Και μέσα σ’ όλα μας προέκυψε και θέμα Τσάμηδων. Μια απάντηση του αρμοδίου για τη διεύρυνση επιτρόπου Γιοχάνες Χαν στην ερώτηση της Ελληνίδας ευρωβουλευτού Μαρίας Σπυράκη για την ανοχή της αλβανικής κυβέρνησης στις προκλήσεις ομάδων Τσάμηδων κατά την τελευταία επίσκεψη του Ελληνα ΥΠΕΞ Νίκου Κοτζιά στα Τίρανα άναψε φωτιές στις ελληνοαλβανικές σχέσεις, που τα τελευταία χρόνια βαίνουν από το κακό στο χειρότερο.
Τι είπε ο Ευρωπαίος αξιωματούχος; Παιδιά, μη διαμαρτύρεστε γιατί ανάμεσα στα υπό συζήτηση διμερή θέματα Ελλάδας και Αλβανίας είναι, εκτός από την ΑΟΖ, και τα δικαιώματα των ατόμων που ανήκουν σε μειονότητες, δηλαδή και το ζήτημα των Τσάμηδων.
Τι του απαντήσαμε εμείς (ΥΠΕΞ); Οτι είναι αδιάβαστος και πως «τσάμικο ζήτημα δεν υφίσταται και ως εκ τούτου ουδέποτε έχει γίνει αποδεκτό ως αντικείμενο διαπραγμάτευσης μεταξύ των κυβερνήσεων Ελλάδας και Αλβανίας». Οι Αλβανοί, που περίμεναν χρόνια, έσπευσαν να πανηγυρίσουν για το ότι το θέμα γράφτηκε, έστω και μ’ αυτόν τον τρόπο, στην ευρωπαϊκή ατζέντα, εμείς σπεύσαμε να το διαψεύσουμε, βγήκε ο Αλβανός ΥΠΕΞ Μπουσάτι και είπε ότι έχουν ανταλλαγεί και non papers μεταξύ των δύο πλευρών, προσθέτοντας πως «δεν υπάρχει καμία πιθανότητα να αφαιρεθεί το θέμα από την ατζέντα των Βρυξελλών, διότι είχαμε επιβεβαίωση από εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής». Και τώρα «τρεχάτε ποδαράκια μου» για την ελληνική εξωτερική πολιτική και τη διπλωματία μας. Ας μην ψάχνουμε να βρούμε εχθρούς και υπονομευτές του έθνους στο πρόσωπο Ευρωπαίων αξιωματούχων. Δεν άνοιξε ζήτημα Τσάμηδων ο επίτροπος Χαν. Το πρόβλημα υπήρχε, αλλά εμείς αποφεύγαμε να το δούμε κατάματα και να σχεδιάσουμε στρατηγική αντιμετώπισής του. Με την κατάρρευση του καθεστώτος Χότζα επιβλήθηκε από τις εύπορες οργανώσεις των Τσάμηδων στην πολιτική ατζέντα και έκτοτε πωλείται στην κοινή γνώμη ως περιζήτητο λόγω έντονης ανθελληνικής γεύσης προϊόν, αποτελεί σήμερα πυλώνα του αλβανικού αλυτρωτισμού και της ιδέας της Μεγάλης Αλβανίας.
Είναι τραγικό λάθος η επιμονή να εστιάσουμε την επιχειρηματολογία μας αποκλειστικά στη συνεργασία ένοπλων τσάμικων ομάδων με τους Γερμανούς στην Κατοχή –που βεβαίως υπήρξε– και την καταδίκη και δήμευση των περιουσιών αρκετών εξ αυτών από τα δικαστήρια για δοσίλογους μετά την απελευθέρωση. Το θέμα των Τσάμηδων προϋπήρχε, από την εποχή της ανταλλαγής των πληθυσμών το 1924 ακόμη, και η αλβανική προπαγάνδα το χρησιμοποιούσε στα διεθνή φόρα ως αντίβαρο στο βορειοηπειρωτικό. Το κακό είναι ότι η κοινή γνώμη, οι διαμορφωτές της, οι πολιτικοί μας που λαμβάνουν αποφάσεις αγνοούν τις πολλές και άκρως ευαίσθητες πτυχές του όλου θέματος. Αμφιβάλλω αν ξεπερνούν τα δάκτυλα του ενός χεριού οι βουλευτές μας που γνωρίζουν το ζήτημα. Κυριαρχεί και εδώ η βολική για την άγνοιά μας θεωρία του «ανύπαρκτου τσάμικου», όπως αυτή περί «ανυπάρκτου μακεδονικού», η οποία μας έφερε εδώ που ξέρουμε.