Δύο ορόσημα, τόσο διαφορετικά, συμπληρώθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα. Με την έγκριση από την Ευρωπαϊκή Ενωση, ως συνόλου, της Συμφωνίας του Παρισιού για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, συμπληρώθηκε ο απαραίτητος αριθμός κρατών που επιτρέπει να τεθεί σε ισχύ. Την ίδια ώρα όμως ο φετινός Σεπτέμβριος είναι ο πρώτος στη σύγχρονη ιστορία που οι συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα δεν έπεσαν κάτω των 400 μερών ανά εκατομμύριο (ppm). Πληθαίνουν οι φωνές που λένε πως η διαδικασία της κλιματικής αλλαγής κινείται ταχύτατα, κάνοντας ήδη ανεπαρκή τη Συμφωνία του Παρισιού τον περυσινό Δεκέμβριο.
Την Τρίτη, παρουσία του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν, 610 ευρωβουλευτές ψήφισαν υπέρ της Συμφωνίας του Παρισιού, 38 καταψήφισαν και 31 απείχαν. Είχε προηγηθεί την Παρασκευή 30 Σεπτεμβρίου η επικύρωση από τους 28 υπουργούς Περιβάλλοντος, με τις επιφυλάξεις της Πολωνίας, που ζήτησε μέτρα προσαρμογής για τις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα. Η Ε.Ε. πραγματοποίησε μια φαστ τρακ διαδικασία για την επικύρωση της Συμφωνίας, αντί να πάει μέσω της έγκρισης από κάθε κράτος-μέλος ξεχωριστά (αυτό θα ακολουθήσει). Ο λόγος ήταν πως η Συμφωνία είχε ήδη εγκριθεί από ΗΠΑ, Κίνα και Ινδία, με αποτέλεσμα να αμφισβητείται ο ηγετικός ρόλος που θέλει να έχει η Ε.Ε. στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Με την υπογραφή και της Ε.Ε., πάντως, καλύπτεται το όριο τουλάχιστον των 55 κρατών με το 55% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου για να τεθεί σε ισχύ η Συμφωνία του Παρισιού. Κάτι που αναμένεται να ανακοινωθεί στην επόμενη διεθνή διάσκεψη για το κλίμα στις 7 Νοεμβρίου στο Μαρακές.
Την ίδια περίοδο, όμως, η ανθρωπότητα «κατάφερε» να διαβεί κι ένα άλλο ορόσημο: για πρώτη χρονιά η συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα δεν έπεσε τον Σεπτέμβριο κάτω από τα 400 ppm. Ο Σεπτέμβριος είναι ο μήνας που οι συγκεντρώσεις CO2 πέφτουν συνήθως, καθώς τα φύλλα των φυτών έχουν μεγαλώσει και απορροφούν περισσότερο CO2. Οταν στη συνέχεια του φθινοπώρου τα φυλλοβόλα δέντρα ρίξουν τα φύλλα τους και αυτά αποσυντεθούν στο έδαφος, τότε αυτά απελευθερώνουν πίσω στην ατμόσφαιρα το CO2 που είχαν παρακρατήσει και οι συγκεντρώσεις πάλι αυξάνονται. Καθώς λοιπόν φέτος δεν παρατηρήθηκε η καθιερωμένη ετήσια πτώση κάτω των 400 ppm, πολλοί ειδικοί θεωρούν πως ο Σεπτέμβριος του 2016 θα μείνει στην ιστορία.
Ο Gavin Scmidt, επικεφαλής των επιστημόνων για το κλίμα της NASA, σημείωσε πως «κατά τη γνώμη μου, δεν πρόκειται να ξαναδούμε μήνα κάτω των 400 ppm». Τα 400 ppm θεωρούνται από την επιστημονική κοινότητα το κατώφλι εκείνο που οδηγεί σε μεγάλες κλιματικές ανισορροπίες.
Το χειρότερο είναι πως οι ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα θα μείνουν στην ατμόσφαιρα για δεκαετίες, ακόμα κι αν μειωθούν σημαντικά οι εκπομπές από τη Γη.
Την ανησυχία αυτή ήρθε να ενισχύσει η έκθεση έξι κορυφαίων επιστημόνων με τίτλο «Η αλήθεια για την κλιματική αλλαγή», όπου σημειώνεται πως ο στόχος της Συμφωνίας του Παρισιού για συγκράτηση της ανόδου της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη στον 1,5 βαθμό Κελσίου σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα είναι ήδη ανέφικτος, ενώ για να μην ξεπεράσει το κρίσιμο όριο των 2 βαθμών απαιτείται τριπλασιασμός των προσπαθειών που συμφωνήθηκαν στο Παρίσι! Αλλιώς, προειδοποιούν πως ο πλανήτης θα έχει θερμανθεί κατά 1,5 βαθμό μέχρι το 2030 και 2 βαθμούς μέχρι το 2050! «Η κλιματική αλλαγή συμβαίνει σήμερα και συμβαίνει πολύ ταχύτερα από ό,τι αναμενόταν» προειδοποίησε ο Ρόμπερτ Ουάτσον, πρώην επικεφαλής της Διακυβερνητικής Υπηρεσίας του ΟΗΕ για το Κλίμα (IPCC).
Η μέση θερμοκρασία έχει ήδη ανέβει κατά 1 βαθμό Κελσίου από τον 19ο αιώνα, ενώ μόνο τα τρία τελευταία έτη είχε μια θεαματική άνοδο κατά 0,15 βαθμούς. Το 2015 ήταν το θερμότερο έτος από τότε που άρχισαν οι επίσημες καταγραφές στα τέλη του 19ου αιώνα, ενώ υπάρχουν πολλά στοιχεία που προειδοποιούν πως το 2016 θα είναι ακόμα πιο «καυτό».
Οι συνέπειες
Ο Mark Lynas, συγγραφέας του βραβευμένου βιβλίου «Εξι βαθμοί: Το μέλλον μας σε ένα θερμότερο πλανήτη», σχολίασε πως «εάν φτάσουμε τους 2°C μέχρι το 2050, ανοίγουμε τον δρόμο για το εφιαλτικό σενάριο των 3°C και πλέον μέχρι το τέλος του αιώνα». Οι συνέπειες δεν αφορούν μόνο το μέλλον, συμβαίνουν ήδη με διπλασιασμό των ακραίων καιρικών φαινομένων από το 1990 και πρόβλεψη για νέο διπλασιασμό την επόμενη 20ετία. Φονικοί καύσωνες, πλημμύρες, ερημοποίηση, άνοδος της στάθμης των ωκεανών, είναι μερικά από τα φαινόμενα που θα αντιμετωπίσουν οι άνθρωποι που ζουν σήμερα.