Αχιλλέας Τσάλτας: Η Δημοκρατία περνάει κρίση στην εποχή του Ιντερνετ

Αχιλλέας Τσάλτας: Η Δημοκρατία περνάει κρίση στην εποχή του Ιντερνετ

9' 40" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ο Αχιλλέας Τσάλτας είναι η ενσάρκωση της παγκοσμιοποίησης. Αυστραλός την υπηκοότητα, Ελληνας την καταγωγή (τα ελληνικά του δεν έχουν κάτι ιδιαίτερο να ζηλέψουν από αυτά του μέσου αυτόχθονα), εκ των αντιπροέδρων της αμερικανικής New York Times Company, ζει στο Λονδίνο και ταξιδεύει συνεχώς σε όλο τον κόσμο, κυνηγώντας χορηγούς και συνεργάσιμους αξιωματούχους για τη διοργάνωση των συνεδρίων των ΝΥ Times.

Οταν συναντιόμαστε, Δευτέρα μεσημέρι στο Κολωνάκι, είναι τρεισήμισι ώρες πριν από την επόμενη πτήση του, για την Ντόχα, πρωτεύουσα του Κατάρ, όπου η αμερικανική εφημερίδα θα διοργανώσει το επόμενο μεγάλο συνέδριό της, με θέμα «Η τέχνη του αύριο». Είναι επίσης μία ημέρα μετά το κλείσιμο των εργασιών του τέταρτου Athens Democracy Forum, που μεταφέρθηκε το Σαββατοκύριακο –για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά– από την Αθήνα στο θέρετρο Costa Navarino, στις δυτικές ακτές της Μεσσηνίας.

Μετά τα προκαταρκτικά –μου λέει ότι προτιμά να φτάνει τελευταία στιγμή στα αεροδρόμια, γιατί ταξιδεύει τόσο πολύ που διαφορετικά θα περνούσε τη μισή του ζωή σε αυτά– και την παραγγελία, το επίσημο μέρος της συζήτησης ξεκινάει με το Democracy Forum. «Το ένστικτό μου πάντα μου έλεγε ότι αυτό θα γίνει κάτι μεγάλο», λέει ο κ. Τσάλτας, που είναι ο εμπνευστής και η κινητήρια δύναμη πίσω από το συνέδριο. «Μας εξέπληξε, παρ’ όλα αυτά, η ταχύτητα με την οποία εξελίχθηκε από μια εκδήλωση δύο ωρών στη Στοά του Αττάλου σε ένα εξαήμερο συνέδριο». Κοιτώντας πίσω, πώς το εξηγεί;

«Θυμάμαι ήδη από το 2013», λέει, «να κοιτάζω το κοινό στη Στοά του Αττάλου και να βλέπω εκεί 4-5 από τους δημοσιογράφους μας [των New York Times]. Συνήθως πρέπει να δώσουμε τρομερές μάχες για να τους πείσουμε να έρθουν στα συνέδρια, γιατί η αντίληψη είναι ότι ανήκουν πιο πολύ στο εμπορικό κομμάτι της δραστηριότητας της εταιρείας. Ή τουλάχιστον ήταν τότε, γιατί έκτοτε η αντίληψη αυτή έχει αλλάξει. Στην Αθήνα όμως είχαν έρθει από μόνοι τους, σχεδόν απρόσκλητοι! Οπότε πήγα στον πρόεδρό μας, τον Αρθουρ Σούλτζμπεργκερ στη Νέα Υόρκη, και του είπα ότι αφού οι δημοσιογράφοι μας νιώθουν ότι πρέπει να είναι παρόντες σε αυτήν την εκδήλωση, πρέπει να κάνουμε κάτι, υπάρχει προοπτική εκεί. Επειδή λοιπόν είναι οραματιστής, είδε την προοπτική αυτή και πρότεινε να βρεθούμε για μεσημεριανό στην αίθουσα συνεδριάσεων και να δούμε πώς το Forum θα κλιμακωθεί, πώς θα γίνει κάτι σαν το Νταβός της Δημοκρατίας, πάντα στην Αθήνα, και χωρίς τον ζουρλομανδύα και τον ελιτισμό του Νταβός».

Προσωπικό κίνητρο

Ο κ. Τσάλτας αποκαλύπτει και ένα προσωπικό κίνητρο που είχε για την εδραίωση του Athens Democracy Forum στον διεθνή συνεδριακό χάρτη. Το 2013 «ήταν μόλις δύο χρόνια αφού έχασα τους γονείς μου και ένιωθα έντονα το πνεύμα του πατέρα μου. Ηταν και οι δύο πολύ διαβασμένοι – η μητέρα μου ήθελε να γίνει φιλόλογος, ο πατέρας μου είχε φοιτήσει στην Πάντειο. Στο Σίδνεϊ, όπου μετανάστευσαν από την Πάτρα, έγιναν μικρομεσαίοι επιχειρηματίες. Αλλά ο πατέρας μου ιδιαίτερα, πάντα νοιαζόταν για την Ελλάδα. Λίγο πριν πεθάνει, μου είπε “γιε μου, πρέπει να κάνεις κάτι για την κρίση”. Εγώ του απάντησα ότι δεν είμαι πολιτικός, εργάζομαι απλά για τους New York Times. Και μου είπε: “Ακριβώς! Θα πετύχεις πολύ περισσότερα μέσω των New York Times από ό,τι θα πετύχαινες ως πολιτικός”. Πέντε χρόνια μετά, νιώθω ότι είναι και οι δύο μαζί μου κάθε μέρα». Ο αντιπρόεδρος των New York Times βλέπει το συγκεκριμένο συνέδριο ως κάτι περισσότερο από ακόμα μία εμπορική πρωτοβουλία: «Εχει αλτρουισμό και ιδεαλισμό ως εγχείρημα. Η πρόκληση για το μέλλον είναι να βρούμε την ιδανική σύζευξη μεταξύ του ιδεαλιστικού και του πρακτικού». Για την επόμενη χρονιά, τα σχέδια είναι ακόμα ασαφή. «Σκεφτόμαστε να δώσουμε έμφαση στον ρόλο των πόλεων, αντί των εθνών, στη δημοκρατική διαδικασία, και ιδιαίτερα στην έννοια της πόλης-κράτους, όπου ευδοκίμησε για πρώτη φορά η Δημοκρατία».

Ως κάποιος που συνεργάζεται τέσσερα χρόνια με τον δήμο και που επισκέπτεται συχνά τη χώρα, πώς του φάνηκε η Αθήνα αυτή τη φορά; Αντέχει ακόμα ή έχουν αρχίσει να γίνονται αισθητά με πιο επώδυνο τρόπο τα σημάδια της μεγάλης κρίσης;

«Σίγουρα είναι ανθεκτική – οι Ελληνες, οι Αθηναίοι, έχουν ενέργεια ακαταπόνητη, δεν το βάζουν κάτω. Αλλά βλέπω και μια κόπωση, οι άνθρωποι είναι πιο κλειστοί σε σχέση με δέκα χρόνια πριν».

Το μεγάλο στοίχημα για τα παραδοσιακά ΜΜΕ

Η Δημοκρατία, φυσικά, έχει ως αναγκαία προϋπόθεση ένα καλά πληροφορημένο εκλογικό σώμα. Ενα από τα κεντρικά θέματα συζήτησης στο Athens Democracy Forum ήταν η ευρεία παραπληροφόρηση των ψηφοφόρων, ακόμα και σε δημοκρατικές κοινωνίες, με βασικό αγωγό τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πόση ανησυχία προκαλεί στους New York Times η αδιαφορία όλο και περισσότερων αναγνωστών για την επαλήθευση των όσων διαβάζουν και υιοθετούν και η συρρίκνωση της επιρροής των παραδοσιακών ΜΜΕ στην κοινή γνώμη; «Προκαλεί μεγάλη ανησυχία. Πρέπει να παραδεχθούμε ότι στην αρχή, τα παραδοσιακά ΜΜΕ “έχασαν” την επανάσταση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Υπήρχαν αντιστάσεις στη χρήση τους από τους δημοσιογράφους. Οπως όμως ειπώθηκε στην εκδήλωση της Τρίτης (στο Impact Hub, με θέμα τα ΜΜΕ στην εποχή της κρίσης), οτιδήποτε γίνεται viral σήμερα έχει ξεκινήσει από κάποιο ρεπορτάζ των New York Times, του BBC κ.ο.κ. Αρα τα παραδοσιακά, μεγάλα μέσα έχουν αρχίσει να μπαίνουν στο παιχνίδι – αλλά άργησαν πολύ. Το ίδιο ισχύει και για τις κυβερνήσεις. Αυτή είναι η κρίση την οποία βιώνει η Δημοκρατία: Η ταχύτητα των αλλαγών στην τεχνολογία είναι πολύ μεγαλύτερη από την ταχύτητα προσαρμογής των θεσμών μας».

Η ψηφιακή πρόκληση για τον Τύπο δεν περιορίζεται στον περιορισμό της επιρροής των παλαιών μέσων. Η μετάβαση στην ψηφιακή εποχή αποτελεί εξαιρετικά σύνθετη οικονομική εξίσωση, την οποία ελάχιστα μέσα έχουν καταφέρει να επιλύσουν. Πόσο καλά πάει η διαδικασία στους New York Times; «Πηγαίνει πολύ καλά», λέει –βλέποντας μισογεμάτο το ποτήρι– ο συνδαιτυμόνας της «Κ». «Ο αριθμός των ψηφιακών αναγνωστών έχει αυξηθεί εκθετικά τα τελευταία πέντε χρόνια. Με την τοποθέτηση του paywall, πήγαμε από μηδέν σε πάνω από ένα εκατομμύριο ψηφιακούς συνδρομητές. Τα έσοδα από την ψηφιακή έκδοση είναι 400 εκατ. δολάρια και ο στόχος είναι να αυξηθούν στα 800 εκατομμύρια έως το 2020. Καθώς η αμερικανική αγορά είναι πεπερασμένη και κορεσμένη, ελπίζουμε να το πετύχουμε αυτό με την επέκταση σε άλλες αγορές». Ηδη υπάρχουν εκδόσεις των New York Times στα κινεζικά και –εδώ και λίγους μήνες– στα ισπανικά.

Παραμένει ωστόσο η κεφαλαιώδης πρόκληση της ανάκτησης των χαμένων εσόδων της έντυπης έκδοσης. Οπως παραδέχεται ο κ. Τσάλτας, τα αυξημένα έσοδα της ψηφιακής έκδοσης κυμαίνονται γύρω στο 25% των συνολικών εσόδων και «δεν πλησιάζουν καν στο να αναπληρώνουν τη μείωση των διαφημιστικών εσόδων» από την έντυπη έκδοση.

Ο Τραμπ, ο Κρούγκμαν και το Αγιο Δισκοπότηρο των New York Times

Τα αμείλικτα οικονομικά του κλάδου των ΜΜΕ έχουν υποχρεώσει και τους New York Times σε περικοπές. Ωστόσο, όπως σημειώνει ο κ. Τσάλτας, «δεν έχουμε αγγίξει σχεδόν καθόλου το δημοσιογραφικό προσωπικό.

Οι δημοσιογράφοι είναι το Αγιο Δισκοπότηρο για τους New York Times, και κάνουμε συνειδητή προσπάθεια να κάνουμε εξοικονομήσεις από αλλού, ώστε π.χ. να μην χρειαστεί να κλείσουμε γραφεία ανταποκριτών σε ξένες χώρες. Η διεθνής μας επέκταση δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς τα 36 γραφεία ανταποκριτών μας ανά τον κόσμο».

Οι προκλήσεις όμως είναι μεγάλες και στο εσωτερικό των ΗΠΑ. Ως κατ’ εξοχήν φωνή του κατεστημένου, η εφημερίδα έχει δεχθεί συχνά τα πυρά του Ντόναλντ Τραμπ για την κάλυψη της εκστρατείας του. Παράλληλα, οι Times δέχονται κριτική εξ αριστερών –ακόμα και από αρθρογράφους τους, όπως ο Πολ Κρούγκμαν– γιατί, ακολουθώντας τις δεοντολογικές επιταγές της ισορροπημένης κάλυψης, δεν έχουν αναδείξει με την πρέπουσα δριμύτητα τα ψεύδη και τις παλινωδίες του Τραμπ.

Τη μέρα πριν από το μεσημεριανό μας, σε ένα ακόμα εμπρηστικό tweet, o Ρεπουμπλικανός υποψήφιος απείλησε ξανά τους Times με μηνύσεις (το συγκεκριμένο τιτίβισμα συγκέντρωσε πάνω από 26.000 likes μέσα σε δύο 24ωρα). Θα αποτελούσε μία ενδεχόμενη προεδρία Τραμπ απειλή για την ελευθερία του Τύπου στις Ηνωμένες Πολιτείες;

«Δεν νομίζω να υπάρξουν σοβαρές συνέπειες, γιατί οι θεσμοί στις ΗΠΑ είναι πολύ πιο ισχυροί από οποιονδήποτε τύχει να εκλεγεί πρόεδρος», απαντά. Ωστόσο, «ακόμα κι αν χάσει, θα είναι νικητής. Είναι η πρώτη φορά που φτάνει τόσο ψηλά στην αμερικανική πολιτική σκηνή ένας λαϊκιστής, και αυτό δείχνει ότι κάτι πηγαίνει στραβά στην κοινωνία το οποίο διέφυγε της προσοχής των κομμάτων του κατεστημένου».

Διεθνής Ελληνας

Προς το τέλος της κουβέντας, κι ενώ έχει ξεκινήσει το ψιλόβροχο στο κέντρο, επιστρέφουμε στο παρελθόν – στην πορεία που οδήγησε έναν μετανάστη δεύτερης γενιάς από την Αυστραλία, χωρίς προνόμια και προσβάσεις στην εξουσία, στα υψηλότερα κλιμάκια της πιο σημαντικής διεθνούς εφημερίδας.

«Οι γονείς μου έφυγαν από την Πάτρα για το Σίδνεϊ το 1959. Ηταν μετά τον Εμφύλιο, η χώρα βρισκόταν σε πολύ δύσκολη κατάσταση. Εντάχθηκαν λοιπόν στο πρόγραμμα White Australia, που ενθάρρυνε μετανάστες κυρίως από τη Νότια Ευρώπη να πάνε εκεί και να εργαστούν».

Ο νεαρός Αχιλλέας σπούδασε Οικονομικά και έλαβε μεταπτυχιακό στην Κοινωνιολογία. Η ανάμειξή του με τα μέσα ενημέρωσης ξεκίνησε «μάλλον τυχαία»: «Οταν ήμουν φοιτητής, δούλευα, για να βγάζω χαρτζιλίκι» –λέει τη λέξη στα ελληνικά– «στο τμήμα επίπλων ενός πολυκαταστήματος. Ηλθε λοιπόν μία μέρα εκεί ένα από τα στελέχη της εφημερίδας The Australian του Ρούπερτ Μέρντοχ. Του πούλησα ένα σαλόνι και με ρώτησε με τι ασχολούμαι πραγματικά, πέρα από το να πουλάω έπιπλα. Η απάντησή μου είχε ένα στοιχείο θράσους – του είπα ότι εξαρτάται από το τι έχει να μου προσφέρει». Λίγες μέρες αργότερα, πήγε στην εφημερίδα να τον δει, σε ένα ραντεβού που, χωρίς να το ξέρει, εξελίχθηκε σε συνέντευξη εργασίας. Τρεις μήνες πιο μετά, ξεκίνησε να δουλεύει στο εμπορικό τμήμα.

«Αυτό όμως είναι ένα μέρος της ιστορίας», προσθέτει. «Προφανώς, είχα μέσα μου μία έλξη για τον χώρο των μέσων ενημέρωσης. Οταν ήμουν 11 ετών, αντί να παίζω ποδόσφαιρο στον δρόμο, είχα κλειστεί στο δωμάτιό μου και είχα φτιάξει μία εφημερίδα, με πρωτοσέλιδο τη δολοφονία του Αλντο Μόρο, σε ένα μόνο αντίτυπο! Είχα ξεκινήσει από τότε το εξατομικευμένο μάρκετινγκ», λέει γελώντας.

Πόσο σημαντικό ρόλο έπαιξαν η Ελλάδα και οι παραδόσεις της στην ανατροφή του; «Πολύ σημαντικό. Ηταν ένα πολύ ελληνικό σπίτι και φυσικά, παρότι οι γονείς μου δεν ήταν θρησκευόμενοι, γιορτάζαμε το Πάσχα, πηγαίναμε στην εκκλησία και όλα αυτά», λέει. Κρίσιμη για την εξοικείωσή του με τη χώρα καταγωγής του, όμως, ήταν η επιστροφή της οικογένειάς του το 1972, με αποτέλεσμα να ολοκληρώσει το δημοτικό στην Ελλάδα.

«Υπήρχε ένας βασικός κανόνας στην οικογένειά μας», θυμάται. «Οταν μιλάμε ελληνικά, δεν χρησιμοποιούμε καθόλου αγγλικές λέξεις, και το ίδιο με τα αγγλικά. Αυτή η “πολιτική” ήταν ζωτικής σημασίας ώστε να διατηρήσω τη σχέση μου με τη γλώσσα».

Οι ελληνικές του ρίζες παραμένουν πολύ σημαντικές γι’ αυτόν. Οπως λέει, «όταν συναντήθηκα με τον Γιώργο Καμίνη και τον έπεισα να συμμετάσχει στη διοργάνωση του Athens Democracy Forum, του είπα ότι τον προσεγγίζω φορώντας δύο καπέλα. Το πρώτο είναι αυτό του στελέχους των New York Times. Το άλλο είναι το καπέλο του Ελληνα της Διασποράς, με όλες τις αξίες που μου εμφύσησαν οι γονείς. Με όλον τον σεβασμό προς τους New York Times, αυτές οι αξίες έχουν πιο ισχυρό καθοδηγητικό ρόλο στη ζωή από τις ανάγκες του brand της εφημερίδας».

Η συνάντηση

Βρεθήκαμε στο It στην οδό Σκουφά, στον πιο ήσυχο πάνω όροφο. Μοιραστήκαμε μια σαλάτα με χόρτα εποχής και μυζήθρα. Εκείνος συνέχισε με κεμπάπ γαλοπούλας, εγώ με κοτόπουλο με γιαούρτι, με τη συνοδεία ρυζιού μπασμάτι. Γι’ αυτά τα εδέσματα, συν δύο λεμονάδες με μέντα, ο λογαριασμός ήταν 39,90 ευρώ.

Oι σταθμοί του

1966

Γεννιέται στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας.

1989

Προσλαμβάνεται στο εμπορικό τμήμα της εφημερίδας Australian, του Ρούπερτ Μέρντοχ.

1999

Μετακομίζει στο Χονγκ Κονγκ και αναλαμβάνει εκτελεστικός διευθυντής της International Herald Tribune (μετέπειτα International New York Times) στην Ασία.

2004

Προάγεται σε παγκόσμιο διευθυντή κυκλοφορίας της IHT, με έδρα το Παρίσι.

2012

Προάγεται εκ νέου στη θέση του αντιπροέδρου των New York Times με ευθύνη για τη διοργάνωση συνεδρίων και την καινοτομία.

2013

Διοργανώνει για πρώτη φορά το Athens Democracy Forum στη Στοά του Αττάλου.

2016

Συντονίζει τις εργασίες του τέταρτου Athens Democracy Forum, το οποίο έχει εξελιχθεί σε ένα πολυήμερο συνέδριο διεθνούς εμβέλειας.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή