«Οταν στις 17 Ιουλίου οι δήμαρχοι της Αρκαδίας, της Αργολίδας, της Κορινθίας, της Λακωνίας και της Μεσσηνίας συμφώνησαν για πρώτη φορά σε ένα κοινό σχέδιο για τη διαχείριση των απορριμμάτων, όλοι αναστέναξαν με ανακούφιση. Στο σοβαρό αυτό ζήτημα η Περιφέρεια Πελοποννήσου παραμένει η πιο καθυστερημένη στη χώρα, χωρίς στοιχειώδεις υποδομές. Ενα μήνα μετά, η εικόνα είναι κάθε άλλο παρά ενθαρρυντική: ο πρόεδρος του συλλογικού φορέα των δήμων για τα απορρίμματα παραιτήθηκε, ενώ πέντε δήμαρχοι υποστηρίζουν με εξώδικο ότι το “κοινό” σχέδιο που εστάλη στα συναρμόδια υπουργεία… δεν είναι αυτό που είχαν υπογράψει». Η εισαγωγή στο χθεσινό ρεπορτάζ του Γιώργου Λιάλιου στην «Κ» («Δεν έχει τέλος ο “πόλεμος” των σκουπιδιών») είναι μια νωπογραφία (fresco) της ελληνικής πραγματικότητας, η οποία μπορεί να περιγραφεί πάνω-κάτω ως εξής: ένα σοβαρό γεγονός (από θεομηνία μέχρι υπερχείλιση σκουπιδιών στους δρόμους – 10.000 τόνοι είχαν συσσωρευτεί πριν από ένα χρόνο στην Τρίπολη, μετατρέποντάς την σε χωματερή) αναγκάζει σε επείγουσες συναινέσεις. Αναγκαστικές συναινέσεις, από αυτές που όλοι προσέρχονται με κλειστά αυτιά και τη φράση-κλειδί «ας περάσει η καταιγίδα και βλέπουμε…». Αυτό δεν το ξέρουν όσοι δεν συμμετέχουν στις «κρίσιμες συσκέψεις», η κοινωνία δηλαδή. Γι’ αυτό και κάθε φορά πέφτουν στην παγίδα· απαυδισμένοι, απελπισμένοι; Ποιος ξέρει. Πάντως, πιστεύουν ότι «αυτή τη φορά, δεν μπορεί, κάτι θα γίνει». Και γίνεται. Το αναμενόμενο. Ποιο είναι αυτό; Αν δεν πρόκειται για «προσωρινή λύση» ή «λύση μαξιλάρι» (έκφραση που δηλώνει την απορρόφηση κραδασμών) και υπάρχει ο κίνδυνος να πρέπει να εφαρμοστεί, αρχίζουν η διχογνωμία, οι παραιτήσεις, οι αποκλίσεις, οι αντεγκλήσεις, οι δίκες… Η καχυποψία φουντώνει μαζί με τις δεύτερες σκέψεις που κορυφώνονται στο «σιγά μην αφήσω εγώ να έχει το “παιχνίδι” στα χέρια του ο άλλος». Το «παιχνίδι» δεν είναι πάντα το ίδιο. Μπορεί να αφορά από τη διαχείριση μιας υπηρεσίας μέχρι τη διαχείριση απορριμμάτων.
Η ασάφεια είναι βασική προϋπόθεση για το «παιχνίδι». Γιατί αν δεν ξεκαθαρίζεται το τοπίο, αν δεν τελεσφορεί ο σχεδιασμός, μένει αρκετός χώρος πάντα για τη διαπλοκή. Η διαπλοκή δεν συνδέεται κατ’ ανάγκη με «χρήμα». Μπορεί να σημαίνει, για παράδειγμα, ότι δίνει τη δυνατότητα στους δημάρχους να μπορούν να υπόσχονται κάτι σε κάποιον, να διαπραγματεύονται με κάποιον άλλον από θέση ισχύος κ.ο.κ. Η «τοπική διαχείριση» είναι, συνήθως, το διακύβευμα. Μιας και η «τοιχογραφία» του προλόγου αναφέρεται στα σκουπίδια, δεν πρέπει να παραλείψουμε να αναφέρουμε ότι σε πολλές χώρες αποτελούν εδώ και χρόνια μέρος του επιχειρηματικού και αναπτυξιακού σχεδιασμού τους. Αποτελούν επένδυση, αξιοποιούνται ποικιλοτρόπως.
Ο ελληνικός πρωτογονισμός στον τομέα αυτόν έχει να κάνει σε μεγάλο βαθμό και με τη βολή (εκτός από τα συμφέροντα). Οσο οι κάτοικοι μπορούσαν να πετούν τα σκουπίδια τους σε ρέματα, να μετατρέπουν χαράδρες σε χωματερές, το πρόβλημα δεν υπήρχε. Οταν όμως «μύρισε» και η αποφορά έφτασε μέχρι την Ευρωπαϊκή Ενωση και άρχισαν να πέφτουν τα πρόστιμα βροχή, το «κλίμα» (όπως λέμε) άλλαξε. Γίνεται όμως να διανυθεί η απόσταση από τον πρωτογονισμό στον οργανωμένο σχεδιασμό μέσα σε μερικά χρόνια, ακόμη και δεκαετίες;
Eδώ κάδοι υπάρχουν και ορισμένοι δεν «εξυπηρετούνται» αφήνοντας τη σακούλα (κλεισμένη στην καλύτερη περίπτωση) εκτός. Εδώ μπάζα αδειάζουν οπουδήποτε, για να μην μπει κανείς στο κόστος και στον κόπο να ενημερώσει την αρμόδια υπηρεσία.
Ο «πόλεμος» των σκουπιδιών (μέ ή χωρίς εισαγωγικά) δύσκολα θα τερματιστεί. Ενας ολόκληρος κόσμος προσπορίζεται οφέλη από την παράτασή του. Ολο και συχνότερα γίνεται αβάσταχτη, αλλά, τι να κάνουμε, κάθε πόλεμος έχει απώλειες.