«Θα τα καταφέρουμε». Ηταν η φράση που δεν ειπώθηκε από τη Γερμανίδα καγκελάριο Αγκελα Μέρκελ κατά την ομιλία της στη γερμανική Βουλή την περασμένη Τετάρτη. Οχι τυχαία. Η εμψυχωτική προς τους Γερμανούς πολίτες φράση συνδέθηκε πέρυσι με την πολιτική της στο προσφυγικό ζήτημα και έγινε συνώνυμη της κουλτούρας υποδοχής των προσφύγων, την οποία επέβαλε η Μέρκελ. Φέτος όλοι προσπαθούν να την ξεχάσουν και να αποστασιοποιηθούν από αυτήν. Ακόμη και η ίδια η καγκελάριος.
Μπορεί στην ομιλία της να επέμεινε για την ορθότητα των περυσινών της επιλογών, η επωδός όμως ήταν «η Γερμανία θα παραμείνει Γερμανία με όλα όσα μας είναι αγαπημένα και ακριβά». Ηταν μια αποστροφή προς το κομμάτι του εκλογικού σώματος το οποίο «δεν έχει νόημα να καθυβρίζουμε», όπως χαρακτηριστικά είπε η Μέρκελ, επειδή κατευθύνεται προς την ξενοφοβική Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD).
Υπενθυμίζεται ότι την περασμένη Κυριακή το κόμμα κατάφερε να αναδειχθεί δεύτερη μεγαλύτερη δύναμη στο τοπικό κοινοβούλιο του Μεκλεμβούργου-Δ. Πομερανίας, εκτοπίζοντας τους Χριστιανοδημοκράτες (CDU). Το κρατίδιο θεωρείται μάλλον περιθωριακής σημασίας, αφού είναι ένα από τα λιγότερο ανεπτυγμένα στη χώρα όσον αφορά την οικονομία, με ρυθμούς ανάπτυξης πολύ χαμηλότερους και ανεργία πολύ υψηλότερη από τον εθνικό μέσο όρο (9% έναντι 6%). Είναι όμως η εκλογική περιφέρεια της Μέρκελ και για αυτό η ήττα του CDU θεωρήθηκε εξόχως συμβολική.
Στο μεταξύ, εκπροσώπηση αναμένεται να αποκτήσει το AfD την επόμενη Κυριακή και στο τοπικό κοινοβούλιο του Βερολίνου, το δέκατο κατά σειρά σε ολόκληρη τη χώρα. Αλλωστε στις προηγούμενες ομοσπονδιακές εκλογές δεν ξεπέρασε το εκλογικό όριο του 5% για μερικές χιλιάδες ψήφους, στόχο, τον οποίο θεωρείται περίπου βέβαιο ότι θα πετύχει το φθινόπωρο του 2017.
Η εγκαθίδρυση ενός σχηματισμού στα δεξιά του CDU έχει θορυβήσει, εκτός από το κόμμα της Μέρκελ, τους Βαυαρούς Χριστιανοκοινωνιστές (CSU) που παραδοσιακά εξέφραζαν τα συντηρητικότερα ακροατήρια στη Γερμανία. Ο επικεφαλής του CSU, Χορστ Ζεεχόφερ, ήταν από το 2015 ο πλέον προβεβλημένος πολέμιος της πολιτικής Μέρκελ στο προσφυγικό, και μετά τα πρόσφατα εκλογικά αποτελέσματα στις τοπικές εκλογές αισθάνεται δικαιωμένος.
Σε βαθμό που μοιάζει έτοιμος να θέσει ξεχωριστή υποψηφιότητα για την καγκελαρία, σε μια σαφή ρήξη με την καγκελάριο. «Οποιος διολισθαίνει συνέχεια προς τα αριστερά αφήνει χώρο στα δεξιά του», δήλωσε ο Βαυαρός υπουργός Οικονομικών, Μάρκους Ζέντερ, και στον πυρήνα αυτής της θεώρησης βρίσκεται η πάγια θέση του ιερού τέρατος των Χριστιανοκοινωνιστών, Φραντς Γιόζεφ Στράους, ότι «δεξιά της Ενωσης δεν πρέπει να υπάρξει άλλο δημοκρατικά νομιμοποιημένο κόμμα». Είμαστε ανεξάρτητο κόμμα, δεν πρόκειται να κάνουμε ό,τι μας υπαγορεύει το CDU, διαμηνύει με κάθε τρόπο το βαυαρικό αδελφό κόμμα.
Είτε πρόκειται για προσωπική φιλοδοξία του Ζεεχόφερ είτε για ιδεολογική αντιπαράθεση, ο εμφύλιος στη συντηρητική παράταξη δεν απειλεί ακόμη ευθέως τη Μέρκελ. Η αρχηγική της εμφάνιση την Τετάρτη επιβεβαίωσε την υποψία πολλών ότι μάλλον θα διεκδικήσει μια τέταρτη θητεία και ότι το «λυκόφως» της που τόσοι αναλυτές προέβλεψαν αργεί ακόμη.
Ενδεικτική ήταν επίσης η συσπείρωση των Σοσιαλδημοκρατών γύρω της, που απέδειξε ότι στο προσφυγικό ζήτημα δεν υπάρχει τελικά περιθώριο για σοβαρές διαφοροποιήσεις, παρά τις πρόσφατες προσπάθειες του Σοσιαλδημοκράτη αντικαγκελαρίου Ζίγκμαρ Γκάμπριελ να ασκήσει εκ δεξιών κριτική στην προϊσταμένη του.
Αυτό πάντως που προβληματίζει τα μεγάλα κόμματα στη Γερμανία είναι η δυνατότητα που έδειξε στο Μεκλεμβούργο η Εναλλακτική να κινητοποιήσει απαθείς ψηφοφόρους που δεν είχαν μεταβεί στις κάλπες σε προηγούμενες αναμετρήσεις, να τους σηκώσει από τον καναπέ τους και να τους οδηγήσει σε αυτήν την –αντικοινοβουλευτική ουσιαστικά– επιλογή ψηφοδελτίου.
Η τάση αυτή αποστασιοποίησης από τα συστημικά κόμματα θα μπορούσε να γενικευτεί, προειδοποιούν εκλογολόγοι που μελετούν τις τάσεις στο γερμανικό εκλογικό σώμα. Και στο Βερολίνο, όπου διεξάγονται εκλογές την επόμενη Κυριακή, η AfD είναι μαζί με το κόμμα της Αριστεράς (Die Linke) το μοναδικό κόμμα που εμφανίζεται στις δημοσκοπήσεις να αυξάνει σημαντικά την επιρροή του.
Οι σκληροί Βαυαροί
Η άνοδος της Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD) εξώθησε τους Βαυαρούς Χριστιανοκοινωνιστές (CSU) να πλειοδοτήσουν σε σκληρότητα στο προσφυγικό ζήτημα, προτείνοντας πλαφόν 200.000 στον ετήσιο αριθμό υποδοχής προσφύγων, απαγόρευση της μπούργκας, κατάργηση της διπλής υπηκοότητας αλλά και προτεραιότητα φιλοξενίας χριστιανών προσφύγων.
Η αντίδραση ήταν άμεση και τα κόμματα της αντιπολίτευσης μαζί με τους συγκυβερνώντες Σοσιαλδημοκράτες (SPD) έκαναν λόγο για παρωχημένες πολιτικές. «Ο ηγέτης του CSU Χορστ Ζεεχόφερ θέλει προφανώς να μετατρέψει το κόμμα του σε βαυαρικό αδερφάκι της Εναλλακτικής», σχολίασε πικρόχολα η επικεφαλής των Πρασίνων Σιμόνε Πέτερ, ενώ άλλοι ομοϊδεάτες της επισήμαναν ότι όλες οι προτάσεις των Χριστιανοκοινωνιστών είναι αντισυνταγματικές.
Την ίδια άποψη έχουν, εκτός από τους Πράσινους, Σοσιαλδημοκράτες και στελέχη του Die Linke. Αριστεροί πολιτικοί κατηγόρησαν το CSU πως έχει γίνει κακέκτυπο της ξενοφοβικής AfD και βάζει…αντίγραφα του προγράμματος της Εναλλακτικής στο υπουργικό συμβούλιο.
Επιπλέον, κατήγγειλαν τους Βαυαρούς ότι είναι ρατσιστικό να κάνουν διαλογή ανθρώπων με βάση τη θρησκευτική και πολιτισμική τους καταγωγή.
Στο πλαίσιο των προσπαθειών εξευμενισμού των Βαυαρών συμμάχων της, η Αγκελα Μέρκελ δεν αποκλείεται να δεχθεί σήμερα να συζητήσει τις προτάσεις του CSU, στο πλαίσιο συνάντησης των ηγετών των τριών κομμάτων που συμμετέχουν στον κυβερνητικό συνασπισμό.