Ο 22χρονος Σύρος πρόσφυγας Μοχάμεντ προσπαθούσε να κάνει υπομονή. Είχε ήδη ρισκάρει περνώντας τον περασμένο χειμώνα από την Τουρκία στη Χίο μέσα σε πλαστική βάρκα. Ηθελε πλέον να συνεχίσει το ταξίδι του με τον «νόμιμο τρόπο». Η αίτησή του, όμως, για μετεγκατάσταση σε άλλο ευρωπαϊκό κράτος δεν προχωρούσε. Αφησε να περάσει ένας μήνας και ο επόμενος, ώσπου στο τετράμηνο αποφάσισε να πληρώσει ξανά. Οι καθυστερήσεις στην εξέταση του φακέλου του –δεν είχε καν κληθεί για συνέντευξη– τον έστειλαν πάλι στην αγκαλιά των διακινητών.
«Αγόρασα μια ολλανδική αυθεντική ταυτότητα από έναν Αλγερινό διακινητή στην οδό Αχαρνών. Πλήρωσα 2.500 ευρώ γι’ αυτή, μαζί με το αεροπορικό εισιτήριο, και ταξίδεψα τον Ιούλιο από αεροδρόμιο της Κρήτης στη Γερμανία», λέει στην «Κ». Επικοινωνούμε τις τελευταίες τέσσερις ημέρες με μηνύματα και τηλεφωνικά μέσω της εφαρμογής WhatsApp. Ζει σε γερμανικό κέντρο φιλοξενίας και σε δύο εβδομάδες πρόκειται να μεταφερθεί σε διαμέρισμα που θα μοιράζεται με πρόσφυγες άλλων εθνικοτήτων.
Η ιστορία του Μοχάμεντ δεν είναι μοναδική. Χιλιάδες άλλοι ακολούθησαν παρόμοια διαδρομή, πέρασαν με βάρκα στην Ελλάδα και έφυγαν αεροπορικώς μετά το σφράγισμα του βαλκανικού διαδρόμου. Η δική του περίπτωση όμως είναι ενδεικτική για τις διαρκείς διακυμάνσεις στα ποσά που απαιτούν οι διακινητές, ανάλογα με την εποχή, τη ζήτηση, τον ανταγωνισμό και τις διεθνείς πολιτικές ανάσχεσης ή υποδοχής των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών.
Ο Μοχάμεντ πλήρωσε 800 ευρώ τον περασμένο Φεβρουάριο για να φτάσει στη Χίο, λιγότερα από τα 1.000-1.200 ευρώ που ζητούσαν τα κυκλώματα το 2015. «Ηταν χειμώνας και ήταν επικίνδυνα, γι’ αυτό και μπορέσαμε να δώσουμε τότε λιγότερα», λέει. Τον Ιούνιο η Europol ανέφερε σε έκθεσή της ότι οι τιμές της διακίνησης είχαν αυξηθεί και πάλι, για να ακολουθήσει η διαπίστωση αξιωματούχων του Frontex ότι στα τέλη του περασμένου Αυγούστου οι τιμές διακίνησης σημείωσαν ξανά πτώση που φτάνει το 50%.
Μία από τις εξηγήσεις που έχει δώσει εκπρόσωπος του Frontex στην «Κ» για την τελευταία διαφοροποίηση είναι ότι περισσότερες εγκληματικές ομάδες ανταγωνίζονται για την προσέλκυση προσφύγων και μεταναστών.
Το αεροπορικό ταξίδι με ένα κλεμμένο, νοθευμένο ή πλαστό έγγραφο (αστυνομική ταυτότητα ή διαβατήριο) συνήθως είναι η πιο ακριβή επιλογή. Το ποσό όμως που κλήθηκε να πληρώσει ο συγκεκριμένος Σύρος πρόσφυγας τον Ιούλιο θυμίζει εποχές Μαΐου 2014, τότε που, όπως είχε διαπιστώσει η «Κ», οι διακινητές της οδού Αχαρνών ζητούσαν 3.000 ευρώ (για ταξιδιωτικά έγγραφα και αεροπορικά εισιτήρια) από τους πρώτους Σύρους που κατέφθαναν σταδιακά στην Αθήνα. Υπήρξαν όμως και άλλες περίοδοι ενδιάμεσα –όταν ακόμη δεν είχε εκκενωθεί η Ειδομένη και συντηρούνταν η ελπίδα της διέλευσης μέσω του βαλκανικού διαδρόμου– που τα ποσά για φυγή μέσω αεροδρομίου είχαν μειωθεί κατά πολύ. Ενδεικτικά, τον Δεκέμβριο του 2015 Σύρος που είχε φθάσει στην Ολλανδία μέσω Ηρακλείου Κρήτης με πλαστή ρουμανική ταυτότητα είχε δηλώσει στην «Κ» ότι είχε πληρώσει στον διακινητή μόλις 800 ευρώ.
«Η αλήθεια είναι ότι δεν σκέφτηκα την τιμή. Δεν προσπάθησα να βρω τον πιο φθηνό διακινητή», λέει ο Μοχάμεντ σε τηλεφωνική μας επικοινωνία από τη Γερμανία όπου ζει. Του σύστησαν απλώς, όπως τονίζει, αυτόν που «θα μπορούσε να τον περάσει».