Ενας επίσημος εκπρόσωπος του μουσικού πολιτισμού της πολυανθρωπότερης χώρας του πλανήτη, η Συμφωνική Ορχήστρα της Εθνικής Οπερας και του Χοροδράματος της Κίνας, εμφανίστηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών την Τετάρτη 28 Σεπτεμβρίου 2016, υπό τη διεύθυνση του αρχιμουσικού Ζανγκ Ζενγκ, και με συμμετοχή αξιόλογων σολίστ. Η συναυλία δόθηκε για τον εορτασμό της 67ης επετείου από την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, που είναι η 1η Οκτωβρίου, και της 10ης από την καθιέρωση της σινοελληνικής στρατηγικής συνεργασίας.
Το πρόγραμμα περιέλαβε αποκλειστικά έργα Κινέζων συνθετών, πολλά από τα οποία θα μπορούσαν να θεωρηθούν μουσική έκφραση «σοσιαλιστικού ρεαλισμού» σινικής κοπής – στον αντίποδα, για παράδειγμα, των πειραματισμών ενός Ταν Ντουν, που ακούσαμε το καλοκαίρι στον κήπο του ΚΠΙΣΝ. Οι συνθέσεις που ακούσαμε βασίζονταν εν πολλοίς στον συνδυασμό τόπων του ύστερου ρομαντισμού και τυπικά κινεζικών πεντατονικών κλιμάκων. Θριαμβευτικές εισαγωγές, θριαμβευτικές κορυφώσεις και θριαμβευτικά φινάλε, που ξεχώριζαν επειδή ήταν κάπως πιο θριαμβευτικά από τα προηγούμενα, εναλλάσσονταν με ατμοσφαιρικά επεισόδια για έγχορδα και άρπα ή ποιμενικά περάσματα για αγγλικό κόρνο με συνοδεία τριγώνου ή μεταλλόφωνου, που οδηγούσαν αναπόφευκτα σε δραματικά επεισόδια εμβατηριακού ρυθμού. Η μουσική συχνά είχε κινηματογραφικό χαρακτήρα, όπως η Εισαγωγή αρ. 1 του Γκουάν Ξια, με την οποία άνοιξε το πρόγραμμα, η οποία άλλωστε αποτελεί επεξεργασία δημοφιλούς soundtrack του ίδιου συνθέτη.
Εξαιρετική ευγένεια
Το ακρόαμα πάντως δεν ήταν σε καμία περίπτωση αμελητέο, κυρίως χάρις στο πολύ υψηλό επίπεδο της ορχήστρας. Ο ήχος, κατ’αρχάς, χαρακτηριζόταν από μια εξαιρετική ευγένεια. Το σύνολο ήταν εξαιρετικά συντονισμένο και τα επίπεδα δεξιοτεχνίας πολύ ικανοποιητικά. Το αγγλικό κόρνο ήταν αξιοπρόσεκτο. Αρχιμουσικός και ορχήστρα ήταν ασφαλώς απολύτως εγκρατείς των έργων που ερμήνευαν, ερμηνευτικά ήταν προσανατολισμένοι περισσότερο στη λάμψη και την ακρίβεια, πολύ λιγότερο σε μια πιο «ευρωπαϊκού» τύπου προσοχή στην εκλέπτυνση των λεπτομερειών.
Σημαντικό στοιχείο της βραδιάς ήταν η συμμετοχή σολίστ σε παραδοσιακά όργανα της Κίνας, που συνέπραξαν με την ορχήστρα, η οποία επίσης χρησιμοποίησε ορισμένα παραδοσιακά κινεζικά κρουστά.
Πιο σύνθετα, πιο ενδιαφέροντα έργα και πιο κοντά σε μια κινεζική εκδοχή «εθνικής σχολής» ήταν οι αμιγώς ορχηστρικές συνθέσεις του Σάο Εν «Εντυπώσεις επάνω στην εθνική μειονότητα των Χάνι», έργο που, εάν κατανοήσαμε σωστά, επιθυμεί να αναδείξει τον εθνολογικό πλούτο της αχανούς χώρας, και ακόμα περισσότερο τις «κινεζικές συνθέσεις» του Μπάο Γιουάν «Πράσινη Ιτιά» και «Πηγαίνοντας σε μια παράσταση γιάνγκε».
Από τη βραδιά δεν θα μπορούσε να λείψει και η «όμορφη νύχτα» του Λιου Τιανχουάν, έργο του 1929, που είναι το πιο αναγνωρίσιμο έργο της κινεζικής μουσικής γραμματείας, και σίγουρα ένα μικρό αριστουργηματικό κομψοτέχνημα. Αν και αρχικά γραμμένο για ερ-χόου, το ακούσαμε σε μεταγραφή για έγχορδα. Ηταν μια ευκαιρία να απολαύσουμε τον ωραίο ήχο των εγχόρδων, τα στρογγυλά πιτσικάτι, αλλά και να θυμηθούμε την πρόσφατη εμφάνιση της Φιλαρμονικής Ορχήστρας του Ισραήλ, που υπό τον Ζούμπιν Μέτα άνοιξε τη δική της συναυλία με το Αντάτζιο για έγχορδα του Πιοτρ Ιλιτς Τσαϊκόφσκι, έργο που επίσης ανέδειξε τα έγχορδα της ορχήστρας. Πώς θα ήταν άραγε αν τα δύο σύνολα αντάλλασσαν αυτά τα δύο διαφορετικά κομμάτια για έγχορδα; Τι θα προσέφερε η καθεμία στην ερμηνευτική παράδοση της άλλης πλευράς;
Περιέργεια που μάλλον θα μείνει αναπάντητη, αν και ο Ντανιέλε Γκάτι ερμήνευσε την «Ομορφη νύχτα» επικεφαλής της Ορχήστρας της Σαγκάης στην πρωτοχρονιάτικη συναυλία με έργα Βέρντι που έδωσαν στην έδρα της ορχήστρας την 31 Δεκεμβρίου του 2015. Ισως η ένταξη κάποιων κινεζικών έργων στο διεθνές ρεπερτόριο να μην είναι τόσο μακριά.
Φόρος τιμής
Εκτός προγράμματος η ορχήστρα απέτισε φόρο τιμής στην Ελλάδα, υπενθυμίζοντας ταυτόχρονα το πλαίσιο της σινοελληνικής συνεργασίας παίζοντας μια συμφωνική φαντασία πάνω στα «Παιδιά του Πειραιά» του Μίκη Θεοδωράκη – και ήταν φανερό ότι αυτή η μουσική τους είναι γνωστή και αγαπημένη, όπως και στο ακροατήριο.
Το πέρας της συναυλίας ακολούθησε ένα ασυνήθιστο για εμάς τελετουργικό, αφού ανέβηκαν στη σκηνή ο Ελληνας υπουργός Πολιτισμού, ο πρέσβης της Κίνας, ο πρόεδρος του ΟΜΜΑ, οκτώ συνολικά άτομα, για να συγχαρούν τους συντελεστές και να αλληλοχειροκροτηθούν με το κοινό. Αλλα ήθη. Για να γνωρίζουμε, ή για να συνηθίζουμε;