Παρά την άσκηση βέτο από το Συνταγματικό Δικαστήριο και τις αντιρρήσεις της Δύσης, οι Σέρβοι της Βοσνίας αύριο θα ψηφίσουν για την «εθνική τους γιορτή», κλιμακώνοντας έτσι την ένταση στη χώρα με τις ευαίσθητες ισορροπίες.
Για μεγάλο χρονικό διάστημα οι Βόσνιοι αναρωτιούνταν κατά πόσον το αυριανό δημοψήφισμα ήταν μία ακόμα κενή απειλή από τον εθνικιστή ηγέτη των Σερβοβόσνιων, Μίλοραντ Ντόντικ. Ομως, όπως όλα δείχνουν, αυτή τη φορά αποφάσισε να προχωρήσει παρά τους δισταγμούς του Βελιγραδίου αλλά και τις αντιρρήσεις από Ουάσιγκτον και Βρυξέλλες. Ετσι, 1,2 εκατ. ψηφοφόροι θα πάνε στις κάλπες για να ψηφίσουν κατά πόσον θέλουν η «εθνική τους εορτή» να εξακολουθήσει να γιορτάζεται στις 9 Ιανουαρίου, ημερομηνία της ανακήρυξης της «Δημοκρατίας των Σέρβων» στη Βοσνία, τρεις μόλις μήνες πριν από τον πόλεμο της περιόδου 1992-1995, ενός πολέμου που κόστισε τη ζωή σε εκατό χιλιάδες ανθρώπους.
Ανάμεσα τους ιδρυτές της «Δημοκρατίας των Βοσνίων» ο Ράντοβαν Κάρατζιτς, ο οποίος τον Μάρτιο καταδικάστηκε σε κάθειρξη σαράντα ετών για γενοκτονία και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου. Αποτέλεσμα εκείνου του πολέμου και ο εκτοπισμός δύο εκατομμυρίων ανθρώπων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το Συνταγματικό Δικαστήριο της Βοσνίας έκρινε ότι η θεσμοθέτηση εθνικής εορτής είναι παράνομη, καθώς αποτελεί μέσο διακρίσεων εναντίον των μη Σέρβων και ακύρωσε το δημοψήφισμα. Ο Μίλοραντ Ντόντικ, ωστόσο, αποφάσισε να προχωρήσει.
Η ειρηνευτική συνθήκη του Ντέιτον, που έβαλε τέλος στον πόλεμο, αναγνώρισε τη Σερβοβοσνιακή Δημοκρατία και την Ομοσπονδία μουσουλμάνων και Κροατών.
Τρεις μόλις ημέρες πριν από το δημοψήφισμα, ο Ντόντικ επισκέφθηκε στη Μόσχα τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος «εξέφρασε την υποστήριξη του στη σταθερότητα στην περιοχή και στην ειρηνευτική Συμφωνία του Ντέιτον» όπως επισήμανε ο Ντόντικ. Ερωτηθείς για το δημοψήφισμα τόνισε ότι ο πρόεδρος Πούτιν σημείωσε ότι είναι λαϊκό δικαίωμα.
Την ίδια στιγμή, ο αναλυτής Σρέτσκο Λατάν του βοσνιακού ινστιτούτου SOS προειδοποίησε για τον κίνδυνο αποσταθεροποίησης της περιοχής και αποτυχίας των μηχανισμών προστασίας της ειρηνευτικής συμφωνίας του Ντέιτον.