«Σίγουρα έξι, ίσως και επτά φορές», απαντά καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ερωτηθείς από την «Κ» εάν θυμάται, στην 25χρονη θητεία του, τον μεγαλύτερο αριθμό των εξετάσεων στις οποίες έχει συμμετάσχει ένας φοιτητής της σχολής του για να «περάσει» ένα μάθημα. «Κάποια στιγμή όλοι τα καταφέρνουν, λόγω της επιείκειας –ή ίσως και της… αγανάκτησης– του καθηγητή», προσθέτει ο πανεπιστημιακός. Κάθε Σεπτέμβριο, τα ΑΕΙ/ΤΕΙ οργανώνουν τις επαναληπτικές εξετάσεις για όλα τα μαθήματα του περασμένου ακαδημαϊκού έτους. Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», φέτος φοιτητής σε ΑΕΙ της Αθήνας δήλωσε να εξετασθεί σε 60 μαθήματα…
Ειδικότερα, τα ελληνικά ΑΕΙ/ΤΕΙ επιτρέπουν στους φοιτητές να εξετάζονται όσες φορές επιθυμούν στο ίδιο μάθημα έως ότου το «περάσουν». Ουσιαστικά, υπάρχει απουσία ελέγχου της προόδου των φοιτητών, έστω κι αν έχει καθιερωθεί ο Σύμβουλος του Φοιτητή που ορίζεται κάθε χρόνο σε κάθε επιστημονικό τομέα. Κατά συνέπεια, το πλαίσιο χαλαρότητας επηρεάζει την προσπάθεια των φοιτητών και τις σπουδές. Ενδεικτικό είναι ότι, σύμφωνα με τις μαρτυρίες έμπειρων καθηγητών στην «Κ», το ποσοστό επιτυχίας σε κάθε εξέταση κυμαίνεται γύρω στο 30% με 40%. Ωστόσο, ο νόμος πλαίσιο του 1982 έθετε περιορισμούς στις φορές που ένας φοιτητής μπορεί να εξετασθεί στο ίδιο μάθημα για να επιτύχει, «αλλά ήλθαν οι “φοιτητοπατέρες” των κομματικών νεολαιών που επέβαλαν στις Συγκλήτους την κατάλυση των περιορισμών, προς όφελος των φοιτητών», όπως λέει στην «Κ» πανεπιστημιακός του ΕΚΠΑ. «Δηλώνουν πως έτσι μάχονται την εντατικοποίηση των σπουδών», προσθέτει ο ίδιος.
«Επί πτυχίω…»
Ετσι άρχισε να διευρύνεται ο αριθμός των προσπαθειών που έχει για κάθε μάθημα ο φοιτητής, με κατάληξη την ιδιότυπη ρύθμιση των «επί πτυχίω φοιτητών», οι οποίοι μπορούν να εξετάζονται σε όλα τα μαθήματα που χρωστούν τρεις φορές τον χρόνο (Φεβρουάριο, Ιούνιο, Σεπτέμβριο) ανεξάρτητα πότε διδάσκεται το μάθημα (στο εαρινό ή το χειμερινό εξάμηνο). Ουσιαστικά, πλέον δεν υπάρχει φραγμός στον αριθμό των προσπαθειών που έχει ο φοιτητής για να περάσει το μάθημα, ούτε επίπτωση εάν αποτύχει περισσότερες φορές. Με αυτό τον τρόπο φθάσαμε στους «αιώνιους» φοιτητές. Μία ελληνική πρωτοτυπία, αφού στη Δύση η κατάσταση είναι τελείως διαφορετική.
Ενδεικτικά, η υπεύθυνη του Τμήματος Εκπαιδευτικών Πληροφοριών του Βρετανικού Συμβουλίου Κατερίνα Φέγγαρου ανέφερε στην «Κ» ότι στα βρετανικά ΑΕΙ, σε περίπτωση αποτυχίας του, ο φοιτητής έχει μία ακόμη ευκαιρία και κατ’ εξαίρεση μία δεύτερη. Βεβαίως μπορεί να υπάρξει πρόνοια για κάποιον που αδυνατεί για σοβαρό λόγο να εξετασθεί σε ένα μάθημα. Στη Γαλλία, όπως εξηγεί στην «Κ» η Πατρίσια Σαβαρί, υπεύθυνη του γραφείου Campus France στην Ελλάδα, ο φοιτητής μπορεί να παρατείνει έως δύο χρόνια τις τριετείς σπουδές του πρώτου πτυχίου, ενώ εάν αποτύχει σε κάποιο μάθημα μπορεί να εξετασθεί σε αυτό τρεις ακόμη φορές. Ωστόσο, για να εγγραφεί ένας φοιτητής στο επόμενο έτος, πρέπει να έχει εξετασθεί με επιτυχία στο 70% των μαθημάτων του προηγούμενου. Την ίδια στιγμή, υπάρχει η δικλείδα του συμψηφισμού των βαθμών συναφών μαθημάτων. «Αυτό βοηθά πολύ, αλλά υπάρχει συζήτηση εάν είναι ορθό μέτρο», λέει η κ. Σαβαρί.
Τρεις προσπάθειες σε κάθε μάθημα έχει στη διάθεσή του ένας φοιτητής σε γερμανικό ΑΕΙ, εξηγεί στην «Κ» ο Αλέξανδρος Ρόγκενκαμπ, διευθυντής του Ενημερωτικού Κέντρου Αθηνών της Γερμανικής Υπηρεσίας Ακαδημαϊκών Ανταλλαγών (DAAD). Εάν δεν τα καταφέρει, θα αναγκασθεί να αλλάξει κλάδο σπουδών. Ωστόσο, το ίδρυμα φροντίζει ήδη από το πρώτο έτος να εποπτεύει την πρόοδο κάθε φοιτητή, ώστε να του προτείνει τις καταλληλότερες επιλογές σε περίπτωση που εμφανισθεί να «ασθμαίνει» στις σπουδές του.
Στην Ολλανδία, όπως ανέφερε στην «Κ» η μορφωτική ακόλουθος της πρεσβείας της χώρας στην Ελλάδα Μάρθα Τριανταφύλλου, για τον φοιτητή πολλά κρίνονται στον πρώτο χρόνο σπουδών (συνολικά τριετείς).
Εάν η πρόοδος του είναι μικρή, ο σύμβουλος του τμήματος θα… χτυπήσει καμπανάκι και, εάν κατά τις εξετάσεις του Ιουνίου αποτύχει σε κάποιο μάθημα, μπορεί να εγκαταλείψει τη σχολή. Εάν βρίσκεται στο δεύτερο έτος, έχει τη δυνατότητα να προσπαθήσει πάλι.
Στα ΑΕΙ των ΗΠΑ, όπως είπε στην «Κ» ο εκπαιδευτικός σύμβουλος και υπεύθυνος Αμερικανών υποτρόφων στο Ιδρυμα Fulbright Νικόλαος Τουρίδης, ο φοιτητής μπορεί να επαναλάβει το μάθημα στο οποίο απέτυχε. Αλλά προσοχή: όταν αποτύχει, βαθμολογείται με μηδέν στα 4 και ο βαθμός μετρά στον μέσο όρο του έως τη συγκεκριμένη στιγμή. Εάν με το μηδέν ο μέσος όρος διολισθήσει κάτω από 2, τότε ο φοιτητής μπαίνει σε επιτήρηση για ένα εξάμηνο, που ίσως επεκταθεί για ακόμη ένα. Εάν η επιτήρηση συνεχισθεί για τρίτο εξάμηνο, ο φοιτητής βρίσκεται λίγο πριν από την αποβολή του. «Ο φοιτητής πρέπει να έχει στόχο και να τον πετυχαίνει», λέει ο κ. Τουρίδης.
Το πρόβλημα των επάλληλων αποτυχιών υποδηλώνει χαμηλό επίπεδο. Ωστόσο, κάποιοι αρνούνται να χαλάσουν το… χατίρι των φοιτητών.