ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ. Σε ένα καλντερίμι στο κεντρικό Βελιγράδι, ανάμεσα στις κομψές μπουτίκ και στα μοδάτα μπαρ, βρίσκεται ένα μικρό αρωματοπωλείο, πραγματικό απομεινάρι μιας άλλης εποχής.
Το αρωματοπωλείο Σάβα είναι το μοναδικό του είδους που παραμένει στο Βελιγράδι. Πρόκειται για μία μικρή οικογενειακή επιχείρηση παρασκευής αρωμάτων και άλλων καλλυντικών. Στο παρελθόν γνώρισε ημέρες δόξας αλλά σήμερα η μαζική παραγωγή το έχει σβήσει από τον χάρτη.
Το αρωματοπωλείο ιδρύθηκε λίγο πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και άντεξε τη ναζιστική κατοχή, την περίοδο του κομμουνιστικού καθεστώτος αλλά και τον διαμελισμό της Γιουγκοσλαβίας στη δεκαετία του 1990.
Ακόμα και σήμερα, το μικρό μαγαζί φαίνεται να στέκεται όρθιο σε πείσμα του χρόνου με τα ξύλινα ράφια, τις όμορφες βιτρίνες και βέβαια τις χιλιάδες γυάλινα μπουκάλια και τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες. Πίσω από τον πάγκο, ένας γκριζομάλλης κύριος, με λευκό ατσαλάκωτο πουκάμισο, καλωσορίζει τον κόσμο. «Καλώς ήρθατε στη μηχανή του χρόνου», λέει χαμογελώντας ο Νενάντ Γιοβάνοφ. Τα πάντα μέσα στο μικρό κατάστημα χρονολογούνται από την εποχή που ο πατέρας του σημερινού ιδιοκτήτη και ο θείος του το άνοιξαν το 1941, λίγους μήνες πριν από τη γερμανική κατοχή του Βελιγραδίου. Το ξεκίνημα ήταν πραγματικά φιλόδοξο, αφού οι δύο άνδρες δημιούργησαν τη σειρά αρωμάτων «Λ’ Αμούρ» και άλλα καλλυντικά για τις κυρίες του Βελιγραδίου. Ωστόσο, όπως ήταν αναμενόμενο, ο πόλεμος δημιούργησε μια νέα πραγματικότητα και τα κομψά προϊόντα ανταλλάσσονταν για τυρί, αυγά ή κοτόπουλο. Απομεινάρι εκείνης της εποχής μια μικρή γαλλική στρατιωτική γραφομηχανή που έφερε κάποιος Γερμανός στρατιώτης, λέγοντας ότι κατασχέθηκε στη γραμμή Μαζινό.
Οι κομμουνιστικές αρχές έκλεισαν το μαγαζί το 1948, ενώ τους επιτράπηκε να το ξανανοίξουν το 1954. Η επιχείρηση ήκμασε το 1950 και 1960, όταν δεν υπήρχε μαζική παραγωγή καλλυντικών και αρωμάτων.
Η συνέχεια του σήμερα
Παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο Γιοβάνοφ ακόμα και σήμερα εξακολουθεί να αναμειγνύει αρώματα με τον παλαιομοδίτικο τρόπο και προσθέτει διάφορα συστατικά στη βάση του αρώματος, συστατικά που αγοράζει από τις μεγάλες αρωματοποιίες. Στο πίσω μέρος του μαγαζιού, όπου βρίσκεται ο πάγκος εργασίας, στέκονται χιλιάδες μπουκάλια και φίλτρα και κάθε σταγόνα προστίθεται στο παρασκεύασμα με μεγάλη προσοχή, μέχρι να πετύχει το άρτιο αποτέλεσμα. Από τη στιγμή που ο πελάτης θα επιλέξει ένα άρωμα, ο Γιοβάνοφ του γεμίζει ένα μικρό μπουκάλι και όταν του τελειώσει μπορεί να έρθει να το ξαναγεμίσει.