιπροτείνει την περικοπή φοροαπαλλαγών και άλλων προνομίων που υπάρχουν.
Αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις. Το θέμα των αλλαγών στον συνδικαλιστικό νόμο και οι πιέσεις των δανειστών για το ζήτημα της ανταπεργίας (lock out) αποτελούν τους μεγαλύτερους «πονοκεφάλους» του οικονομικού επιτελείου αυτήν τη στιγμή. Σε κάθε περίπτωση η κυβέρνηση περιμένει την έκθεση της επιτροπής εμπειρογνωμόνων για τις αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις με βάση τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές και θα επιδιώξει τα συμπεράσματά της να αποτελέσουν το θεμέλιο των συζητήσεων που θα ακολουθήσουν.
«Κόκκινα» δάνεια. Το θέμα των εξωδικαστικών συμβιβασμών είναι το ζήτημα που θεωρούν στο οικονομικό επιτελείο ότι μπορεί να δημιουργήσει τριβές μεταξύ των δύο πλευρών.
Πέραν αυτών, στο κυβερνητικό επιτελείο επικρατεί προβληματισμός και για την πολυφωνία που υπάρχει σε αρκετά ζητήματα εντός των κόλπων του. Κάτι το οποίο αρμόδια στελέχη φοβούνται ότι ενδεχομένως να προκαλέσει προβλήματα στις διαπραγματεύσεις με τους θεσμούς για την υλοποίηση των μέτρων της δεύτερης αξιολόγησης.
Οταν κλείσουν όλα τα παραπάνω θα έρθει η ώρα του χρέους. Από τη συζήτηση για το ελληνικό χρέος θα εξαρτηθεί η συμμετοχή της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE) της ΕΚΤ αλλά και η συμμετοχή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα. Οι χώρες της Ευρωζώνης –και ιδίως η Γερμανία– δεν φαίνονται διατεθειμένες να προχωρήσουν σε παραχωρήσεις έναντι της Ελλάδας για το χρέος. Κάτι που ενδεχομένως να οδηγήσει το ΔΝΤ σε ρόλο τεχνικού συμβούλου στο ελληνικό πρόγραμμα.