Στις 30 Αυγούστου η Κομισιόν είχε κρίνει ότι οι αποφάσεις της ιρλανδικής κυβέρνησης για τη φορολόγηση της Apple είναι παράνομες σύμφωνα με το ευρωπαϊκό δίκαιο περί κρατικής βοήθειας. Η συγκεκριμένη απόφαση αναζωπύρωσε το ενδιαφέρον για τη φοροαποφυγή πολυεθνικών εταιρειών μέσω επενδύσεων σε φορολογικούς παραδείσους. Ενώ η υπόθεση της Apple είναι σοβαρή από μόνη της, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τους λόγους που οδηγούν πολυεθνικές εταιρείες να επενδύουν σε φορολογικούς παραδείσους, όπως επίσης και την κλίμακα στην οποία το κάνουν. Είναι μόνο λίγες μεγάλες εταιρείες που χρησιμοποιούν φορολογικούς παραδείσους ή πρόκειται για πιο εκτεταμένο φαινόμενο; Είναι η φοροαποφυγή το βασικό κίνητρο ή υπάρχουν και άλλοι λόγοι για τους οποίους επενδύουν οι εταιρείες σε φορολογικούς παραδείσους;
Χρησιμοποιήσαμε στοιχεία για γερμανικές πολυεθνικές εταιρείες τόσο από τον τομέα της μεταποίησης όσο και από τον τομέα των υπηρεσιών για την περίοδο 2002-2008. Λιγότερο από το 20% των εταιρειών του δείγματός μας διαθέτουν θυγατρικές σε φορολογικούς παραδείσους, αναλογία που είναι χαμηλή σε σύγκριση με αμερικανικές εταιρείες. Το 37,2% των εταιρειών που προσφέρουν χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες διαθέτει θυγατρικές σε φορολογικούς παραδείσους, όπως και το 19,9% των μη χρηματοπιστωτικών εταιρειών, ενώ το ποσοστό μειώνεται στο 17% των μεταποιητικών εταιρειών.
Οι τελευταίες επενδύουν κυρίως σε μεγάλους φορολογικούς παραδείσους με περισσότερο από ένα εκατομμύριο κατοίκους, μάλιστα οι μισές από αυτές επενδύουν στην Ελβετία. Η Ελβετία είναι σημαντικός προορισμός για τις εταιρείες παροχής υπηρεσιών, που συγκριτικά είναι πιο ενεργές σε μικρότερους φορολογικούς παραδείσους όπως το Λουξεμβούργο. Από την άποψη της φορολογικής πολιτικής, το αποφασιστικής σημασίας ερώτημα είναι σε ποιο βαθμό αποτελεί το ύψος της φορολογίας κίνητρο για την πραγματοποίηση επενδύσεων σε φορολογικούς παραδείσους. Διαπιστώνουμε πως πράγματι το κίνητρο γίνεται ισχυρότερο καθώς αυξάνεται και το ύψος της φορολογίας που καλούνται να πληρώσουν οι πολυεθνικές. Ωστόσο, το κίνητρο δεν είναι το ίδιο για όλες τις εταιρείες. Οσο υψηλότερα κέρδη έχει μια εταιρεία σε χώρες που δεν είναι φορολογικοί παράδεισοι, τόσο ισχυρότερο γίνεται το κίνητρο. Αντιθέτως, αυτό εξασθενεί όσο υψηλότερο είναι το κόστος μεταφοράς των κερδών σε κάποιον φορολογικό παράδεισο. Διαπιστώνουμε πολύ στενή σχέση μεταξύ της πρακτικής εταιρειών του μεταποιητικού τομέα και εταιρειών που προσφέρουν υπηρεσίες (εξαιρούνται οι τράπεζες) να επενδύουν σε φορολογικούς παραδείσους και του μέσου ύψους της φορολογίας που αντιμετωπίζουν σε χώρες που δεν είναι φορολογικοί παράδεισοι. Αντιθέτως, δεν παρατηρείται η στενή σχέση στην περίπτωση εταιρειών που προσφέρουν υπηρεσίες. Πρόκειται για αξιοσημείωτο εύρημα, εν μέρει διότι το ποσοστό των εταιρειών που προσφέρουν υπηρεσίες και είναι ενεργές σε φορολογικούς παραδείσους είναι υψηλότερο από το αντίστοιχο ποσοστό μεταποιητικών εταιρειών. Μια πιθανή εξήγηση είναι πως οι εταιρείες παροχής υπηρεσιών αντιμετωπίζουν υψηλότερο κόστος μεταφοράς των κερδών τους σε φορολογικούς παραδείσους σε σύγκριση με τις εταιρείες του μεταποιητικού τομέα. Εναλλακτικά οι εταιρείες παροχής υπηρεσιών μπορεί να επενδύουν σε φορολογικούς παραδείσους ώστε να ασκήσουν εκεί επιχειρηματική δραστηριότητα. Διαπιστώνουμε επίσης ότι όσο μεγαλύτερη είναι μια εταιρεία, είτε ανήκει στον μεταποιητικό τομέα είτε ανήκει στον τομέα των υπηρεσιών, τόσο πιθανότερο είναι να επενδύει σε φορολογικούς παραδείσους.
* H κ. Anna Gumpert είναι επίκουρη καθηγήτρια στη Σχολή Οικονομικών του Πανεπιστημίου του Μονάχου. Ο κ. James Hines είναι καθηγητής Νομικής στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν. Η κ. Monika Schnitzer είναι καθηγήτρια Συγκριτικών Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου. Το άρθρο πρωτοδημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα voxeu.org.