«Ο Δημοσθένης δίδαξε πρώτος τη χρονική αξία του χρήματος. Δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για όσους ισχυρίζονται ότι οι Ελληνες δεν μπορούν να καταλάβουν ότι χρέη με λήξεις άνω των 50 ετών και πολύ χαμηλά επιτόκια είναι περισσότερο σαν δώρα». Με αυτά τα λόγια, ο Πολ Καζέριαν, επικεφαλής της Japonica Partners και επίμονος μεγαλοεπενδυτής στα ελληνικά κρατικά ομόλογα, φανερώνει τον εκνευρισμό του με την αδυναμία των αγορών και των πολιτικών να αντιληφθούν κάτι που του φαίνεται τρομακτικό απλό – του οποίου η μη αναγνώριση του κοστίζει ακριβά.
Η εκστρατεία του να πείσει τον κόσμο ότι το ελληνικό χρέος είναι πολύ μικρότερο από τα επίσημα μεγέθη έχει συμπληρώσει τέσσερα χρόνια. Παρά τις μεμονωμένες επιτυχίες που έχει γνωρίσει, δεν έχει καταφέρει να αλλάξει τα –κυριολεκτικά και μεταφορικά– δεδομένα. Εν τω μεταξύ, σύμφωνα με στοιχεία του Bloomberg World Bond Index, τα ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου είχαν τις χειρότερες αποδόσεις όλων των ευρωπαϊκών κρατικών ομολόγων κατά το τελευταίο τρίμηνο.
Ο κ. Καζέριαν ισχυρίζεται ότι η επένδυσή του στα ελληνικά ομόλογα είναι κερδοφόρα. Αναφέρει μάλιστα ότι «σχεδιάζουμε να επανεπενδύσουμε τα κέρδη μας στην προώθηση της ιδέας της κατάρτισης ενός πλήρους κρατικού ισολογισμού», που θεωρεί ότι είναι «η πιο σημαντική μεταρρύθμιση» για την Ελλάδα. Παραδέχεται ωστόσο ότι η εμπλοκή του στην υπόθεση της Ελλάδας και η προσπάθεια «να συμβάλουμε στην εκπαίδευση της ελληνικής κυβέρνησης και των λοιπών εμπλεκόμενων μερών όσον αφορά τα πραγματικά στοιχεία» για το ελληνικό χρέος σημαίνουν «πολύ σκληρή δουλειά». Ισως αυτό οφείλεται στην έκταση της αναθεώρησης που προτείνει η Japonica: το fund ισχυρίζεται ότι το καθαρό χρέος της χώρας είναι μόλις 72 δισ. ευρώ ή 41% του ΑΕΠ (όχι 177% του ΑΕΠ, όπως αποτυπώνεται στις επίσημες μετρήσεις).
«Εχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος με τους πιο φωτισμένους Ελληνες κυβερνητικούς αξιωματούχους, νυν και πρώην», τονίζει ο αρμενικής καταγωγής Αμερικανός επενδυτής. «Οι πιο εσωστρεφείς και λαϊκιστές δεν έχουν ακόμα καταλάβει την ιδέα, αλλά τέτοια άτομα ούτως ή άλλως έχουν πολύ μειωμένο πολιτικό προσδόκιμο ζωής. Οι ευρωπαϊκοί και οι διεθνείς κανόνες είναι πολύ σαφείς: το χρέος πρέπει να καταγράφεται στην τρέχουσα αξία του, όχι στην ονομαστική αξία που θα έχει σε σχεδόν πενήντα χρόνια», τονίζει.
Eurostat και τρέχουσα αξία
Ο επικεφαλής της Japonica έχει επικρίνει κατά καιρούς τη μεθοδολογία που επιβάλλει η Συνθήκη του Μάαστριχτ στα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης για τον υπολογισμό του δημoσίου χρέους. Ωστόσο, όπως εξηγεί στην «Κ», οι κανόνες της Eurostat επιτρέπουν την αποτύπωση του χρέους σε όρους καθαράς τρέχουσας αξίας.
«Ακόμα και η διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος περιέχει τον πίνακα 4, που απαιτεί την καταγραφή της τρέχουσας αξίας του χρέους. Αυτός ο πίνακας προς το παρόν αφήνεται κενός από την Ελλάδα», σημειώνει. Πιο γενικά, «η βάση δεδομένων της Eurostat έδειχνε τα πραγματικά μεγέθη του ελληνικού δημόσιου χρέους μεταξύ του 2009-11. Το 2011 μάλιστα, η Eurostat κατέγραφε το ύψος του ελληνικού χρέους ως 205 δισ. ευρώ σε όρους τρέχουσας αξίας – 151 δισ. πιο χαμηλά από τη μελλοντική ονομαστική αξία. Ως ποσοστό, ήταν 99%, αντί για 172% του ΑΕΠ. Οι σημερινοί αριθμοί δεν έχουν ενσωματώσει ακόμα την τρέχουσα αξία του αναδιαρθρωμένου χρέους – προσαρμογή που επιβάλλεται από την παράγραφο 20.236 του κανονισμού ESA 2010. Ελπίζουμε ότι αυτό θα αλλάξει σύντομα».
Σύμφωνα με τον κ. Καζέριαν, «σωστά υπολογισμένο βάσει του ESA 2010, το χρέος της Ελλάδας είναι 58% του ΑΕΠ. Το ζήτημα, το οποίο το έχουμε θέσει σε διεθνές επίπεδο, είναι γιατί συνεχίζει να δίνεται βάρος στα μεγέθη της μελλοντικής ονομαστικής αξίας, που είναι άνευ νοήματος και που προκαλούν οικονομική ασφυξία».
Αλληλεγγύη και αριθμητική
Με αφορμή τη συνάντηση των ηγετών του ευρωπαϊκού Νότου στην Αθήνα την περασμένη εβδομάδα, ο κ. Καζέριαν παρέχει σειρά αριθμών που αναδεικνύουν πόσο ελαφρύτερο έχει καταστεί το κόστος εξυπηρέτησης του ελληνικού χρέους χάρη στην αναδιάρθρωση του 2012. «Οι χώρες αυτές (που συμμετέχουν στη Σύνοδο του Νότου) έχουν χορηγήσει στην Ελλάδα δάνεια με χαριστικούς όρους ύψους 128 δισ. ευρώ, με κόστος για τους φορολογούμενούς τους που φτάνει τα 8 δισ. ευρώ ετησίως. Μεταξύ του 2016-2020, η Ελλάδα θα εξοικονομήσει 10 δισ. ευρώ χάρη στη μείωση του κόστους των τόκων σε σύγκριση με τις άλλες χώρες του Νότου. Το δανειακό βάρος της Ελλάδας είναι το μισό των αντιστοίχων χωρών εντός της Ε.Ε., όπως κι αν το εξετάσει κανείς».
Στο σημείο αυτό, επανέρχεται στο ζήτημα της κατάρτισης ενός κρατικού ισολογισμού βάσει διεθνών προτύπων, ως καταλυτικό για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης. Το χαρακτηρίζει «κορυφαία προτεραιότητα» (είναι ενδεικτικό ότι, κληθείς να αναφέρει άλλα κρίσιμα μέτωπα όπου απαιτούνται μεταρρυθμίσεις, επιμένει μόνο σε αυτό).
«Ενας σωστός ισολογισμός θα δείξει ότι το ενεργητικό και το παθητικό της Ελλάδας φτάνει το μισό τρισεκατομμύριο ευρώ, που ισοδυναμεί με 48.060 ευρώ για κάθε πολίτη», υπογραμμίζει. Η δημοσίευσή του θα επιτρέψει την καλύτερη διαχείριση των κεφαλαιακών δαπανών και των περιουσιακών στοιχείων του κράτους και την «ανάκτηση των 69 δισ. ευρώ –625 εκατ. ευρώ ανά εβδομάδα– που υπολογίζουμε ότι είναι η σωρευτική απώλεια της αξίας τους από το 2014 και μετά».
Ορισμένοι αμφισβητίες επιμένουν ότι η Japonica υπερεκτιμά τη μείωση του χρέους που προκύπτει από τον υπολογισμό των περιουσιακών στοιχείων του κράτους. Αλλοι τονίζουν ότι τα βαθιά δομικά προβλήματα που κρύβονται πίσω από την απώλεια εμπιστοσύνης δεν λύνονται απλά με τη δημοσίευση ενός ισολογισμού. Ο κ. Καζέριαν πάντως δείχνει αποφασισμένος να συνεχίσει την εκστρατεία του – μέχρι την τελική νίκη ή έστω την αξιοπρεπή έξοδο.